Con sâu, cái kén và bướm: Khi tiến hóa là linh hồn của con người

Tranh minh họa. Nguồn: Dobrinka Droumeva/Pinterest.

Con người sinh ra không hoàn hảo. Con người sinh ra không trọn vẹn. Con người được sinh ra như một tiến trình. Con người được sinh ra trên đường như một người hành hương.

Đó là nỗi thống khổ và cũng là cực lạc của con người thống khổ bởi vì họ không thể nghỉ ngơi, họ phải tiến về phía trước, luôn đi về phía trước. Họ phải không ngừng tìm kiếm, khám phá; họ phải trở thành bởi vì bản thể của họ chỉ nảy sinh thông qua việc trở thành. Trở thành là bản thể của họ. Họ chỉ có thể hiện hữu khi đang di chuyển.

Tiến hóa là bản chất tự nhiên của con người, tiến hóa là linh hồn của con người. Và những ai luôn đánh giá thấp khả năng của bản thân thì vẫn chưa hoàn thiện; những ai nghĩ rằng mình được sinh ra trọn vẹn thì vẫn chưa tiến hóa.

Khi đó, hạt giống vẫn là hạt giống không bao giờ trở thành cây, và không bao giờ biết đến niềm vui của mùa xuân, của ánh mặt trời và mưa, và niềm hạnh phúc ngất ngây khi nở rộ thành hàng triệu bông hoa.

Sự nở rộ đó là trọn vẹn, sự nở rộ đó là toàn bộ ý nghĩa của Thượng đế - nở rộ thành hàng triệu bông hoa. Khi tiềm năng trở thành hiện thực, chỉ khi đó con người mới hoàn thiện.

Con người được sinh ra như một tiềm năng; đó là phẩm chất duy nhất ở con người. Tất cả các con vật khác sinh ra đều đã hoàn thiện, chúng chào đời cũng như khi chúng chết đi. Không có sự tiến hóa nào ở các con vật từ lúc chào đời cho đến khi chết đi: chúng cứ bình bình như thế, chúng không bao giờ trải qua bất kỳ sự chuyển hóa nào. Không có sự biến đổi triệt để nào từng xảy ra trong cuộc đời chúng. Chúng di chuyển theo phương ngang, việc đi lên theo chiều dọc không bao giờ xảy ra với chúng.

Nếu con người cũng di chuyển theo phương ngang, họ sẽ bỏ lỡ nhân tính, họ sẽ không trở thành linh hồn. Đó là điều mà triết gia Gurdjieff muốn nói khi nói rằng tất cả con người đều không có linh hồn. Hãn hữu lắm mới có một người có linh hồn. Bây giờ, đây là một tuyên bố rất lạ lùng, bởi vì suốt hàng bao đời, bạn được dạy bảo rằng bạn sinh ra với một linh hồn.

Gurdjieff nói rằng bạn sinh ra chỉ với tiềm năng trở thành một linh hồn, chứ không phải với một linh hồn thực sự. Bạn có một bản kế hoạch, nhưng bạn phải tiến hành kế hoạch đó. Bạn có hạt giống nhưng bạn phải tìm đất để gieo hạt, phải chọn mùa vụ, khí hậu phù hợp và thời điểm thích hợp để hạt giống nảy mầm và phát triển.

Khi di chuyển theo phương ngang, bạn vẫn mãi không có một linh hồn. Khi phương dọc thâm nhập vào bạn, bạn trở thành một linh hồn. “Linh hồn” có nghĩa là phương dọc đã đi xuyên qua phương ngang. Hoặc bạn có thể nghĩ về con sâu, cái kén và bướm chẳng hạn.

