Châu Phi chia tách: Một đại dương mới đang hình thành nhanh hơn dự báo

Hệ thống Đứt gãy Đông Phi, một mạng lưới các đứt gãy rộng lớn trải dài từ Mozambique đến Biển Đỏ, là trung tâm của sự biến động địa chất này. Các nghiên cứu gần đây cho thấy các mảng kiến tạo của khu vực đang tách xa nhau với tốc độ nhanh hơn, có khả năng định hình lại cảnh quan và hệ sinh thái của châu Phi trong hàng nghìn năm tới.

Quá trình này, trước đây được cho là kéo dài hàng chục triệu năm và hiện nay ước tính sẽ xảy ra trong vòng một triệu năm tới - hoặc thậm chí sớm hơn.

Châu Phi đang tách ra: Một đại dương mới đang hình thành nhanh hơn bất kỳ dự đoán. Ảnh: GDC

Sự dịch chuyển của mảng châu Phi và mảng Somali với tốc độ 0,8cm/năm đã tạo ra một hệ thống đứt gãy quy mô lớn, điển hình là vết nứt dài 60 km và đạt độ sâu 10 mét ở sa mạc Ethiopia. Quá trình đánh dấu giai đoạn đầu của sự hình thành một đại dương mới.

Cynthia Ebinger, một nhà địa chất học hàng đầu, nhấn mạnh sự tăng tốc của quá trình này: "Chúng tôi đã rút ngắn khung thời gian xuống còn khoảng 1 triệu năm, thậm chí có thể giảm một nửa", Ebinger giải thích. Bà lưu ý rằng những sự kiện địa chấn lớn, như động đất, có thể đẩy nhanh quá trình.

Video về quá trình chia tách (nguồn YouTube/Africa Observers)

Quá trình này khiến ta liên tưởng tới sự hình thành của Đại Tây Dương hàng triệu năm trước, nơi duy nhất mà vỏ lục địa chuyển đổi thành vỏ đại dương.

Cơ hội hiếm có này cho phép các nhà khoa học nghiên cứu chi tiết quá trình điều chỉnh chuyển động của các mảng kiến tạo và sự hình thành của các đặc điểm địa chất mới.

Năm 2005, hơn 420 trận động đất chỉ trong vài ngày đã tạo ra một vết nứt khổng lồ ở khu vực Afar của Ethiopia, một khu vực với nhiệt độ khắc nghiệt và điều kiện khô hạn.

Sự hình thành một đại dương mới có thể thay đổi đáng kể địa lý của châu Phi. Các quốc gia không giáp biển như Zambia và Uganda có thể có được đường bờ biển, định hình lại nền kinh tế và hệ sinh thái.

Sự thay đổi này nhấn mạnh bản chất động lực học của bề mặt Trái đất và sự tương tác của các lực tự nhiên liên tục lại hành tinh của chúng ta.

Để ứng phó với tốc độ thay đổi địa chất nhanh chóng, các nhà khoa học như Ebinger đang phát triển các mô hình mới, phức tạp hơn. Nghiên cứu của họ sẽ giúp chúng ta dự đoán và ứng phó tốt hơn với những thay đổi lớn sắp xảy ra trên lục địa.

Hà Trang (theo Dailygalaxy, GDC)