'Cảnh báo đỏ' về an toàn tại các mỏ khai thác đá

Tảng đá hơn 5m3 từ đỉnh núi rơi thẳng vào nhà anh Nguyễn Văn Hiệp ở đội 2 xóm An Thịnh xã Cao Dương trong tối ngày 7/8/2025 làm nhiều người ám ảnh (ảnh do người dân cung cấp)

Ám ảnh với sự cố sạt lở đá

Điều khiến dư luận bức xúc là vị trí mỏ khai thác của Công ty BMC chỉ cách khu dân cư khoảng 100-200m. Khu vực xóm An Thịnh hiện có gần 40 hộ sinh sống ngay sát mỏ đá, nhà gần nhất chỉ cách chưa đầy 100m. Người dân nhiều lần gửi đơn kêu cứu tới chính quyền và cơ quan chức năng vì nỗi lo mất an toàn. Trên các sườn núi quanh mỏ, nhiều tảng đá lớn nằm chênh vênh, chỉ cần một trận mưa lớn hay rung chấn từ nổ mìn, có thể lăn xuống bất cứ lúc nào.

Trước đó, vào tháng 6/2025 tại khu mỏ khai thác đá của Công ty TNHH Trung Dũng cũng đã xảy ra một vụ sạt lở đá nghiêm trọng

Trước vụ việc xảy ra tại Cao Dương, vào tháng 6/2025 cũng đã xảy ra một vụ sạt lở đất đá nghiêm trọng đã tại mỏ khai thác của Công ty TNHH Trung Dũng ở xóm Trang, xã Hợp Phong (huyện Cao Phong, tỉnh Hòa Bình cũ), nay thuộc xã cao Phong, tỉnh Phú Thọ. Một vạt núi lớn bất ngờ đổ sập, hàng nghìn m3 đá tràn xuống, vùi lấp vườn cam và làm gãy đổ hoa ngọc lan của gia đình anh Nguyễn Duy Linh. Nhiều cây ăn quả bị vùi lấp, cây trồng bị chặt đứt ngang thân, gây thiệt hại nặng nề cả về kinh tế lẫn tinh thần.

Vụ sạt lở đá tuy không gây thiệt hại về người nhưng đã gây thiệt hại về tài sản, cây cối hoa màu cho gia đình anh Nguyễn Duy Linh

Không dừng ở đó, khối lượng đá khổng lồ còn tràn xuống, vùi lấp mặt bằng thi công đoạn cuối cùng của tuyến đường liên xã dài hơn 4km, vốn đầu tư 80 tỷ đồng đã hoàn thành 90% khối lượng. Lượng đất đá hàng nghìn m3 đổ ập xuống mặt bằng khiến tiến độ thi công phải dừng lại, tiềm ẩn rủi ro cho công trình. Theo cơ quan chuyên môn, nguyên nhân vụ sạt lở có liên quan đến sai phạm trong hoạt động khai thác của Công ty Trung Dũng. Trước đó, đơn vị này từng bị UBND tỉnh Hòa Bình (cũ) ra Quyết định xử phạt vì “không khai thác theo đúng thiết kế mỏ”.

Hồi chuông cảnh báo nghiêm túc

Vụ sạt lở ngày 7/8/2025 tại thôn An Thịnh, xã Cao Dương và vụ sạt lở tại mỏ đá của Công ty TNHH Trung Dũng tại xã Cao Phong là lời cảnh báo nghiêm túc về thực trạng an toàn khai thác khoáng sản nói chung và trong khai thác đá trên địa bàn tỉnh nói riêng. Trước đó, tại nhiều cuộc thanh tra, kiểm tra của Sở Xây dựng cùng các tổ công tác liên ngành đã chỉ ra hàng loạt sai phạm ở các mỏ khai thác đá.

Một trong những lỗi phổ biến là không thực hiện việc cắt tầng trong quá trình khai thác; không tuân thủ thiết kế mỏ. Đây chính là một trong những nguyên nhân dẫn đến nguy cơ mất an toàn. Đồng thời là một trong những yếu tố gây ra nhiều vụ sạt lở đá thời gian qua.

