Canada xuống thang phút chót, ông Trump thắng thế trên mặt trận thuế số

Ngày 29/6, chính phủ Canada tuyên bố hoãn triển khai Thuế dịch vụ kỹ thuật số (DST) nhằm nối lại đàm phán thương mại với Mỹ, sau khi Tổng thống Donald Trump lên án sắc thuế này là cuộc tấn công trực tiếp vào đất nước ông.

DST của Canada dự kiến có hiệu lực từ ngày 1/7. Mức thuế 3% này nhắm vào doanh thu từ người dùng Canada của các công ty công nghệ lớn như Amazon, Google, Meta, Uber và Airbnb. Do chính sách được áp dụng hồi tố từ năm 2022, các doanh nghiệp Mỹ có thể phải nộp tới 2 tỷ USD ngay trong tháng đầu tiên.

Trong tuyên bố tối 29/6, văn phòng Thủ tướng Mark Carney xác nhận ông đã điện đàm với Tổng thống Trump và hai bên đã đồng ý nối lại đàm phán thương mại, hướng tới mục tiêu đạt được thỏa thuận trước ngày 21/7/2025.

“Thông báo hôm nay sẽ ủng hộ việc nối lại các cuộc đàm phán” - ông Carney phát biểu, nhấn mạnh quyết định hoãn DST thể hiện thiện chí hợp tác và mong muốn xây dựng một thỏa thuận toàn diện.

Canada hiện là đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ tính theo tổng giá trị giao dịch. Ảnh: Cargo Holiday

Hai ngày trước đó, Tổng thống Trump tuyên bố trên mạng xã hội rằng Canada vẫn giữ kế hoạch áp thuế với các doanh nghiệp Mỹ, bất chấp cảnh báo từ Washington. Ông cho rằng đây là hành vi thù địch có chủ đích, mang tính trừng phạt nhằm vào thành công của doanh nghiệp Mỹ trên thị trường quốc tế.

Trong cùng ngày 29/6, Bộ trưởng Tài chính Canada François-Philippe Champagne cũng đã điện đàm với Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent để trao đổi về tiến trình thương lượng. Ông Champagne cho biết: “Việc hủy bỏ thuế dịch vụ kỹ thuật số sẽ cho phép các cuộc đàm phán về mối quan hệ kinh tế và an ninh mới với Mỹ đạt được tiến triển quan trọng.”

DST là loại thuế áp dụng đối với dịch vụ số thay vì hàng hóa hữu hình. Nhiều quốc gia như Pháp, Ý và Ấn Độ đã triển khai trong lúc chờ một khung thuế toàn cầu do OECD điều phối. Tuy nhiên, Mỹ xem đây là rào cản phi thuế quan gây thiệt hại cho các doanh nghiệp công nghệ nước này.

Tại Hội nghị thượng đỉnh G7 ở Alberta hồi giữa tháng 6, Thủ tướng Carney và Tổng thống Trump đã nhất trí đặt thời hạn 30 ngày để hoàn tất các thỏa thuận thương mại mới. Dù vậy, mối quan hệ giữa hai nước liên tục gặp trở ngại từ khi ông Trump tái đắc cử đầu năm nay.

Trong bài đăng ngày 28/6, ông Trump khẳng định: “Canada đã thông báo họ vẫn sẽ triển khai thuế dịch vụ kỹ thuật số từ ngày 1/7. Đây là một động thái không thể chấp nhận.” Ông tuyên bố tạm dừng mọi cuộc đàm phán và dọa áp mức thuế mới lên toàn bộ hàng hóa nhập khẩu từ Canada nếu Ottawa không rút lại chính sách.

Giáo sư Daniel Béland thuộc Đại học McGill ở Montreal gọi đây là một chiến thắng rõ ràng cho ông Trump.

“Thủ tướng Carney đã hành động ngay lập tức để xoa dịu Tổng thống Trump và khiến ông ấy đồng ý tiếp tục các cuộc đàm phán. Đây là một chiến thắng rõ ràng cho cả Nhà Trắng và các công ty công nghệ lớn” - ông nói.

Ông Béland cho rằng hành động này có thể khiến vị thế của ông Carney bị suy yếu trong mắt cử tri, khi để Mỹ ép rút lại chính sách thuế chỉ vài giờ trước thời điểm có hiệu lực.

Kể từ khi trở lại Nhà Trắng vào tháng 1/2025, Tổng thống Trump đã khôi phục hàng loạt biện pháp bảo hộ thương mại. Ông áp thuế 50% đối với thép và nhôm, 25% với ô tô, và 10% trên phần lớn hàng nhập khẩu. Canada và Mexico cũng phải đối mặt với mức thuế riêng lên tới 25% nhằm ngăn chặn nạn buôn lậu fentanyl, dù một số mặt hàng vẫn được miễn theo hiệp định USMCA ký từ năm 2020.

Mốc thời gian quan trọng tiếp theo là ngày 9/7, khi thời hạn đàm phán 90 ngày mà ông Trump đặt ra cho nhiều đối tác thương mại kết thúc. Nếu không đạt được tiến triển, hàng loạt quốc gia, trong đó có Canada, có thể bị áp mức thuế mới. Nhà Trắng vẫn chưa xác nhận liệu thời hạn này có được gia hạn hay không.

Đọc thêm: Nhiều quốc gia châu Âu đồng loạt siết quy trình nhập cư

Canada hiện là đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ tính theo tổng giá trị giao dịch. Năm 2024, Canada nhập khẩu 349 tỷ USD hàng hóa từ Mỹ, trong khi xuất khẩu sang Mỹ đạt 413 tỷ USD, đứng thứ ba trong số các đối tác cung cấp hàng hóa cho nền kinh tế số một thế giới.

Tuy nhiên, từ đầu năm nay, Tổng thống Trump nhiều lần công khai chỉ trích chính phủ Canada và thậm chí nói đùa rằng quốc gia láng giềng phương Bắc có thể được sáp nhập thành một tiểu bang của Mỹ. Dù mang tính biểu tượng, những phát ngôn này vẫn tạo ra sức ép đáng kể về chính trị và kinh tế đối với chính phủ Carney.

Trong bối cảnh bất ổn về thuế quan và chính sách thương mại, quyết định tạm hoãn DST được xem là bước đi chiến lược của Canada để bảo vệ quan hệ với Mỹ. Các doanh nghiệp hai nước đang kỳ vọng một thỏa thuận thương mại mới sẽ giúp ổn định chuỗi cung ứng khu vực và tránh rơi vào vòng xoáy trả đũa thuế trong những tháng tới.

Tùng Lâm