Chi trăm tỷ làm 'cảng xanh', cảng Cửa Lò gắn phát triển bền vững với bảo vệ môi trường

Diện mạo mới nhờ sớm triển khai mô hình "cảng xanh"

Ngày 27/3, cảng Cửa Lò (tỉnh Nghệ An) tiếp nhận tàu Thành Đạt 01 tải trọng 2.500 tấn, đưa hàng nghìn dầu thực vật nhập khẩu về bờ. Cũng giống như các lần đón, xếp dỡ hàng hóa khác, tàu nhanh chóng được lai dắt và được các kỹ sư, công nhân thuộc Xí nghiệp Xếp dỡ Cửa Lò đưa vào cầu cảng để làm hàng.

Xây dựng hệ thống kho kín chứa hàng rời, tàu cập cảng được cấp điện bờ... Cảng Cửa Lò đang dần "xanh hóa" và thân thiện với môi trường hơn.

Tuy nhiên, chuyến tàu này có điểm đặc biệt là kể từ khi tàu cập cảng đến khi rời bờ, tàu sử dụng 100% nguồn điện cung cấp từ dưới cảng, thay thế cho hệ thống máy nổ, máy phát điện chạy bằng động cơ diesel trên tàu.

Ông Võ Trần Trung - Trưởng phòng điều độ Xí nghiệp xếp dỡ Cửa Lò cho biết: Việc tàu sử dụng điện bờ không chỉ giúp giảm chi phí khi vận hành bằng động cơ dầu diesel mà còn giúp giảm phát sinh khí thải, tạo ra nguồn điện ổn định để vận hành các trang thiết bị trên tàu, tạo thời gian nghỉ cho động cơ, giúp tăng tuổi thọ của hệ thống máy móc trên tàu. Tính ra mỗi lần sử dụng điện bờ, chủ tàu giảm được từ 20 - 30% chi phí cho với trước.

Ông Nguyễn Xuân Hùng - Phó tổng giám đốc Công ty CP Cảng Nghệ Tĩnh cho biết: "Việc cấp điện bờ cho tàu thuyền vào làm hàng tại cảng Nghệ Tĩnh đã được triển khai từ năm 2024. Đến nay, tất cả các tàu thuyền có nhu cầu, khi cập cảng đều được phía cảng cấp nguồn điện tương thích với các trang thiết bị trên tàu. Việc cấp điện gần bờ là một trong các sáng kiến, giải pháp bảo vệ môi trường, giảm phát thải mà chúng tôi đã và đang thực hiện".

Khuôn viên xanh với nhiều cây xanh trang trí, dùng vật liệu tái chế, phân khu hàng quặng lắp lưới chắn bụi, bạt xe, cùng với hệ thống 4 xe hút bụi chuyên dụng... là một trong những cải tiến mới góp phần bảo vệ môi trường, giảm phát thải ở cảng Cửa Lò.

Dẫn phóng viên đi một vòng khuôn viên cảng, ông Hùng lần lượt giới thiệu các trang thiết bị mà công ty mới đầu tư, như: máy quét hút bụi tự động, hệ thống kho kín, hệ thống xịt rửa xe tự động, hệ thống lắng lọc nước thải, hệ thống lưới chắn bụi, bạt che ở khu tập kết quặng, đá trắng… Đây đều là những hạng mục trong chiến lược xây dựng "cảng xanh" của Công ty CP Cảng Nghệ Tĩnh.

"Ngoài ra, từ năm 2024, công ty cũng đã chi 40 - 50 tỷ đồng để cải tạo lại mặt cầu cảng, đường nội bộ, cải tiến cần cẩu, thiết bị đóng bốc hàng rời, hàng bao, vừa góp phần nâng cao năng lực bốc xếp lên từ 30 - 50%. Hiện chúng tôi đang cho thiết kế hệ thống lưới chắn bụi mới, dự kiến triển khai ngay trong quý II/2025 với giá trị khoảng 600 triệu đồng. Hệ thống này sẽ góp phần ngăn chặn toàn bộ lượng bụi phát sinh, chắn gió, giảm khuếch tán bụi trong quá trình vận chuyển hàng nội bộ, bốc xếp hàng lên tàu, xuống kho bãi", ông Hùng nói và cho biết:

"Bên cạnh đó, đoàn thanh niên cũng tiến hành trồng nhiều cây xanh chắn gió bụi, tạo bóng mát trên đường nội bộ. Sử dụng vật liệu tái chế như lốp xe, thùng phuy cũ để làm bồn hoa, tiểu cảnh. Nhờ đó, diện mạo cảng đã và đang thay đổi từng ngày. Màu xanh cũng dần phủ bóng".