Con người sinh ra là một ấu trùng. Tiếc thay, nhiều người đến khi chết đi vẫn còn là ấu trùng rất ít người trở thành sâu bướm. Ấu trùng mang tính tĩnh: nó không biết chuyển động, nó bị mắc kẹt tại một không gian, tại một nơi, tại một giai đoạn. Rất ít người phát triển thành sâu bướm. Sâu bướm bắt đầu di chuyển; có động lực tham gia vào. Ấu trùng tĩnh, sâu bướm động. Sự sống được khơi lên khi có chuyển động. Một lần nữa, nhiều người vẫn là sâu bướm: Họ tiếp tục di chuyển theo phương ngang trên cùng bình diện, theo một chiều hướng

Hãn hữu lắm mới có một người như Phật - hoặc Jalaluddin Rumi, Giêsu, Kabir - thực hiện cú nhảy lượng tử cuối cùng và trở thành bướm. Khi đó phương dọc tham gia vào.

Ấu trùng tĩnh; sâu bướm động, biết cử động bướm biết bay, biết các tầm cao, bắt đầu di chuyển lên trên. Bướm mọc cánh; những chiếc cánh này là mục tiêu. Chừng nào bạn chưa mọc cánh và trở thành một hiện tượng được chắp cánh, bạn sẽ không có linh hồn.

Chân lý được nhận biết thông qua ba trạng thái: đồng hóa, độc lập và sáng tạo. Hãy nhớ ba từ này, chúng có ý nghĩa nền tảng rất lớn. Đồng hóa là chức năng của ấu trùng. Nó chỉ đơn giản tiêu hóa thức ăn, sẵn sàng để trở thành sâu bướm. Nó đang sắp xếp, nó là vật chứa. Khi năng lượng đã sẵn sàng ấu trùng sẽ trở thành sâu bướm. Trước khi chuyển động bạn sẽ cần một nguồn năng lượng lớn để chuyển động. Sâu bướm là sự đồng nhất, hoàn thiện; công việc đã xong.

Khi đó, trạng thái thứ hai bắt đầu: độc lập. Từ bỏ lớp vỏ ấu trùng. Lúc này không cần ở yên một chỗ nữa. Đã đến lúc khám phá, đã đến lúc phiêu lưu. Cuộc sống thực sự bắt đầu với sự chuyển động, độc lập. Ấu trùng vẫn phụ thuộc, bị cầm tù, bị xiềng xích. Sâu bướm đã phá vỡ xiềng xích, bắt đầu di chuyển. Băng đã tan, không còn bị đóng băng nữa. Ấu trùng là một trạng thái đóng băng. Sâu bướm là chuyển động giống như dòng sông.

Và sau đó là giai đoạn thứ ba: sáng tạo. Bản thân sự độc lập không có nhiều ý nghĩa. Nếu chỉ độc lập thì bạn vẫn chưa hoàn thiện. Thật tốt khi được thoát khỏi nơi cầm tù, nhưng để làm gì? Độc lập để làm gì? Tự do để làm gì?

Hãy nhớ, tự do có hai mặt: thứ nhất là tự do khỏi, và thứ hai là tự do vì. Nhiều người chỉ đạt được kiểu tự do thứ nhất tự do khỏi - cha mẹ, giáo hội, tổ chức, thứ này hoặc thứ khác, muôn kiểu cầm tù. Nhưng để làm gì? Đây là một kiểu tự do rất tiêu cực. Nếu chỉ biết tự do khỏi điều gì đó thì bạn không biết tự do thực sự, bạn chỉ biết khía cạnh tiêu cực của tự do. Bạn phải biết khía cạnh tích cực của nó - tự do sáng tạo, tự do hiện hữu, tự do bày tỏ, để hát bài ca của bạn, để nhảy điệu múa của bạn. Đó là trạng thái thứ ba: sáng tạo.

Khi đó, sâu bướm trở thành một hiện tượng được chắp cánh, một kẻ nếm thử mật ngọt, tìm kiếm, khám phá, sáng tạo. Cho nên mới có vẻ đẹp của bướm. Chỉ những người sáng tạo mới xinh đẹp bởi vì chỉ có họ mới biết được vẻ huy hoàng của cuộc sống: họ có mắt để nhìn, có tai để nghe và có trái tim để cảm nhận. Họ hoàn toàn sống động, họ sống hết mình. Họ đốt cháy ngọn đuốc của họ từ cả hai đầu. Họ sống mãnh liệt họ sống trọn vẹn.

Trích sách Tự do - Như chim tung cánh của Osho

Trạm đọc