Căng thẳng gia tăng giữa Anh và Iran

Cựu Thứ trưởng Quốc phòng Iran Alireza Akbari. Ảnh: Reuters

Iran triệu Đại sứ Anh

Bộ Ngoại giao Iran ngày 14-1 đã triệu Đại sứ Anh Simon Shercliff tới để trao công hàm phản đối "hành động can thiệp trái nguyên tắc" của London vào công việc nội bộ của Tehran. Theo thông cáo được đăng tải trên trang web của Bộ Ngoại giao Iran, Vụ trưởng Vụ Tây Âu đã trao cho Đại sứ Anh công hàm phản đối "những hành động phá hoại" mà London gây ra đối với "an ninh quốc gia của nước Cộng hòa Hồi giáo Iran".

Tử hình cựu Thứ trưởng Quốc phòng

Quyết định triệu Đại sứ Shercliff được phía Iran đưa ra sau vụ nước này hành quyết cựu Thứ trưởng Quốc phòng Alireza Akbari, 61 tuổi, nhân vật mang 2 quốc tịch Iran-Anh, vì tội "làm gián điệp cho Cơ quan Tình báo Vương quốc Anh". Ông Akbari từng là lãnh đạo Viện Nghiên cứu Chiến lược và từng là thành viên cơ quan thực thi nghị quyết Liên Hợp Quốc về kết thúc chiến tranh Iran - Iraq vào thập niên 1980.

Tòa án tại Tehran trước đó kết luận ông phạm tội hoạt động gián điệp và tham nhũng. Án tử hình đã được công bố vào ngày 11-1. Tòa án Tối cao Iran giữ nguyên mức án sau khi kết luận vụ án "có đủ bằng chứng thuyết phục". Ông Akbari đã phủ nhận mọi cáo buộc.

Cơ quan điều tra Iran cho biết ông Akbari hợp tác với cơ quan tình báo MI6 của Anh, nhận thù lao bằng nhiều loại ngoại tệ với tổng giá trị hơn 2 triệu USD. Chính quyền Iran cáo buộc ông Akbari bán thông tin về khoảng 178 cá nhân quan trọng tại nước này, trong đó có thông tin về nhà khoa học hạt nhân Mohsen Fakhrizadeh. Nhà khoa học này bị ám sát vào năm 2020 bằng súng máy điều khiển từ xa. Iran cáo buộc tình báo Israel đứng sau vụ nổ súng, song không công bố bằng chứng nào liên quan.

Hãng tin IRNA của Iran cho biết ông Akbari hợp tác với tình báo nước ngoài thông qua công ty nghiên cứu riêng, liên lạc trực tiếp với các viện nghiên cứu ở London do quan chức tình báo Anh lãnh đạo. Tehran cáo buộc ông Akbari nhiều lần gặp quan chức MI6 và cựu Đại sứ Anh Richard Dalton.

Theo BBC, ông Akbari đã bị bắt năm 2019 trong một chiến dịch phản gián của Iran.

Anh, Mỹ, Pháp lên án

Việc tử hình ông Akbari chắc chắn sẽ làm xấu hơn nữa mối quan hệ của Iran với phương Tây, vốn đã xấu đi kể từ khi các cuộc đàm phán nhằm khôi phục thỏa thuận hạt nhân năm 2015 rơi vào bế tắc và Tehran cho đàn áp người biểu tình trong năm 2022.

Vụ hành quyết này đã gặp phải sự phản đối của Anh. Thủ tướng Anh Rishi Sunak đã ngay lập tức bày tỏ sự bàng hoàng về vụ việc, đồng thời cho biết sẽ sớm triệu Đại diện của Iran lên để phản đối. Ngoại trưởng Anh James Cleverly trước đó cũng mô tả bản án tử hình đối với ông Alireza Akbari là mang động cơ chính trị. Ông Cleverly thông báo London sẽ tạm thời triệu hồi Đại sứ nước này ở Iran về nước, đồng thời cân nhắc hành động tiếp theo với Tehran.

Pháp và Mỹ cũng đã lên tiếng chỉ trích vụ hành quyết của Iran. Đại sứ Mỹ tại London Jane Hartley gọi vụ hành quyết "kinh hoàng và ghê tởm". Bà khẳng định Mỹ đoàn kết cùng Vương quốc Anh lên án hành động này. Bộ Ngoại giao Pháp cũng cho biết đã triệu tập đại diện lâm thời của Iran để phản đối và bày tỏ sự phẫn nộ về vụ hành quyết.

AN BÌNH