Cảng sạch, không gian xanh góp phần thu hút bạn hàng

Theo tìm hiểu của phóng viên, chương trình xây dựng "cảng xanh" ở Công ty CP Cảng Nghệ Tĩnh đã chính thức được triển khai từ tháng 7/2024 với kế hoạch, chiến lược phát triển cảng xanh giai đoạn 2024 - 2025, tầm nhìn đến 2035.

Xây dựng cảng xanh là việc tất yếu để các cảng biển Việt Nam phát triển bền vững, thu hút bạn hàng, nâng cao năng lực cạnh tranh với quốc tế.

Là một trong những người đầu tiên chắp bút và cũng trực tiếp phụ trách Chiến lược cảng xanh tại Cảng Cửa Lò, ông Trần Nam Hải - Phó tổng giám đốc Công ty CP Cảng Nghệ Tĩnh chia sẻ: Hiện nay, cảng biển trên thế giới đang được "xanh hóa" theo mô hình cân bằng giữa sự biến động môi trường và nhu cầu phát triển kinh tế. Đây là xu hướng chiến lược trong sự phát triển cảng biển trên toàn thế giới nhằm kiểm soát các tác nhân gây ô nhiễm, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, phòng ngừa tốt các sự cố, rủi ro môi trường, hạn chế phát thải các chất gây hiệu ứng nhà kính,giảm thiểu tác động do biến đổi khí hậu.

Tại Việt Nam, năm 2020 Bộ Giao thông vận tải đã phê duyệt "đề án phát triển cảng xanh" và đưa ra những nội dung cụ thể để triển khai mô hình cảng xanh phù hợp với điều kiện Việt Nam như: thúc đẩy việc sử dụng công nghệ sạch, giảm phát thải khí các-bon, kinh doanh khai thác phát triển cảng biển bền vững gắn với bảo vệ môi trường và hệ sinh thái, ứng phó với biến đổi khí hậu… Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam cũng đã xây dựng và ban hành tiêu chuẩn cơ sở TCCS 02:2022/CHHVN về tiêu chí cảng xanh (tại Quyết định số 1909/QĐ-CHHVN ngày 29/12/2022).

Tại Cảng Cửa Lò chúng tôi đã xây dựng chiến lược với 3 tiêu chí chính: Cam kết và sẵn sàng; Hành động và thực hiện; Hiệu lực và hiệu quả. Chiến lược này, chia làm 3 giai đoạn (giai đoạn 2024 - 2025, giai đoạn 2026 - 2030 và giai đoạn đến năm 2035). Ví dụ: Giai đoạn 2024 - 2025, sẽ thay thế 100% thiết bị xếp dỡ sử dụng nhiên liệu diesel sang sử dụng điện, cung cấp điện bờ cho tàu thuyền, nghiên cứu sử dụng các nguồn năng lượng tái tạo để tiết giảm điện năng.

Tiêu chí cảng xanh: Là tiêu chí được xây dựng nhằm khuyến khích, định hướng cho các doanh nghiệp đầu tư, kinh doanh, khai thác cảng biển theo hướng xanh, tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên, cải thiện năng lực quản trị và phát triển cảng biển theo hướng bền vững.

Theo quy định tại tiêu chuẩn cơ sở do Cục Hàng hải Việt Nam, đơn vị đạt từ 3,5 điểm trở lên sẽ đạt tiêu chí cảng xanh, nhưng từ tháng 7/2023 Cảng Cửa Lò đã đạt và được công bố với số điểm là 3,98 điểm.