Với một khối lượng đất đá hàng chục nghìn m3 đổ xuống từ đỉnh núi, toàn bộ mặt bằng thi công còn lại tuyến đường giao thông liên xã thuộc địa bàn xã Cao Phong trị giá hơn 80 tỷ đồng đã bị vùi lấp

Điều này cũng đã được các cơ quan chức năng đặc biệt quan tâm. Nhiều văn bản chỉ đạo nhấn mạnh doanh nghiệp phải thực hiện đúng, đủ quy trình kỹ thuật; bảo đảm tuyệt đối an toàn công trình mỏ, an toàn vật liệu nổ; thường xuyên đánh giá nguy cơ sạt lở và xử lý ngay điểm nguy hiểm; lập phương án ứng cứu khẩn cấp, khoanh vùng, cắm biển cảnh báo; ngăn không cho người và phương tiện vào khu vực nguy hiểm, nhất là trong mùa mưa bão... Tình trạng này không phải mới.

Vào ngày 25/3/2024, tại xóm Om Ngái, xã Thanh Cao, huyện Lương Sơn, tỉnh Hòa Bình cũ, nay là xã Cao Dương, tỉnh Phú Thọ một hòn đá lớn lên tới cả chục m3 từ mỏ khai thác đá của Công ty TNHH MTV Đầu tư và Phát triển Phú Đỉnh lăn xuống, phá hỏng một phần nhà dân, rất may không có thương vong. Từ đó, nỗi lo về tai họa từ mỏ đá vẫn thường trực ám ảnh người dân sống quan khu vực.

Hàng nghìn m3 đất đá bị sạt lở từ khu vực mỏ khai thác đá của Công ty TNHH Trung Dũng đã gây ảnh hưởng trực tiếp đến tuyến đường giao thông cách đó chưa đến 10m

Theo thống kê, toàn tỉnh Phú Thọ sau khi sáp nhập có 93 mỏ khai thác đá làm vật liệu xây dựng thông thường (khu vực Hòa Bình có 67 mỏ, khu vực Phú Thọ có 22 mỏ, khu vực Vĩnh Phúc có 4 mỏ). Các mỏ khai thác đá tập trung chủ yếu ở các xã Lương Sơn, Liên Sơn, Cao Dương. Riêng xã Cao Dương hiện có 17 mỏ khai thác đá đang hoạt động.

Trong đó, thôn Om Ngái đã có tới 5 mỏ khai thác đá; thôn Đồng Om có 6 mỏ khai thác đá bao quanh. Bên cạnh tiếng nổ mìn, bụi bẩn, tiếng ồn, người dân còn phải sống chung với nguy cơ đá văng, sạt lở bất ngờ. Cuộc sống và sinh kế bị đảo lộn, sản xuất nông nghiệp cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Hàng chục hộ dân ở xóm An Thịnh xã Cao Dương luôn thấp thỏm sống trong nỗi lo sạt lở đá từ các mỏ đã xung quanh (ảnh do người dân cung cấp)

Sống giữa vòng vây mỏ đá, người dân xã Cao Dương và nhiều địa phương khác đang gánh chịu cả ô nhiễm lẫn hiểm họa từ sạt lở. “Chúng tôi chẳng yên tâm mỗi khi trời mưa lớn. Nhà cửa, ruộng vườn chỉ cách mỏ đá vài chục mét. Ngày nào chưa di dời hoặc có biện pháp an toàn rõ ràng, ngày đó còn nơm nớp lo sợ”, anh Nguyễn Văn Hiệp ở đội 2, thôn An Thịnh, xã Cao Dương chia sẻ.

Xuất phát từ thực tế trên, mong cấp có thẩm quyền sớm có quy hoạch tổng thể, rà soát lại toàn bộ các mỏ khai thác khoáng sản đang hoạt động, thậm chí đình chỉ hoặc di dời những mỏ nằm sát khu dân cư, không bảo đảm khoảng cách an toàn. Đồng thời, cần sự vào cuộc quyết liệt, đồng bộ của chính quyền, doanh nghiệp và cộng đồng. Bởi một khi tai nạn xảy ra, thiệt hại về người và của sẽ khó có gì bù đắp được.

Mạnh Hùng