Nếu eo biển Hormuz đóng, điều gì sẽ xảy ra với giá xăng Việt Nam?
Giá vàng và giá dầu đứng trước nguy cơ bùng lên sau khi căng thẳng địa chính trị tại Trung Đông leo thang.
Quốc hội Iran vừa bỏ phiếu thông qua việc đóng cửa eo biển Hormuz, tuyến đường hàng hải huyết mạch vận chuyển một phần ba lượng dầu mỏ toàn cầu, làm dấy lên những lo ngại nghiêm trọng về nguồn cung năng lượng.
Nguồn cung dầu và khí đốt nguy cơ bị gián đoạn
Quyết định này được đưa ra sau khi Mỹ không kích các cơ sở hạt nhân của Iran vào cuối tuần qua.
Eo biển Hormuz là một trong những tuyến đường hàng hải quan trọng nhất thế giới. Theo Cơ quan Thông tin Năng lượng Hoa Kỳ (EIA), trong năm 2024, trung bình 20 triệu thùng dầu thô mỗi ngày đã đi qua eo biển này, chiếm khoảng 20% tổng lượng tiêu thụ dầu mỏ và sản phẩm dầu khí lỏng toàn cầu. Ngoài ra, khoảng 1/5 lượng khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) của thế giới cũng trung chuyển qua đây.
Nếu eo biển bị đóng, nguồn cung dầu và khí đốt toàn cầu sẽ bị gián đoạn nghiêm trọng, đẩy giá năng lượng tăng vọt đến mức chưa từng thấy. Theo các tổ chức quốc tế, giá dầu thô toàn cầu có thể tăng tối thiểu lên 100 USD/thùng hoặc thậm chí cao hơn nhiều nếu nguồn cung bị gián đoạn hoàn toàn. Điều này sẽ gây ra một cú sốc kinh tế toàn cầu, ảnh hưởng đến mọi nền kinh tế phụ thuộc vào dầu mỏ.
Theo giới phân tích, giá năng lượng tăng cao sẽ làm tăng chi phí sản xuất và vận chuyển trên toàn thế giới, dẫn đến lạm phát leo thang ở nhiều quốc gia. Điều này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sức mua của người dân và làm suy yếu tăng trưởng kinh tế toàn cầu.
Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng, Iran đã nhiều lần đe dọa đóng cửa eo biển Hormuz trong quá khứ, như vào năm 2012 để đáp trả các lệnh trừng phạt của Mỹ và châu Âu, hoặc khi căng thẳng leo thang vào năm 2019. Song, Iran chưa bao giờ thực sự đóng cửa hoàn toàn eo biển này.
Lần này, quyết định của Quốc hội Iran về việc bỏ phiếu thông qua đề xuất đóng cửa Hormuz cần sự phê chuẩn của Hội đồng An ninh Quốc gia Tối cao Iran để có hiệu lực.
Dù vậy, thông tin về việc Iran sẽ đóng cửa eo biển Hormuz đang khiến giá dầu thô toàn cầu bắt đầu nhích lên. Giá dầu đã tăng khoảng 10% kể từ khi Israel phát động cuộc tấn công vào Iran, nhưng cả dầu thô Mỹ và Brent đều duy trì dưới 80 USD/thùng.
Ngân hàng Goldman Sachs thừa nhận rằng giá dầu có thể vượt 90 USD/thùng nếu xảy ra gián đoạn nguồn cung từ Iran. Tương tự, Ngân hàng Barclays cho biết, giá dầu thô có thể vượt 100 USD/thùng nếu căng thẳng địa chính trị ở Trung Đông leo thang và một nửa lượng dầu xuất khẩu của Iran bị gián đoạn. Iran hiện xuất khẩu hơn 2 triệu thùng dầu thô mỗi ngày.
Giá xăng có thể tăng cao nếu giá dầu thô thiết lập mức 100 USD/thùng. Ảnh: PHƯƠNG MINH
Giá xăng dầu, tỉ giá USD/VND chịu áp lực
Tiến sĩ Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia kinh tế nhận định, nếu giá dầu tăng mạnh, giá xăng Việt Nam sẽ bị ảnh hưởng. Hiện giá xăng A95 cũng đã vượt qua 21.000 đồng/lít sau khi Israel tấn công Iran. Đồng thời, giá xăng dầu tăng có thể kéo theo lạm phát gia tăng tại Việt Nam, tạo áp lực lên tỉ giá USD/VND.
"Nếu lạm phát tăng cao, quá trình hạ lãi suất của các ngân hàng trung ương lớn có thể bị chậm lại, ảnh hưởng gián tiếp đến thị trường Việt Nam", ông Hiếu phân tích.
Theo nghiên cứu của JPMorgan, từ năm 1979 đến nay, đã có 8 trường hợp thay đổi chế độ tại các quốc gia sản xuất dầu lớn. Trong những sự kiện này, giá dầu tăng đỉnh điểm với mức bình quân 76%, sau đó giảm nhẹ nhưng vẫn duy trì ở mức cao hơn khoảng 30% so với trước khủng hoảng.
