Chế độ mật vụ cho con cái của tổng thống Mỹ

Cơ quan Mật vụ Mỹ (United States Secret Service - USSS) từ lâu đã trở thành biểu tượng của sự bảo vệ tối cao dành cho những nhân vật quan trọng nhất nước Mỹ, bao gồm cả gia đình tổng thống.

Trong số đó, chế độ bảo vệ con cái của các tổng thống - dù đương nhiệm hay đã mãn nhiệm - không chỉ là một chính sách an ninh mà còn là một vấn đề chính trị nhạy cảm, thường xuyên gây tranh cãi.

Mới đây, ngày 17/3, Tổng thống Donald Trump đã tuyên bố hủy bỏ chế độ bảo vệ của Mật vụ dành cho Hunter Biden và Ashley Biden - con cái của cựu Tổng thống Joe Biden - một quyết định làm dấy lên làn sóng tranh luận về mục đích và phạm vi của chính sách này.

Tuyên bố chấm dứt mật vụ với các con của ông Biden được ông Trump giải thích là “để bảo vệ an ninh quốc gia và cắt giảm chi phí không cần thiết”, Reuters cho biết. Theo thông báo từ Nhà Trắng, “khoảng 30 đặc vụ” từng được phân công cho hai người này sẽ được tái phân bổ.

Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa tuyên bố chấm dứt sự bảo vệ của Mật vụ đối với Hunter Biden và Ashley Biden - của cựu Tổng thống Joe Biden. Ảnh: Reuters.

Quy định pháp lý

Chế độ bảo vệ con cái tổng thống được quy định rõ ràng trong luật pháp Mỹ, cụ thể là Điều 3056, Bộ luật Hình sự Mỹ, trao quyền cho Mật vụ bảo vệ tổng thống, phó tổng thống và gia đình họ trong suốt nhiệm kỳ.

Đối với con cái của cựu tổng thống, sự bảo vệ thường kéo dài đến năm 16 tuổi, nhưng có thể gia hạn nếu Bộ An ninh Nội địa (DHS) xác định tồn tại mối đe dọa an ninh cụ thể.

Lịch sử cũng ghi nhận sự linh hoạt trong chính sách này. Đạo luật Công 103-329 năm 1994 từng cho phép bảo vệ suốt đời cho cựu tổng thống và gia đình, trước khi Đạo luật Bảo vệ Tổng thống năm 2013 giới hạn xuống 10 năm sau nhiệm kỳ, trừ các trường hợp ngoại lệ.

Con cái của cựu tổng thống không còn được bảo vệ tự động sau 16 tuổi, nhưng trong nhiều trường hợp vẫn được gia hạn dựa trên đánh giá rủi ro.

Cỗ máy tốn kém

Thực tế cho thấy bảo vệ con cái tổng thống là một cỗ máy phức tạp với chi phí khổng lồ. Theo báo cáo tài chính năm 2023 của USSS, ngân sách bảo vệ yếu nhân lên tới 1,4 tỷ USD, trong đó một phần đáng kể dành cho gia đình tổng thống và cựu tổng thống.

Chi phí trung bình cho mỗi người có thể dao động từ 100.000 USD đến hơn 1 triệu USD mỗi năm, tùy thuộc vào tần suất di chuyển và địa điểm.

Hunter Biden rời khỏi một phiên tòa với sự bảo vệ của các mật vụ. Ảnh: The Washington Post.

Là tâm điểm tranh cãi cho vụ việc lần này, Hunter từng khiến công quỹ chi trả hơn 500.000 USD cho các chuyến đi quốc tế khi ông Joe Biden làm Phó tổng thống, theo tài liệu từ Judicial Watch (2020).

Một chuyến đi đến Bắc Kinh năm 2013, khi anh tách khỏi cha để gặp đối tác kinh doanh, tiêu tốn 100.000 USD chỉ trong vài ngày, bao gồm vé máy bay cho đặc vụ, xe bọc thép và khách sạn.

Tại nhà riêng ở Wilmington, Delaware, đội đặc vụ thường trực tiêu tốn khoảng 2.000-3.000 USD mỗi ngày cho nhân sự và thiết bị.

