Cầu nối xóa đói giảm nghèo, nâng tầm nông sản vùng cao Lai Châu

Những mô hình HTX nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, gắn với chuỗi giá trị đã giúp người dân nơi đây thoát nghèo bền vững, hình thành các vùng sản xuất hàng hóa tập trung và từng bước khẳng định vị thế nông sản Lai Châu trên thị trường.

Hướng đi của sự đổi thay

Phát huy lợi thế về đất đai, khí hậu và thổ nhưỡng, Lai Châu đang tập trung phát triển nông nghiệp hàng hóa ứng dụng công nghệ cao, coi đây là trụ cột quan trọng trong chiến lược xóa đói giảm nghèo.

Những năm gần đây, nhiều địa phương trong tỉnh đã mạnh dạn triển khai các dự án thí điểm vùng nguyên liệu có mã số, nhà màng trồng rau an toàn, hệ thống tưới nhỏ giọt cho đồi chè… giúp nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị sản phẩm.

Đến nay, tỉnh đã hình thành nhiều vùng sản xuất tập trung quy mô lớn, với hơn 4.000ha lúa hàng hóa, 11.000ha chè, 13.000ha quế, 7.400ha mắc ca và hơn 8.000ha cây ăn quả.

Hiệu quả sản xuất giúp nông dân Lai Châu thoát nghèo.

Nhiều diện tích sản xuất của người dân được canh tác theo tiêu chuẩn VietGAP, hữu cơ, có mã vùng trồng và truy xuất nguồn gốc – điều kiện tiên quyết để tiến vào các chuỗi giá trị cao hơn, qua đó nâng cao giá trị sản xuất cho nông dân, HTX, đẩy nhanh xóa đói giảm nghèo.

Đáng chú ý, ứng dụng khoa học - công nghệ trở thành “chìa khóa” mở ra hướng đi mới cho nông nghiệp vùng cao. Nhiều mô hình nhà màng, nhà lưới, tưới phun tiết kiệm, cơ giới hóa đồng bộ đã giúp giảm chi phí, tăng năng suất từ 35-40% so với phương thức truyền thống.

Hơn 6.000ha lúa đã áp dụng kỹ thuật SRI, 200ha rau màu quản lý dịch hại tổng hợp IPM; gần 57ha nhà màng, nhà lưới được xây dựng phục vụ sản xuất nông sản an toàn.

Đặc biệt, toàn tỉnh đã được cấp 36 mã số vùng trồng (30 mã phục vụ xuất khẩu, 6 mã phục vụ nội tiêu) với tổng diện tích hơn 3.200ha – đánh dấu bước tiến quan trọng trong quản lý chất lượng và truy xuất nguồn gốc nông sản.

Trên hành trình phát triển nông nghiệp hàng hóa, HTX đóng vai trò “cầu nối” liên kết nông dân với doanh nghiệp, thị trường. Ở những vùng núi cao, địa hình chia cắt, sản xuất nhỏ lẻ, manh mún, HTX đã trở thành mô hình tổ chức lại sản xuất hiệu quả, giúp bà con thay đổi tư duy từ “làm nông” sang “làm kinh tế”.

Điểm tựa cho xóa nghèo bền vững

Tại xã Bình Lư, HTX An Bảy là điển hình tiêu biểu trong chuyển đổi đất canh tác kém hiệu quả sang mô hình nông nghiệp công nghệ cao, góp phần tạo việc làm, đẩy nhanh xóa đói giảm nghèo bền vững tại địa phương.

Với diện tích 9,7ha, HTX đầu tư nhà màng trồng rau, củ, quả an toàn kết hợp trồng cây ăn quả và dong riềng. Nhờ áp dụng kỹ thuật mới, năng suất, sản lượng đều tăng đáng kể, lợi nhuận đạt hơn 300 triệu đồng mỗi năm sau khi trừ chi phí. Mô hình này không chỉ giúp các thành viên HTX nâng cao thu nhập mà còn lan tỏa tư duy sản xuất hiện đại đến nhiều hộ dân trong vùng.

Còn ở Sìn Hồ, HTX Mý Dao là câu chuyện thành công trong phát triển cây dược liệu – lĩnh vực đầy tiềm năng của vùng cao.

Trước khi có HTX, người dân trồng đương quy, đẳng sâm, liên đằng hoa nhỏ… theo hình thức tự phát, sản lượng thấp, đầu ra bấp bênh. Từ năm 2019, HTX đã tổ chức lại sản xuất, hướng dẫn các thành viên trồng theo quy trình an toàn, liên kết với doanh nghiệp để bao tiêu sản phẩm cho 200ha dược liệu tại các xã Sìn Hồ, Tủa Sín Chải.

