'Cha đẻ' Tik Tok: Từ con số 0 thành tỷ phú giàu nhất Trung Quốc

"Cha đẻ" Tiktok Zhang Yiming, sinh ngày 1 tháng 4 năm 1983 tại Long Nham, tỉnh Phúc Kiến, Trung Quốc, là một doanh nhân công nghệ nổi tiếng, được biết đến nhiều nhất với vai trò sáng lập ByteDance, công ty đứng sau ứng dụng video ngắn toàn cầu TikTok.

ông Zhang Yiming đã sáng lập ByteDance, công ty chủ quản của mạng xã hội TikTok. (Ảnh: Getty Images)

Khởi đầu sự nghiệp là một kỹ sư bình thường

Là con một trong gia đình có cha mẹ làm công chức, Zhang lớn lên trong môi trường coi trọng giáo dục. Năm 2001, anh theo học tại Đại học Nam Khai ở Thiên Tân, chuyên ngành vi điện tử, sau đó chuyển sang kỹ thuật phần mềm. Anh tốt nghiệp năm 2005 với bằng cử nhân kỹ thuật máy tính. T

Sau khi tốt nghiệp, Zhang gia nhập Kuxun vào tháng 2 năm 2006 với vai trò là nhân viên thứ năm và kỹ sư đầu tiên của công ty. Anh nhanh chóng thăng tiến lên vị trí giám đốc kỹ thuật chỉ sau một năm.

Công việc đó đã dạy cho ông những kỹ năng bán hàng mà sau này ông đã sử dụng để phát triển ByteDance. Ban đầu ông chỉ là một kỹ sư bình thường, nhưng đến năm thứ hai, ông phụ trách khoảng 40 đến 50 người chịu trách nhiệm về công nghệ và nhiệm vụ khác liên quan đến sản phẩm

"Tôi nhớ vào cuối năm 2007, tôi đã đi gặp khách hàng cùng với giám đốc kinh doanh của mình. Kinh nghiệm này giúp tôi hiểu thêm về kỹ năng bán hàng để đạt hiệu quả cao. Khi tôi thành lập Toutiao và tuyển dụng nhân viên, những bài học khi đó đã giúp tôi rất nhiều", Zhang nói.

Năm 2008, anh rời Kuxun để làm việc tại Microsoft, nhưng cảm thấy bị hạn chế bởi các quy tắc công ty cứng nhắc. Không lâu sau, anh chuyển sang startup Fanfou, tuy nhiên dự án này không thành công.

Năm 2009, khi Expedia chuẩn bị mua lại Kuxun, Zhang tiếp quản mảng tìm kiếm bất động sản của công ty và thành lập 99fang.com, công ty đầu tiên của anh. Tuy nhiên, anh rời bỏ dự án này sau ba năm để tìm kiếm cơ hội mới.

Chủ nhân startup trăm tỷ USD

Nhận thấy người dùng điện thoại thông minh tại Trung Quốc gặp khó khăn trong việc tìm kiếm thông tin trên các ứng dụng di động vào năm 2012, và công cụ tìm kiếm Baidu thường trộn lẫn kết quả với quảng cáo không được tiết lộ, Zhang đã hình thành ý tưởng tạo ra một nền tảng cung cấp nội dung phù hợp dựa trên đề xuất từ trí tuệ nhân tạo.

Ông Zhang Yiming trở thành tỷ phú đô-la cùng với thành công của TikTok. (Ảnh: BI).

Tuy nhiên, tầm nhìn này ban đầu không được các nhà đầu tư mạo hiểm ủng hộ, và anh gặp khó khăn trong việc huy động vốn cho đến khi Susquehanna International Group đồng ý đầu tư vào startup của anh. Tháng 8 năm 2012, ByteDance ra mắt ứng dụng tin tức Toutiao và trong vòng hai năm đã thu hút hơn 13 triệu người dùng hàng ngày. Sequoia Capital, ban đầu từ chối Zhang, sau đó đã dẫn đầu khoản đầu tư 100 triệu USD vào công ty năm 2014.

Zhang tập trung vào việc mở rộng ByteDance ra toàn cầu, khác với các CEO công nghệ Trung Quốc khác thường chú trọng vào tăng trưởng trong nước. Anh khuyến khích phát triển ứng dụng năng suất công việc Lark hướng đến thị trường Mỹ, châu Âu và Nhật Bản, thay vì chỉ giới hạn ở Trung Quốc như đề xuất ban đầu. Phong cách quản lý của Zhang tại ByteDance được mô phỏng theo các công ty công nghệ Mỹ như Google, bao gồm các buổi họp toàn công ty hai tháng một lần và khuyến khích nhân viên không gọi anh là "sếp" hay "CEO", theo truyền thống Trung Quốc.

Tháng 9 năm 2015, ByteDance ra mắt ứng dụng chia sẻ video TikTok (tên gọi Douyin tại Trung Quốc) mà không có nhiều sự chú ý. Sản phẩm này nhanh chóng trở nên phổ biến với thế hệ trẻ và lan rộng trên toàn thế giới. ByteDance mua lại Musical.ly một năm sau đó với giá 800 triệu USD và tích hợp vào TikTok, góp phần thúc đẩy sự phát triển nhanh chóng của ứng dụng này.