Về cơ sở hạ tầng, quy hoạch khuôn viên, đơn vị đã mạnh dạn đầu tư hàng chục tỷ đồng vào Hạ tầng số, ứng dụng công nghệ trong quản lý vận hành; Quy hoạch bãi tập kết hàng hóa (đặc biệt là các loại hàng phát sinh bụi để hạn chế bụi khi thực hiện xếp dỡ); Đầu tư nâng cấp bê tông hóa đường giao thông nội bộ, bến bãi; Làm hệ thống lưới chống bụi cao bao quanh hàng rào và các bãi chứa các loại hàng rời có thể phát tán bụi; Lắp đặt hệ thống phun sương tự động các khu vực cần thiết ngăn ngừa bụi phát tán. Lắp đặt trạm rửa xe tự động, phun rửa bánh xe trước khi vận chuyển ra khỏi cảng.

Về tổ chức sản xuất, đơn vị cho dừng xếp dỡ các mặt hàng rời có khả năng gây bụi khi thời tiết mưa to, gió lớn, giông lốc. Với một số mặt hàng rời xuất nhập hàng từ bãi ra tàu hoặc ngược lại sẽ sử dụng xe ben chuyên dụng, kín thùng, thành cao để không rơi vãi, đổ hàng trong quá trình di chuyển.

Cùng với đó, đơn vị cũng xây dựng quy trình quản lý và xử lý chất thải lỏng, chất thải rắn. Kiểm soát tiếng ồn bằng phương pháp lót đệm cao su vào ben để giảm thiểu tiếng ồn trong quá trình xếp dỡ hàng hóa. Sử dụng đệm va cũ, lốp ô tô cũ để chống va đập khi xe tập kết vào bãi; Thực hiện hạ thấp gàu khi đổ hàng vào ben; Điều chỉnh thời gian làm hàng, hạn chế sử dụng còi vào khung giờ ban đêm.

"Đơn vị dự kiến chi khoảng 110 tỷ đồng để thực hiện chiến lược "cảng xanh". Trong đó, chia 3 giai đoạn: giai đoạn 2024 - 2025 đầu tư mạnh vào cải tạo hạ tầng, đổi mới trang thiết bị với số vốn dự kiến chi là 55,6 tỷ đồng, giai đoạn 2026 - 2030 chi 35 tỷ đồng cho nâng cấp, vận hành; giai đoạn đến năm 2035 chi tiếp khoảng 33 tỷ đồng cho nâng cấp, sửa chữa và duy trì các sản phẩm đã đầu tư", ông Hải cho hay.

Bà Trần Thị Tú Anh - Phó trưởng Phòng Khoa học công nghệ môi trường (Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam) khẳng định: Chuyển đổi xanh đang là xu hướng chuyển dịch tất yếu khi thế giới đang đối mặt với nhiều vấn đề môi trường, biến đổi khí hậu. Cảng xanh không chỉ là xu hướng phát triển, mà còn là yếu tố quyết định để các cảng biển giữ vững vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu, tạo ra mô hình phát triển bền vững trong ngành logistics. Phát triển cảng xanh sẽ tạo ra một thị trường mới, với nhóm đối tượng khách hàng tiềm năng.

"Vì vậy, phát triển cảng biển xanh không chỉ còn là sự lựa chọn mà là yêu cầu bắt buộc để các doanh nghiệp cảng biển tồn tại, nâng cao năng lực cạnh tranh và tham gia ở vị thế ngày một cao hơn trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Việc mở rộng phát triển cảng xanh không chỉ có trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước, mà còn cần phải có sự tham gia vào cuộc của cộng đồng doanh nghiệp cảng biển. Các doanh nghiệp cảng biển cần nâng cao nhận thức vai trò, tầm quan trọng của phát triển cảng xanh trong quá trình phát triển đất nước, cần nâng cao tính tự chủ, tham gia đề xuất, đóng góp xây dựng thể chế; Chú trọng xây dựng hạ tầng cảng biển thông suốt để giảm chi phí, tăng tính cạnh tranh; Xây dựng quản trị thông minh và đào tạo nhân lực chất lượng cao phù hợp với sự phát triển mới; Cần chú trọng đẩy mạnh ngoại giao logistic, thúc đẩy quá trình hiện đại hóa logistics nội địa, cũng như kết nối chặt chẽ các phương thức giao thông hàng hải với đường thủy, đường sắt, hàng không", bà Tú Anh nhấn mạnh và gợi ý.

Văn Thanh