Châu Phi tái định vị trên thị trường dầu mỏ toàn cầu

Châu Phi đang dần thay đổi vị thế của họ trên bản đồ năng lượng thế giới - không chỉ là nhà xuất khẩu dầu thô. Hình minh họa

Theo Báo cáo Triển vọng Dầu mỏ Thế giới 2025 do OPEC công bố, nhu cầu tiêu thụ dầu nội địa ở châu Phi được dự báo sẽ tăng gấp ba vào năm 2050. Điều này kéo theo việc mở rộng hệ thống lọc dầu và thúc đẩy các chiến lược đảm bảo an ninh năng lượng trong khu vực.

Những chuyển biến này sẽ là chủ đề trọng tâm tại Tuần lễ Năng lượng châu Phi (AEW) 2025 với chủ đề “Đầu tư vào năng lượng châu Phi”. Sự kiện sẽ quy tụ các nhà hoạch định chính sách, nhà đầu tư và lãnh đạo ngành để cùng định hình tương lai năng lượng theo hướng chủ động hơn, do chính người châu Phi dẫn dắt.

Tăng tiêu thụ trong nước làm chững lại xuất khẩu

Xuất khẩu dầu thô và condensate của châu Phi dự kiến vẫn giữ ở mức khoảng 5,2 triệu thùng/ngày đến năm 2035, nhưng có thể giảm còn 4,2 triệu thùng/ngày vào năm 2050. Nguyên nhân không phải do nhu cầu quốc tế suy giảm, mà vì phần lớn dầu sẽ được giữ lại để phục vụ nhu cầu trong nước.

Sự tăng trưởng này đến từ tốc độ gia tăng dân số, quá trình công nghiệp hóa và đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng. Dự báo, nhu cầu dầu trong nội địa sẽ tăng từ 1,8 triệu thùng/ngày (năm 2024) lên 4,5 triệu thùng/ngày vào năm 2050. Lượng dầu bổ sung này sẽ được xử lý tại các nhà máy lọc dầu mới, hoặc được mở rộng, góp phần tăng tính tự chủ về năng lượng và tạo việc làm trên toàn chuỗi giá trị.

Dòng chảy thương mại dầu mỏ đang dịch chuyển

Cán cân thương mại dầu mỏ của châu Phi cũng đang thay đổi đáng kể. Xuất khẩu sang châu Âu dự kiến sẽ đạt đỉnh 3 triệu thùng/ngày vào năm 2030, sau đó giảm xuống còn 2,3 triệu thùng/ngày vào năm 2050, khi châu Âu đẩy nhanh quá trình chuyển đổi năng lượng.

Ngược lại, châu Á - Thái Bình Dương đang trở thành thị trường nhập khẩu ổn định hơn, với dự báo lượng nhập khẩu từ châu Phi sẽ tăng lên 2,2 triệu thùng/ngày vào năm 2040.

Trong khi đó, lượng xuất khẩu sang Mỹ và Canada - hiện khoảng 400.000 thùng/ngày - sẽ giảm mạnh, chỉ còn khoảng 100.000 thùng/ngày vào năm 2045, do áp lực cạnh tranh từ các nước khai thác ở Mỹ Latinh. Trước xu hướng này, các quốc gia châu Phi đang thúc đẩy hợp tác nội khối thông qua các hành lang thương mại, hệ thống đường ống và Khu vực Mậu dịch Tự do Lục địa châu Phi (AfCFTA), nhằm tăng cường kết nối và nâng cao khả năng chống chịu trước biến động bên ngoài.

AEW 2025: Nơi định hình chiến lược năng lượng mới của châu lục

Tất cả những diễn biến trên sẽ là nền tảng cho các cuộc thảo luận tại AEW 2025 - hội nghị năng lượng lớn nhất châu Phi, đồng thời là nơi thúc đẩy đầu tư và ký kết các thỏa thuận chiến lược. Sự kiện sẽ giới thiệu các kế hoạch năng lượng quốc gia tập trung vào công nghiệp hóa, mở rộng tiếp cận năng lượng và phát triển bền vững - thay vì chỉ chạy theo biến động thị trường toàn cầu.

Phiên thảo luận chuyên đề do OPEC chủ trì sắp tới sẽ đi sâu phân tích báo cáo triển vọng dầu mỏ, tạo cơ hội để các nước khai thác dầu ở châu Phi và các thành viên OPEC phối hợp chặt chẽ hơn trong việc dự báo xu hướng, mở rộng mạng lưới thương mại và tăng cường hợp tác về lọc dầu, cơ sở hạ tầng và tài chính.

Ông NJ Ayuk - Chủ tịch Phòng Năng lượng châu Phi - nhận định: “Trong bối cảnh nhu cầu trong nước tăng nhanh và thị trường thế giới liên tục biến động, châu Phi đang dần trở thành một người chơi chủ động và chiến lược hơn trong ngành năng lượng toàn cầu. AEW 2025 sẽ là dấu mốc quan trọng để định hướng phát triển, bảo đảm nguồn tài nguyên dầu khí mang lại lợi ích không chỉ cho xuất khẩu, mà còn cho chính người dân châu Phi”.

Nh.Thạch

AFP