Chấn chỉnh bất cập trong hoạt động bổ trợ tư pháp Bài cuối: Lập lại trật tự trên lĩnh vực bổ trợ tư pháp

Trước tình hình hoạt động bổ trợ tư pháp (BTTP), nhất là trong các hoạt động công chứng, hành nghề luật sư (HNLS), vẫn còn tiêu cực và diễn biến nhiều phức tạp, các cơ quan chức năng cần có giải pháp nhằm lập lại trật tự trên lĩnh vực này.

Giám đốc Sở Tư pháp Võ Thị Xuân Đào

Giám đốc Sở Tư pháp VÕ THỊ XUÂN ĐÀO đã có chia sẻ với Báo Đồng Nai về tình hình hoạt động của lĩnh vực BTTP trong thời gian qua, cũng như những giải pháp trọng tâm trong thời gian tới để công tác quản lý nhà nước trên lĩnh vực BTTP được đảm bảo.

Siết chặt công tác quản lý nhà nước

* Thời gian qua, lãnh đạo Sở Tư pháp đã triển khai thực hiện giải pháp quản lý nhà nước trong hoạt động BTTP như thế nào, thưa bà?

- Sở Tư pháp đã chú trọng việc xã hội hóa, phát triển các tổ chức hành nghề BTTP nhằm đáp ứng nhu cầu của các tổ chức, cá nhân. Đồng thời, sở còn tăng cường công tác quản lý nhà nước bằng việc đẩy mạnh phối hợp với Hội Công chứng viên tỉnh, Đoàn Luật sư tỉnh trong công tác quản lý nhà nước về tổ chức và hoạt động công chứng, luật sư. Tăng cường thanh tra, kiểm tra và đẩy mạnh truyền thông về những sai phạm trong hoạt động BTTP...

Nhờ triển khai nhiều giải pháp đồng bộ đã giúp hoạt động BTTP đạt nhiều kết quả tích cực. Cụ thể, trong năm 2024, các tổ chức hành nghề công chứng (HNCC) đã thực hiện công chứng hơn 280 ngàn việc với tổng số tiền nộp vào ngân sách nhà nước gần 13,3 tỷ đồng. Các tổ chức HNLS đã thực hiện trên 1,6 ngàn vụ việc với doanh thu trên 19 tỷ đồng (nộp thuế gần 1,5 tỷ đồng). Các tổ chức hành nghề đấu giá tài sản đã tổ chức đấu giá thành 141 cuộc với số tiền thù lao dịch vụ đấu giá thu được trên 2,5 tỷ đồng (nộp thuế hơn 280 triệu đồng).

* Sở Tư pháp trong những năm qua đã tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra hoạt động công chứng, luật sư, đấu giá tài sản. Vậy kết quả mang lại như thế nào?

- Sở Tư pháp đã quyết liệt thực hiện các hoạt động quản lý nhà nước đối với lĩnh vực BTTP, trong đó có việc tăng cường thanh tra, kiểm tra các tổ chức hành nghề trong lĩnh vực công chứng, luật sư; tổ chức các cuộc kiểm tra đột xuất đối với các tổ chức có dấu hiệu sai phạm. Trong năm 2024, sở đã ban hành 2 quyết định về việc kiểm tra chuyên ngành đối với các tổ chức HNCC và đấu giá tài sản trên địa bàn tỉnh. Chánh Thanh tra Sở Tư pháp đã ban hành nhiều quyết định về việc: thanh tra chuyên ngành đối với các tổ chức HNCC; kiểm tra chuyên ngành đối với các tổ chức HNLS và thanh tra chuyên ngành đối với Trung tâm Dịch vụ đấu giá tài sản tỉnh. Đồng thời, ban hành quyết định và tổ chức kiểm tra đột xuất việc chấp hành pháp luật trong hoạt động đấu giá, công chứng, HNLS. Qua đó, sở đã phát hiện nhiều sai phạm trong các tổ chức HNLS, công chứng, đấu giá tài sản và ra quyết định xử phạt hành chính theo thẩm quyền…

Thông qua công tác tiếp nhận, xử lý các đơn khiếu nại, tố cáo liên quan đến hoạt động của các tổ chức hành nghề: công chứng, luật sư, Sở Tư pháp đã kịp thời kiểm tra, xác minh, làm rõ, kịp thời chấn chỉnh, xử lý các hành vi vi phạm. Theo đó, sở đã ban hành 8 văn bản chấn chỉnh đối với hoạt động đấu giá tài sản và hoạt động công chứng; có văn bản gửi Sở Kế hoạch và đầu tư (cũ) đề nghị phối hợp kiểm tra, xử lý các doanh nghiệp có hành vi xác nhận, làm chứng trong văn bản, giao dịch trái quy định pháp luật.

Để hoạt động bổ trợ tư pháp đi vào quy củ

* Sở Tư pháp gặp những khó khăn nào trong quá trình thanh, kiểm tra các tổ chức HNCC, HNLS và đấu giá tài sản, thưa bà?

- Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác quản lý trong lĩnh vực BTTP vẫn còn gặp một số khó khăn. Hiện các quy định pháp luật liên quan đến công tác BTTP (công chứng, luật sư, đấu giá, thừa phát lại) còn thiếu chế tài để kiểm soát, xử phạt một số hành vi vi phạm thường xảy ra nên việc tổ chức quản lý trong thực tiễn còn gặp khó khăn. Nhiều sai phạm trong lĩnh vực luật sư, công chứng, đấu giá chưa có chế tài nên khi phát sinh vụ việc gây hậu quả, thiệt hại cho người dân và cơ quan quản lý nhà nước chưa có cơ sở để xử lý. Chính vì vậy, một số cá nhân, tổ chức đã lợi dụng các “khe hở” của pháp luật để có các hành vi vi phạm pháp luật.

Thực tế đã xuất hiện một số cá nhân, tổ chức cố tình vi phạm “trong tầm kiểm soát”, những hành vi vi phạm có gây thiệt hại cho người dân nhưng chưa có quy định pháp luật về việc xử phạt hoặc không đủ cơ sở để xử phạt. Chẳng hạn, việc công chứng các hợp đồng, giao dịch có tính chất “giả cách” nhằm che giấu một giao dịch khác (hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất nhằm vay tiền, hợp đồng ủy quyền nhằm chuyển nhượng tài sản); mở các công ty với tên có chữ “luật” gây hiểu nhầm cho người dân để thực hiện các dịch vụ pháp lý không đúng chức năng, nhiệm vụ gây thiệt hại cho tổ chức, cá nhân; giả mạo luật sư để lừa đảo, chiếm đoạt tài sản; luật sư nhận thực hiện các dịch vụ pháp lý không ký hợp đồng, không thông qua tổ chức HNLS…

Đoàn công tác của Sở Tư pháp kiểm tra đột xuất đối với một tổ chức hành nghề công chứng trên địa bàn tỉnh. Ảnh: A.Nhơn

Việc phát triển nhanh các tổ chức hành nghề BTTP, cũng như hoạt động này ngày càng được người dân quan tâm và sử dụng dịch vụ, dẫn đến một số tổ chức còn chưa tuân thủ quy định pháp luật, tìm cách “lách luật” để trục lợi, ảnh hưởng lợi ích của cá nhân, tổ chức. Thế nhưng, nhân lực phục vụ cho công tác thanh, kiểm tra đối với lĩnh vực BTTP còn hạn chế nên chưa kịp thời phát hiện để chấn chỉnh những vi phạm của các tổ chức HNCC, HNLS, đấu giá tài sản, thừa phát lại.

Những sai phạm trong hoạt động luật sư liên quan đến đạo đức nghề nghiệp cũng là vấn đề cần quan tâm. Để hoạt động luật sư ngày càng hiệu quả hơn, góp phần bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các cá nhân, tổ chức, mỗi luật sư khi hành nghề cần chú trọng đạo đức nghề nghiệp. Đoàn Luật sư tỉnh cần phát huy hơn nữa vai trò giám sát hoạt động của luật sư, tổ chức HNLS; kịp thời cung cấp thông tin cho Sở Tư pháp để xử lý khi phát hiện các hành vi vi phạm.

* Giải pháp ngành tư pháp đặt ra trong thời gian tới để hoạt động luật sư, công chứng, đấu giá tài sản ngày càng đi vào ổn định, hiệu quả?

- Sở Tư pháp tiếp tục tăng cường công tác quản lý nhà nước đối với công tác BTTP với các giải pháp quyết liệt và mạnh mẽ hơn nữa. Trong đó, tăng cường phối hợp với các cơ quan, đơn vị, địa phương trong công tác quản lý nhà nước về BTTP theo chỉ đạo của UBND tỉnh; chú trọng phát huy vai trò giám sát của Hội Công chứng viên tỉnh, Đoàn Luật sư tỉnh; tranh thủ sự hỗ trợ của UBND cấp xã trong việc giám sát hoạt động của các tổ chức hành nghề BTTP trên địa bàn để kịp thời phát hiện, thanh tra, kiểm tra và xử lý các hành vi vi phạm.

Bên cạnh đó, Sở Tư pháp thực hiện hiệu quả kế hoạch thanh tra, kiểm tra năm 2025; tăng cường kiểm tra đột xuất các tổ chức hành nghề BTTP. Thực hiện công tác hậu kiểm (kiểm tra việc thực hiện các kết luận kiểm tra), kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm. Tiếp nhận và xử lý kịp thời các đơn, thư khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh của cá nhân, tổ chức liên quan đến các tổ chức hành nghề BTTP nhằm phát hiện và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm của các tổ chức hành nghề BTTP.

Sở Tư pháp sẽ phối hợp hiệu quả với Hội Công chứng viên tỉnh, Đoàn Luật sư tỉnh trong việc thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm (xử lý hành chính, xử lý kỷ luật). Kết hợp việc xử lý vi phạm với công tác truyền thông để tăng sự răn đe, đồng thời cảnh báo cho cá nhân, tổ chức trong việc nâng cao cảnh giác, tìm hiểu kỹ các thông tin liên quan, các quy định pháp luật khi thực hiện các hợp đồng, giao dịch; các dịch vụ pháp lý để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức; hạn chế các tranh chấp có thể xảy ra.

* Xin cảm ơn bà!

An Nhơn (thực hiện)