Malia và Sasha Obama cũng là một ví dụ khác. Trong suốt nhiệm kỳ của Barack Obama, hai chị em thường xuyên được bảo vệ tại Washington D.C., nhưng chi phí tăng vọt khi họ đi du lịch nước ngoài.

Một chuyến đi của Malia đến Mexico năm 2012 với bạn bè, dù chỉ kéo dài vài ngày, đã tiêu tốn khoảng 200.000 USD, bao gồm vé máy bay cho đội ngũ đặc vụ, xe bọc thép và nhân sự bổ sung tại địa phương

Sau khi ông Obama rời nhiệm sở, sự bảo vệ tiếp tục tại các địa điểm như New York (nơi Malia sống) và Chicago, với chi phí ước tính khoảng 300.000 USD mỗi năm cho mỗi người cho đến khi họ tự từ chối khi trưởng thành, theo nguồn tin từ Washington Post.

Tương tự, sau năm 2021, Donald Jr. tiêu tốn khoảng 500.000 USD/năm cho các chuyến đi kinh doanh và săn bắn, bao gồm 75.000 USD cho một chuyến đến Montana năm 2022. Ivanka, sống tại Miami, có chi phí thấp hơn - khoảng 200.000 USD/năm - nhưng vẫn yêu cầu đội đặc vụ thường trực, CNN cho biết.

Donald Trump Jr., con trai Tổng thống Mỹ Donald Trump, được cảnh sát và Mật vụ vây quanh. Ảnh: Politico.

Bên cạnh đó, việc bảo vệ không chỉ cần cử đặc vụ đứng gác mà còn là một hệ thống vận hành chặt chẽ trong các phạm vi khác nhau như tại nhà riêng và nơi cư trú chính thức như Nhà Trắng, trong các chuyến công du trong và ngoài nước hay tại trường học, nơi làm việc hoặc bất kỳ địa điểm công cộng nào tiềm ẩn nguy cơ an ninh.

Với Hunter Biden, mật vụ thường xuyên có mặt tại nhà riêng của ông ở Wilmington, Delaware và Los Angeles, California. Các đặc vụ không chỉ giám sát bên ngoài mà còn phối hợp với cảnh sát địa phương để thiết lập vùng an ninh. Tại đây, họ sử dụng xe bọc thép và hệ thống liên lạc mã hóa.

Ngoài việc bảo vệ thường xuyên, mật vụ còn thực hiện các cuộc diễn tập định kỳ và phản ứng với các mối đe dọa cụ thể. Chẳng hạn, năm 2021, một lời đe dọa qua mạng nhắm vào Hunter đã khiến Mật vụ tăng cường nhân sự tại Delaware trong hai tuần, với chi phí bổ sung khoảng 50.000 USD.

Từ đặc quyền đến gánh nặng

Chế độ bảo vệ là tấm khiên an ninh nhưng đồng thời là gánh nặng cho chính những người được bảo vệ. Một ví dụ điển hình là trường hợp của Malia và Sasha Obama.

Malia Obama ra ngoài với sự bảo vệ của mật vụ vào năm 2016. Ảnh: Reuters.

Trong suốt nhiệm kỳ của Tổng thống Barack Obama (2009-2017), hai chị em được Mật vụ bảo vệ 24/7. Sau khi ông Obama rời nhiệm sở, việc này vẫn tiếp tục cho đến khi họ trưởng thành.

Theo một bài viết trên People vào năm 2016, Malia Obama được mô tả là cố gắng sống bình thường dù bị Mật vụ giám sát liên tục khi vào Đại học Harvard. Nguồn tin thân cận tiết lộ cô đôi khi cảm thấy bị gò bó bởi sự hiện diện của họ dù hiểu rằng đó là cần thiết.

Ngược lại, Chelsea Clinton, con gái của cựu Tổng thống Bill Clinton, lại có trải nghiệm tích cực hơn.

Trong cuốn hồi ký She Persisted (2017), Chelsea viết: “Tôi biết ơn những người đã bảo vệ tôi, dù đôi khi tôi chỉ muốn trốn khỏi họ”. Sự bảo vệ đã giúp cô vượt qua những năm tháng tuổi teen đầy áp lực khi cha mình còn đương nhiệm.

Phương Linh