Tỉ giá USD/VND cũng gặp nhiều áp lực nếu giá dầu thô tăng mạnh. Ảnh: PHƯƠNG MINH
Cụ thể, mặc dù là một quốc gia sản xuất dầu, Việt Nam vẫn là nước nhập khẩu ròng dầu thô và các sản phẩm xăng dầu để đáp ứng nhu cầu tiêu thụ trong nước. Khi giá dầu thế giới tăng, chi phí nhập khẩu năng lượng của Việt Nam sẽ tăng theo. Việc nhập khẩu dầu với giá cao hơn sẽ làm tăng tổng giá trị nhập khẩu, tạo áp lực lên cán cân thương mại của Việt Nam. Thâm hụt thương mại lớn hơn có thể làm giảm nguồn cung ngoại tệ vào thị trường, đẩy tỉ giá USD/VND đi lên.
Nếu giá dầu tăng kéo theo áp lực lạm phát, các ngân hàng trung ương lớn trên toàn cầu như Mỹ có thể duy trì hoặc thậm chí tăng lãi suất để kiểm soát lạm phát. Khi đó, chênh lệch lãi suất giữa Việt Nam và Mỹ có thể nới rộng. Nếu Ngân hàng Nhà nước Việt Nam giữ lãi suất thấp để hỗ trợ tăng trưởng, sẽ khiến dòng vốn chảy ra khỏi Việt Nam để tìm kiếm lợi suất cao hơn ở Mỹ, làm tăng nhu cầu USD và gây áp lực lên tỉ giá.
Theo tiến sĩ Quách Mạnh Hào, Đại học Lincoln (Anh), tỉ giá USD/VND đang trên 26.000 đồng ở chiều bán ra. Ngân hàng Nhà nước dường như đang chấp nhận điều này, không can thiệp mạnh để giữ tỉ giá ổn định như trước. Điều này cũng cho thấy lượng tiền đồng trong hệ thống đang rất nhiều.
Ông Trần Ngọc Báu, Giám đốc điều hành Công ty WiGroup, chuyên phân tích dữ liệu tài chính cho biết, năm nay, Ngân hàng Nhà nướcđã điều hành tỉ giá một cách đặc biệt, chấp nhận nâng biên độ và tỉ giá trung tâm ngay từ đầu năm. Từ đầu năm đến nay, tiền đồng đã mất giá khoảng 3%, gần hết “room” mục tiêu 3-4% cho cả năm, tạo áp lực lớn cho 6 tháng cuối năm. Nhu cầu USD của nhà nước lẫn doanh nghiệp vẫn đang tiếp tục mạnh cũng áp lực lên tỉ giá.
Tuy nhiên, cũng cần lưu ý nhu cầu USD hiện tại không chỉ tập trung vào các quý cao điểm như trước mà trở nên liên tục quanh năm. Điều này phù hợp với cơ chế điều hành tỉ giá mới của Ngân hàng Nhà nước, cho phép tỉ giá biến động đều đặn quanh năm thay vì giật cục.
Theo giới phân tích, thị trường chứng khoán Việt Nam có thể chịu áp lực tâm lý trong ngắn hạn, nhưng khả năng phục hồi vẫn cao nếu các yếu tố nội tại nền kinh tế duy trì tích cực. Các nhà đầu tư nên theo dõi sát sao diễn biến và có chiến lược phân bổ tài sản hợp lý.
Những chuyển động của giá vàng
Gián đoạn thương mại tại vùng Vịnh không chỉ tác động mạnh lên giá dầu mà còn đang tạo ra những áp lực đáng kể lên giá vàng như một kênh trú ẩn an toàn, đồng thời làm dấy lên mối lo ngại về lạm phát và thị trường chứng khoán.
Tình hình leo thang căng thẳng hiện nay đang buộc các nhà đầu tư phải tính toán lại chiến lược trong bối cảnh rủi ro địa chính trị ngày càng hiện hữu.
Dù tính bất định xuất hiện vì căng thẳng địa chính trị đang nóng lên nhưng giá vàng hiện không tăng mạnh, mà còn giảm nhẹ kể từ khi Israel bắt đầu các cuộc không kích vào Iran. Giá vàng giảm vì đồng USD đang mạnh lên, do nền kinh tế Mỹ đã cho thấy sự kiên cường và khả năng phục hồi tốt hơn so với nhiều nền kinh tế phát triển khác.
Để chống lạm phát, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã duy trì lãi suất ở mức cao hơn so với nhiều ngân hàng trung ương khác trên thế giới trong một thời gian. Lãi suất cao hơn cũng giúp giá trị đồng USD tốt hơn.
Tuy nhiên, vàng tiếp tục là tài sản tăng trưởng tốt. Các chuyên gia phân tích Ngân hàng Bank of America vẫn dự báo giá vàng sẽ đạt 4.000 USD/ounce trong thời gian tới, vì yếu tố căng thẳng địa chính trị.
Một cuộc khảo sát gần đây từ Hội đồng Vàng Thế giới (WGC) cho thấy sự bất ổn địa chính trị và các cuộc xung đột thương mại tiềm tàng là những lý do chính khiến các ngân hàng trung ương ở các nền kinh tế mới nổi đang chuyển hướng sang vàng với tốc độ nhanh hơn nhiều so với các nền kinh tế phát triển.