Các sản phẩm như đương quy khô, trà bông mã đề, táo mèo khô, cao phong tê thấp Mý Dao… được sơ chế, đóng gói và bày bán tại các cửa hàng OCOP trong và ngoài tỉnh. Nhờ đó, thương hiệu Mý Dao ngày càng được khẳng định.

Hành trình xóa đói giảm nghèo ở Lai Châu có dấu ấn đậm nét của các HTX.

Anh Giàng Xuấn Cường – Giám đốc HTX Mý Dao chia sẻ: “HTX đã ký hợp đồng tiêu thụ ổn định với doanh nghiệp ở Hà Nội và Ninh Bình, đồng thời cung ứng vật tư, hỗ trợ kỹ thuật canh tác cho các thành viên. Khi sản xuất được chuẩn hóa, sản phẩm nâng tầm, giá trị tăng gấp đôi so với trước kia”.

Không chỉ trong trồng trọt, mô hình HTX còn vươn sang lĩnh vực nuôi trồng thủy sản. HTX Nông, Công nghiệp và Thương mại Du lịch Than Uyên đầu tư 60 lồng nuôi cá trên lòng hồ thủy điện Bản Chát, đồng thời liên kết tiêu thụ sản phẩm từ 65 lồng cá của người dân, sản lượng trung bình 600 tấn/năm.

Từ nguồn nguyên liệu sẵn có, HTX chế biến sâu thành các sản phẩm như chả cá, viên cá, xúc xích cá, nước lẩu… cung cấp cho 15 doanh nghiệp, siêu thị tại Hà Nội và TP.HCM.

HTX hiện có 21 thành viên, tạo việc làm ổn định cho 39 lao động với thu nhập bình quân 11,5 triệu đồng/tháng – một con số ấn tượng giữa vùng cao Tây Bắc. Với những nỗ lực không ngừng, năm 2024 và 2025, HTX vinh dự nhận Giải thưởng Ngôi sao HTX “CoopStar Awards” do Liên minh HTX Việt Nam trao tặng.

Hướng tới nền nông nghiệp xanh

Theo thống kê, toàn tỉnh Lai Châu hiện có 210 HTX nông nghiệp với hơn 2.350 thành viên, tạo việc làm thường xuyên cho hơn 2.300 lao động. Doanh thu bình quân mỗi HTX đạt khoảng 900 triệu đồng/năm, thu nhập bình quân của người lao động đạt 58 triệu đồng/năm.

Những thành công trên là kết quả của sự nỗ lực không ngừng từ chính các HTX, cùng sự hỗ trợ hiệu quả từ Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Lai Châu.

Sự phát triển của HTX không chỉ mang lại giá trị kinh tế mà còn thay đổi sâu sắc tư duy của người nông dân Lai Châu. Từ chỗ quen với canh tác tự phát, nhỏ lẻ, nay họ đã biết áp dụng quy trình kỹ thuật, sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, OCOP, hướng đến nông nghiệp hữu cơ, an toàn.

Cùng với đó, nhiều lao động trẻ trên địa bàn tỉnh được tạo việc làm ổn định, có thu nhập khá, góp phần hạn chế tình trạng di cư lao động tự do.

Hiệu quả của các HTX, cùng sự nỗ lực trong phát triển kinh tế xã hội tại từ địa phương đang giúp Lai Châu từ vị thế là một trong những tỉnh có tỷ lệ hộ nghèo, cận nghèo cao nhất của cả nước, đến nay công tác giảm nghèo của tỉnh đã đạt được nhiều kết quả nổi bật.

Điển hình là tỷ lệ hộ nghèo giai đoạn 2021-2024 giảm trung bình 3,4%/năm, huyện nghèo giảm bình quân 4,7%, hộ nghèo toàn tỉnh giảm còn 23,88% (năm 2023). Thu nhập bình quân đầu người đạt 47,2 triệu đồng. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch tích cực, trong đó tỷ trọng khu vực công nghiệp, xây dựng chiếm 38,03%; dịch vụ chiếm 40,14%; nông nghiệp chiếm 15,16%.

Kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội được tỉnh quan tâm đầu tư. Hiện, trên địa bàn tỉnh có 99% xã có đường xe máy hoặc ô tô đi lại thuận lợi; 99,7% trường học và 94,2% trạm y tế được xây dựng kiên cố. Cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh được đẩy mạnh. Các lĩnh vực văn hóa, xã hội, y tế, giáo dục, đào tạo có nhiều tiến bộ, đời sống của nhân dân được nâng lên. Các chính sách an sinh xã hội được thực hiện đầy đủ, kịp thời.

Có thể thấy, sự đồng hành của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Lai Châu chính là động lực để hàng trăm HTX tiếp tục vươn lên, mở rộng quy mô, khẳng định vai trò tiên phong trong công cuộc xóa đói giảm nghèo vùng cao.

Nhật Minh