'Chìa khóa vàng' để trẻ phát triển toàn diện

Chuyên gia khám dinh dưỡng cho trẻ tại Bệnh viện Hoàn Mỹ Đồng Nai. Ảnh: Hạnh Dung

Thiếu vi chất dinh dưỡng không chỉ làm chậm phát triển thể chất mà còn là yếu tố gây suy giảm hệ miễn dịch, khiến trẻ dễ mắc bệnh và hồi phục chậm hơn.

Thiếu vi chất, trẻ dễ mắc bệnh

Bác sĩ chuyên khoa I Nguyễn Thị Quý, Phụ trách Khoa Dinh dưỡng, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Đồng Nai cho biết: Vi chất dinh dưỡng chỉ chiếm một lượng rất nhỏ trong khẩu phần ăn của trẻ, nhưng giữ vai trò tham gia vào hầu hết các chức năng sống như: tạo máu, phát triển não bộ, bảo vệ niêm mạc, chuyển hóa năng lượng, hoàn thiện xương và điều hòa miễn dịch. Thiếu bất kỳ vi chất nào trong nhóm thiết yếu đều dẫn đến rối loạn sinh lý.

Điều nguy hiểm là tình trạng này thường không biểu hiện rõ rệt trong giai đoạn đầu. Trẻ có thể chỉ biếng ăn nhẹ, tăng cân chậm, da nhợt nhạt, ngủ không ngon khiến nhiều phụ huynh chủ quan. Chỉ đến khi trẻ thường xuyên ốm vặt, nhiễm trùng lặp lại hoặc suy dinh dưỡng rõ rệt thì tình trạng thiếu vi chất mới được phát hiện.

Theo bác sĩ Quý, các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, hệ miễn dịch của trẻ phụ thuộc chặt chẽ vào tình trạng dinh dưỡng. Thiếu vitamin A làm teo niêm mạc đường hô hấp và tiêu hóa khiến trẻ dễ mắc bệnh viêm phổi, viêm phế quản, tiêu chảy kéo dài và là nguyên nhân hàng đầu gây mù lòa.

Thiếu kẽm làm giảm hoạt động của tế bào miễn dịch, khiến cơ thể không đủ khả năng chống nhiễm trùng. Trẻ thiếu kẽm thường biếng ăn, nhiễm trùng tái diễn, chậm lành bệnh, ảnh hưởng đến chiều cao và chức năng sinh sản sau này của trẻ.

Thiếu sắt làm giảm quá trình vận chuyển ôxy đến các cơ quan, khiến cơ thể trẻ mệt mỏi, giảm tập trung, ảnh hưởng đến não bộ, đồng thời làm suy yếu miễn dịch tế bào.

Thiếu vitamin D ảnh hưởng đến sức mạnh của xương và hệ miễn dịch bẩm sinh, làm tăng nguy cơ viêm đường hô hấp. Thiếu i-ốt có thể khiến trẻ chậm phát triển trí tuệ.

Đang chăm sóc con bị viêm phổi nặng tại Bệnh viện Hoàn Mỹ Đồng Nai, chị Đoàn Thị Cẩm Phương (ngụ xã Xuân Đường, tỉnh Đồng Nai) cho biết: Con chị nay 8 tháng tuổi nhưng chỉ nặng 6,7kg, cao 63cm. Cách đây ít ngày, bé thở khò khè, chị đưa con đi khám thì bác sĩ yêu cầu phải nhập viện để điều trị ngay vì trong phổi bé có rất nhiều dịch, bị tổn thương phổi, thể trạng suy dinh dưỡng.

Theo bác sĩ Nguyễn Thị Huế, Quản lý Khoa Nhi - Sơ sinh, Bệnh viện Hoàn Mỹ Đồng Nai, dinh dưỡng là nền tảng của sự phát triển. Một bệnh nhi nếu có tình trạng dinh dưỡng tốt sẽ nhanh hồi phục hơn một em bé suy dinh dưỡng hoặc béo phì. Vì thế, khi đi khám cho bệnh nhi, nếu bé nào bị suy dinh dưỡng, bác sĩ nhi sẽ mời chuyên gia dinh dưỡng cùng hội chẩn để đưa ra hướng điều trị tốt nhất. Hoặc hướng dẫn người nhà bổ sung các vi chất dinh dưỡng để bé mau khỏi bệnh và cải thiện tình trạng dinh dưỡng.

Bổ sung vi chất đúng, đủ, phù hợp

Nhiều phụ huynh thắc mắc rằng, con mình ăn rất được nhưng không hiểu sao lại chậm tăng cân. Theo bác sĩ Quý, có thể cha mẹ cho trẻ ăn nhiều nhưng chưa đủ các dưỡng chất cần thiết. Chẳng hạn, cha mẹ cho trẻ ăn nhiều tinh bột nhưng thiếu đạm động vật, rau xanh, dầu mỡ, là những nguồn cung cấp vitamin và khoáng chất quan trọng. Không ít phụ huynh còn kiêng dầu mỡ cho trẻ, trong khi vitamin A, D vốn tan trong dầu. Vì thế, khi ăn thức ăn, trẻ không hấp thu được vitamin.

Ngoài ra, một số phụ huynh tự ý bổ sung vi chất như D3K2, DHA nhưng lại bỏ qua các nhóm quan trọng hơn như: kẽm, sắt hoặc vitamin A. Việc bổ sung thiếu cân đối dẫn đến tình trạng trẻ ăn nhiều nhưng không phát triển, hoặc hấp thu kém mà cha mẹ không nhận ra. Bên cạnh đó, trẻ bị rối loạn tiêu hóa, nhiễm ký sinh trùng, hoặc tổn thương đường ruột cũng khiến hấp thu kém các loại vi chất, đặc biệt là kẽm và sắt. Việc không cho trẻ bú sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời cũng khiến trẻ thiếu vitamin A…

Bác sĩ Quý lưu ý: Việc bổ sung vi chất dinh dưỡng cho trẻ phải dựa trên nguyên tắc: đủ, đúng, phù hợp theo giai đoạn. Cụ thể, phải đủ nhóm chất: đạm, đường, béo, vitamin, khoáng chất; đúng cách: nấu cháo/bột cần cho dầu mỡ để tăng hấp thu vitamin A, D, K; đúng thời điểm thể hiện ở chỗ cần bổ sung vitamin D cho trẻ từ sơ sinh đến 18 tháng tuổi; cho trẻ tắm nắng 10-20 phút mỗi sáng. Uống vitamin A định kỳ 2 lần/năm theo chương trình của Bộ Y tế. Mỗi trẻ có khả năng hấp thu khác nhau nên cần khám dinh dưỡng để biết trẻ đang thiếu vi chất gì, tránh bổ sung tràn lan hoặc quá liều. Dinh dưỡng không chỉ giúp trẻ lớn mà còn giúp trẻ khỏe. Bổ sung vi chất đúng cách chính là chìa khóa bảo vệ sức đề kháng, cải thiện tầm vóc và tiềm năng trí tuệ của thế hệ tương lai.

Hạnh Dung