Câu chuyện từ tiến sĩ vật lý đến nữ Tổng thống đầu tiên của Mexico

Claudia Sheinbaum, một nhà khoa học về khí hậu đã từ bỏ môi trường nghiên cứu để sang chính trường đầy chông gai. Bà nhậm chức hôm 1/10 với tư cách là nữ tổng thống đầu tiên của Mexico.

Bà Claudia Sheinbaum trong buổi lễ nhậm chức ngày 1/10. Ảnh: Reuters

Lễ nhậm chức phá vỡ một rào cản chính trị trong một quốc gia có truyền thống lâu đời về chủ nghĩa nam quyền, nơi phụ nữ không giành được quyền bỏ phiếu cho đến năm 1953.

"Trong một thời gian dài, phụ nữ đã bị gạt ra ngoài lề", tân Tổng thống Sheinbaum phát biểu sau khi tuyên thệ nhậm chức tại một buổi lễ ở Thành phố Mexico. "Khi còn nhỏ, chúng tôi đã được kể một phiên bản lịch sử mà nhân vật chính là đàn ông.... Bây giờ chúng tôi biết rằng phụ nữ cũng có thể là tổng thống".

Bà Sheinbaum, 62 tuổi, lên nắm quyền vào thời điểm chính trường trên thế giới có nhiều biến chuyển, cũng như tại Mexico, nơi bà sẽ phải đối mặt với các vấn đề dai dẳng về bạo lực và di cư cũng như những kỳ vọng to lớn do người tiền nhiệm rất được lòng dân - Andrés Manuel López Obrador để lại.

Người cha quá cố của bà là một doanh nhân - kỹ sư hóa học, còn mẹ là một nhà sinh vật học và học giả nổi tiếng.

Cha mẹ bà tham gia tích cực vào phong trào sinh viên năm 1968. Khi học tại Đại học Tự trị Mexico, hay UNAM, bà đã tham gia vào một phong trào phản đối kế hoạch tăng học phí tại các cơ sở công lập. Bà theo học ngành vật lý tại đây và có 4 năm nghiên cứu tiến sĩ tại Phòng thí nghiệm quốc gia Lawrence Berkeley ở California.

Năm ngoái, bà Sheinbaum kết hôn với Jesús María Tarriba, một nhà vật lý làm việc trong lĩnh vực ngân hàng tư nhân. Bà có một cô con gái và một cậu con trai riêng từ cuộc hôn nhân trước.

Karina Gutíerrez, 42 tuổi, một công dân Mexico làm việc trong ngành tài chính 42 tuổi, chia sẻ tại buổi lễ: "Tôi thực sự xúc động. Tôi muốn khóc. Cuối cùng, chúng ta cũng có một nữ tổng thống trong một quốc gia luôn do nam giới thống trị. Đây là một ngày lịch sử.”

Việc bà Sheinbaum lên nắm giữ chức vụ cao nhất của Mexico diễn ra trong bối cảnh phụ nữ đã đạt được những bước tiến đáng kể trong hệ thống chính trị tại đây, một phần nhờ vào luật yêu cầu các đảng phái chính trị phải đảm bảo rằng các ứng cử viên nữ chiếm ít nhất 50% tổng số ứng cử viên trong các cuộc bầu cử liên bang, tiểu bang và thành phố.

Ngày nay, hơn một nửa số thành viên của Quốc hội và gần một phần ba số thống đốc tại Mexico là phụ nữ, cùng với lãnh đạo Tòa án Tối cao và ngân hàng trung ương.

Phát biểu tại lễ nhậm chức, bà Sheinbaum mô tả chiến thắng mình là chiến thắng cho tất cả phụ nữ.

“Tôi không đơn độc,” bà khẳng định.

Là cháu gái trong gia đình người nhập cư từ Đông Âu, bà Sheinbaum cũng sẽ là người đầu tiên có tổ tiên Do Thái giữ chức tổng thống tại một quốc gia nơi Công giáo La Mã chiếm đa số.

Bà là phụ tá thân cận của cựu Tổng thống López Obrador, người đã đưa bà rời khỏi viện nghiên cứu để tham gia vị trí trợ lý cho ông vào năm 2000 khi còn giữ vị trí thị trưởng Thành phố Mexico.

Sau đó bà Sheinbaum tiếp tục được bầu làm thị trưởng của quận thủ phủ Tlalpan, và vào năm 2018 — cùng năm ông López Obrador nhậm chức tổng thống — bà trở thành thị trưởng của Thành phố Mexico.

Bà Sheinbaum tranh cử dưới ngọn cờ của Phong trào Tái sinh Quốc gia cầm quyền, được gọi là Morena, một đảng được ông López Obrador thành lập một thập kỷ trước và nhanh chóng trở thành lực lượng chính trị thống trị của đất nước.

Đảng này nắm giữ siêu đa số trên thực tế tại Quốc hội Mexico và các chức thống đốc ở 24 trong số 32 tiểu bang của Mexico.

Tại buổi lễ nhậm chức, bà Sheinbaum đã tuyên thệ sẽ tiếp tục "chuyển đổi" toàn diện xã hội Mexico do người tiền nhiệm cam kết, người đã mở rộng đáng kể các khoản thanh toán phúc lợi cho sinh viên và người già, tăng cường quyền lực của quân đội và ủng hộ một loạt các cải cách hiến pháp gây tranh cãi. Trong số đó có một kế hoạch gây tranh cãi nhằm bầu ra các thẩm phán liên bang đã gây ra các cuộc biểu tình trên toàn quốc.

Trong số những thách thức mà tân tổng thống sẽ phải đối mặt, có lẽ không có thách thức nào lớn hơn sức mạnh đang gia tăng của tội phạm có tổ chức, kiểm soát các vùng rộng lớn của đất nước và đã mở rộng từ buôn bán ma túy xuyên biên giới sang tống tiền, bắt cóc và các hoạt động phi pháp khác.

Một số nhà quan sát lo ngại rằng việc cựu tổng thống López Obrador chi tiêu lớn cho các chương trình xã hội và các dự án cơ sở hạ tầng khổng lồ như tuyến đường sắt dài hơn 1.000km đi qua khu rừng rậm Yucatan có thể khiến chính quyền hiện nay rơi vào tình trạng khó khăn về kinh tế. Nhưng Mexico được hưởng lợi từ vị trí gần Mỹ và sự hiện diện của các nhà sản xuất hướng đến xuất khẩu sang nước láng giềng phía bắc.

Bà Sheinbaum cũng sẽ phải đối phó với thách thức liên tục của tình trạng nhập cư bất hợp pháp vì Mexico đã trở thành điểm trung chuyển chính cho những người di cư đến Mỹ từ khắp nơi trên thế giới.

Mặc dù thường chỉ trích chính sách của Mỹ, cựu Tổng thống López Obrador đã hợp tác chặt chẽ với Washington và cả chính quyền Biden và Trump trong nỗ lực trấn áp tình trạng di cư bất hợp pháp.

Bà Sheinbaum được kỳ vọng rộng rãi sẽ tiếp tục hợp tác đó trong năm bầu cử của Mỹ, trong đó vấn đề nhập cư là một trong số những vấn đề chính trong chiến dịch tranh cử.

Tại lễ nhậm chức, bà Sheinbaum cho biết sẽ đến Acapulco trong hôm 2/10 để khảo sát thiệt hại do cơn bão John gây ra, khiến ít nhất 17 người thiệt mạng và tàn phá nhiều thị trấn dọc theo bờ biển Thái Bình Dương của Mexico.

Liên Hà