Châu Âu đề xuất trừng phạt các công ty Trung Quốc mua dầu Nga

Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump phát biểu khi ngồi cùng Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen vào ngày công bố thỏa thuận thương mại giữa Hoa Kỳ và EU, tại Turnberry, Scotland, Anh, ngày 27/7/2025. Ảnh: REUTERS/Evelyn Hockstein

Ngoài ra, EU còn lên kế hoạch trừng phạt thêm các ngân hàng, bổ sung những công ty hỗ trợ quân đội Nga vào danh sách đen, đồng thời đẩy nhanh lộ trình chấm dứt nhập khẩu khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) từ Nga. Tuy nhiên, tất cả các biện pháp này phải được cả 27 nước thành viên chấp thuận - điều chưa chắc chắn.

Đề xuất trên mới chỉ đáp ứng một phần yêu cầu cứng rắn của ông Trump, người coi đó là điều kiện để Mỹ áp thêm trừng phạt lên Điện Kremlin. Ông Trump đã nói với các quan chức châu Âu rằng ông muốn áp thuế nhập khẩu tới 100% với Trung Quốc vì Bắc Kinh ủng hộ Moscow, song EU lâu nay phản đối cách sử dụng thuế quan làm công cụ chính trị theo kiểu này.

“Áp lực từ ông Trump đã khiến châu Âu phải hành động nhanh hơn trong việc cấm nhập năng lượng Nga, và có vẻ điều đó đang phát huy tác dụng”, Simone Tagliapietra, chuyên gia tại viện nghiên cứu Bruegel, nhận định.

Nếu được thông qua, gói trừng phạt mới sẽ đẩy EU tiến gần hơn đến việc áp dụng các biện pháp ngoài lãnh thổ - vốn là công cụ quen thuộc của Mỹ nhưng từ lâu bị châu Âu phàn nàn. Thông thường, trừng phạt của EU chỉ nhắm vào công dân, doanh nghiệp trong khối và trực tiếp vào nước bị nhắm đến.

Hiện EU áp trần giá dầu Nga ở mức 47,60 USD/thùng. Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen cho biết EU sẽ nhắm vào các nhà buôn dầu, công ty hóa dầu và nhà máy lọc dầu ở những nước thứ ba - bao gồm cả Trung Quốc - nếu họ mua dầu vượt mức trần.

Khối này cũng đề xuất đưa thêm 118 tàu nghi ngờ vận chuyển dầu Nga vào danh sách đen, cấm giao dịch với hai tập đoàn dầu khí lớn của Nga là Rosneft và Gazpromneft, đồng thời siết chặt trừng phạt đối với một số ngân hàng Nga và cả ngân hàng nước ngoài hỗ trợ doanh nghiệp Nga.

Một điểm thay đổi quan trọng khác là EU sẽ dừng hoàn toàn nhập LNG Nga vào cuối năm 2026, tức sớm hơn một năm so với kế hoạch ban đầu. Năm ngoái, EU đã chi khoảng 27 tỷ USD nhập khẩu năng lượng từ Nga - giảm mạnh so với 169 tỷ USD của năm 2022, theo số liệu từ Ủy ban châu Âu.

Phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov trong tuần này khẳng định mọi biện pháp trừng phạt mới của EU sẽ bị coi là hành động thù địch và “không thể khiến Moscow thay đổi lập trường về Ukraine”.

Động thái của EU lại nhận được sự ủng hộ từ Thượng nghị sĩ Mỹ Lindsey Graham - đồng minh thân cận của ông Trump, hiện đang thúc đẩy một dự luật trừng phạt lưỡng đảng tại Thượng viện. Ông Graham nói: “Quyết định của EU trừng phạt cơ sở hạ tầng dầu mỏ ở Trung Quốc là bước đi đúng đắn. Nếu Trung Quốc gọi cho ông Putin và nói đã đến lúc kết thúc xung đột, thì chiến sự sẽ kết thúc ngay”.

Những biện pháp mới sẽ làm hạn chế hơn nữa khả năng xuất khẩu dầu khí - nguồn chiếm tới một phần ba ngân sách nhà nước Nga - từ đó tạo sức ép lên nền kinh tế vốn đang tăng trưởng chững lại.

Kinh tế Nga từng đạt mức tăng trưởng bất ngờ nhờ xuất khẩu dầu và chi tiêu quân sự: Khoảng 4% trong hai năm 2023 và 2024. Nhưng năm nay, mức tăng trưởng dự kiến chỉ còn 1%, do lạm phát cao và lãi suất lớn.

Việc EU đẩy nhanh loại bỏ LNG Nga đồng nghĩa với một sự tái cơ cấu lớn trong nguồn cung khí đốt. Sau khi xung đột ở Ukraine bùng nổ năm 2022, EU lại tăng mua LNG từ Nga - thậm chí đạt kỷ lục vào năm ngoái vì giá rẻ. LNG Nga chiếm tới 20% tổng nhập khẩu LNG của EU, theo Ủy ban châu Âu.

Đến năm nay, tỷ lệ này đã giảm xuống 14%, nhưng Nga vẫn là nguồn cung lớn thứ hai sau Mỹ. Thị phần LNG của Mỹ tại EU đã tăng mạnh lên 57% trong năm nay, so với chỉ 28% vào năm 2021. Trong khi đó, khí đốt Nga qua đường ống gần như sụp đổ, hiện chỉ còn chiếm 10% trong nhập khẩu khí đốt của EU - giảm mạnh so với mức hơn 40% trước xung đột.

Nh.Thạch

AFP