Từ cuối năm 2018, với hơn một tỷ người dùng hàng tháng trên các ứng dụng di động, ByteDance được định giá 75 tỷ USD, vượt qua Uber để trở thành startup tư nhân có giá trị nhất thế giới.

Tháng 5 năm 2021, Zhang thông báo sẽ từ chức CEO và được kế nhiệm bởi Liang Rubo. Đến tháng 11 năm 2021, anh chính thức rời khỏi vị trí này, hoàn tất quá trình chuyển giao lãnh đạo đã được công bố trước đó.

Phong cách lãnh đạo dân chủ, giữ chân người tài

Zhang Yiming nổi bật với triết lý lãnh đạo kết hợp giữa tầm nhìn toàn cầu và sự tập trung vào chi tiết. Anh tin rằng công nghệ và dữ liệu là chìa khóa để thúc đẩy sự đổi mới, đặc biệt trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo. Thay vì dựa vào trực giác hay cảm giác, Zhang khuyến khích nhân viên đưa ra quyết định dựa trên phân tích dữ liệu và thử nghiệm thực tiễn.

Phong cách lãnh đạo của Zhang cũng thể hiện sự linh hoạt và dân chủ hóa trong quản lý. Anh tránh xa những truyền thống quản lý cứng nhắc và khuyến khích sự sáng tạo, giao tiếp mở trong đội ngũ. Tại ByteDance, Zhang thiết lập văn hóa làm việc không phân biệt cấp bậc, nơi nhân viên có thể thoải mái đóng góp ý tưởng và thách thức những quan điểm truyền thống.

Ngoài ra, anh nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hiểu thị trường toàn cầu và tôn trọng sự đa dạng văn hóa. Triết lý này giúp ByteDance, dưới sự dẫn dắt của anh, nhanh chóng mở rộng ra quốc tế, đặc biệt với TikTok – một ứng dụng được thiết kế để phù hợp với người dùng ở nhiều khu vực khác nhau.

Zhang luôn nhắc nhở đội ngũ của mình rằng việc học hỏi và thích nghi là yếu tố quyết định thành công trong một thị trường biến đổi không ngừng. cách lãnh đạo dân chủ của Zhang Yiming tại ByteDance được thể hiện qua việc ông khuyến khích môi trường làm việc cởi mở, nơi mọi nhân viên có quyền đưa ra ý kiến và đóng góp ý tưởng, bất kể vị trí hay cấp bậc.

Zhang từng yêu cầu nhân viên không gọi mình là "sếp" hoặc "CEO," mà thay vào đó gọi tên hoặc dùng danh xưng thân thiện, nhằm phá bỏ khoảng cách quyền lực thường thấy trong các công ty truyền thống của Trung Quốc.

Hình phạt mà Zhang đưa ra cũng không quá gây áp lực. Thời gian đầu, ông chỉ xem các video của TikTok mà không tự mình làm bất kỳ video nào, vì cho rằng đó là sản phẩm chủ yếu dành cho giới trẻ.

“Nhưng sau đó, chúng tôi đưa ra yêu cầu bắt buộc tất cả các thành viên trong nhóm quản lý phải tạo video TikTok của riêng mình và phải giành được một số lượt “thích” nhất định. Những người không đạt sẽ phải thực hiện các động tác chống đẩy. Đó thật sự là một bước tiến lớn", Zhang cho biết.

Một điểm đặc biệt trong văn hóa làm việc tại ByteDance là việc tổ chức các buổi họp toàn công ty hai tháng một lần. Trong các buổi họp này, Zhang Yiming chia sẻ tầm nhìn, mục tiêu và chiến lược của công ty, đồng thời lắng nghe ý kiến đóng góp từ tất cả nhân viên. Ông khuyến khích những cuộc thảo luận trực tiếp, thậm chí cả những phản biện, để đảm bảo mọi quyết định được đưa ra dựa trên dữ liệu và góc nhìn đa chiều, thay vì chỉ từ mệnh lệnh của ban lãnh đạo.

Zhang cũng tin tưởng vào việc trao quyền cho các nhóm nhỏ trong công ty. Thay vì áp đặt một chiến lược duy nhất từ trên xuống, ông cho phép các nhóm tự đề xuất và thử nghiệm ý tưởng, miễn là có cơ sở dữ liệu rõ ràng hỗ trợ. Điều này giúp ByteDance duy trì sự linh hoạt và sáng tạo trong môi trường cạnh tranh khốc liệt.

Phong cách lãnh đạo dân chủ này không chỉ thúc đẩy tinh thần làm việc nhóm, mà còn giúp ByteDance thu hút và giữ chân những tài năng hàng đầu, đồng thời xây dựng một công ty toàn cầu với tư duy đổi mới và khả năng thích nghi mạnh mẽ.

Mai Nguyễn