Chiếc nhẫn Ngư phủ đặc biệt của Giáo hoàng Francis

Chiếc nhẫn Ngư phủ được đeo trên ngón tay của Giáo hoàng Francis trong thánh lễ nhậm chức của ông tại Vatican vào ngày 19/3/2013. Ảnh: Reuters.

Với lịch sử kéo dài từ thế kỷ 13, chiếc nhẫn Ngư phủ (Fisherman’s Ring) là một trong những biểu tượng uy nghi và dễ nhận biết nhất của tòa thánh Vatican.

Tên gọi "nhẫn ngư phủ" bắt nguồn từ Thánh Peter – vị tông đồ từng làm nghề đánh cá, đồng thời được coi là Giáo hoàng đầu tiên theo truyền thống Công giáo.

Suốt 12 năm trị vì, Giáo hoàng Francis thường đeo chiếc nhẫn này trong các nghi lễ trọng đại. Hàng nghìn tín hữu đã hôn lên chiếc nhẫn như một cách thể hiện lòng tôn kính – thậm chí từng gây tranh cãi về vấn đề vệ sinh.

Tuy nhiên, theo thông lệ lâu đời, chiếc nhẫn quyền lực này sẽ bị phá hủy – hoặc ít nhất là bị phá dấu hiệu – ngay trong khuôn viên Vatican sau khi Giáo hoàng qua đời.

Nghi lễ thiết thực

Tuy mang tính nghi lễ, việc hủy nhẫn lại bắt nguồn từ mục đích rất thiết thực. Trước đây, nhẫn ngư phủ và một con dấu gọi là bulla từng được dùng để đóng dấu lên các văn kiện chính thức của Vatican.

Nhằm ngăn chặn nguy cơ giả mạo sắc lệnh sau khi Giáo hoàng qua đời, cả nhẫn và bulla đều bị đập nát bằng búa. Từ năm 1521 đến 2013, nghi lễ này vẫn được duy trì.

“Có thể xem đây giống như việc thu hồi tài khoản mạng xã hội của một nhân vật quyền lực”, nhà báo Christopher Lamb – phóng viên thường trú tại Vatican của CNN – lý giải. “Nghi lễ này nhằm ngăn những kẻ giả mạo sử dụng những ấn tín cũ để ban hành văn kiện trái phép”.

Giáo hoàng Francis đeo chiếc nhẫn Ngư phủ trong một buổi lễ chính thức. Ảnh: Reuters.

Theo thông lệ, nhiệm vụ này thường do Hồng y nhiếp chính (Camerlengo) thực hiện – người được chỉ định để giám sát giai đoạn chuyển tiếp giữa hai triều đại Giáo hoàng. Ông sẽ tiến hành phá hủy nhẫn và bulla trước sự chứng kiến của Hồng y Đoàn sau khi thông báo về sự ra đi của Giáo hoàng.

Mặc dù chức năng đóng dấu của nhẫn ngư phủ đã được thay thế bằng con dấu từ giữa thế kỷ 19, nghi lễ phá hủy vẫn được giữ nguyên – cho đến khi Giáo hoàng Benedict XVI bất ngờ từ nhiệm năm 2013, trở thành Giáo hoàng đầu tiên từ chức sau sáu thế kỷ. Thay vì phá hủy hoàn toàn, chiếc nhẫn của ông được khắc một đường chéo sâu bằng đục sắt – như một sự vô hiệu hóa về mặt biểu tượng.

“Có lẽ Vatican cho rằng không còn cần thiết phải phá hủy hoàn toàn nữa”, Lamb nhận định, cho rằng khả năng giả mạo trong thời đại ngày nay là rất thấp.

Theo truyền thông Vatican, Hồng y Giám quản đương nhiệm – Kevin Joseph Farrell, người gốc Ireland được Giáo hoàng Francis bổ nhiệm vào năm 2023 – nhiều khả năng sẽ tiếp tục truyền thống mới này: làm mờ chiếc nhẫn trước khi Mật nghị Hồng y nhóm họp để bầu ra người kế nhiệm.

Chiếc nhẫn "tái sử dụng"

Dù mang ý nghĩa tượng trưng cao cả, vai trò của nhẫn Ngư phủ lại không cố định mà thay đổi tùy theo từng đời Giáo hoàng.

Giáo hoàng Francis có phần khác biệt so với những người tiền nhiệm gần đây. Giáo hoàng Benedict XVI thường đeo nhẫn hàng ngày, trong khi Giáo hoàng John Paul II đôi khi lại chọn đeo một cây thánh giá hình nhẫn như một phiên bản thay thế.

Với Francis, ông chọn cách dung hòa: chỉ đeo nhẫn Ngư phủ trong các buổi lễ chính thức, còn ngày thường thì đeo một chiếc nhẫn bạc đơn giản từ thời còn là Hồng y.

Giáo hoàng Francis thường đeo chiếc nhẫn bạc đơn giản từ thời Ngài còn là Hồng y. Ảnh: Reuters.

Cũng từng có những đồn đoán rằng Giáo hoàng Francis không thoải mái với việc tín hữu hôn lên nhẫn. Đầu năm 2019, một đoạn video lan truyền cho thấy ông nhiều lần rút tay lại khi có người cúi xuống hôn nhẫn. Vatican sau đó giải thích rằng Giáo hoàng muốn hạn chế nguy cơ lây lan vi khuẩn.

Theo Lamb, Giáo hoàng Francis là người luôn tiếp cận tín hữu một cách gần gũi – thường bắt tay hoặc ôm những người đau khổ – và không kỳ vọng họ phải quỳ xuống hôn nhẫn như một nghi thức bắt buộc.

Trải qua hàng thế kỷ, các phiên bản nhẫn Ngư phủ có thiết kế khác nhau, song điểm chung là đều khắc hình Thánh Peter cùng chùm chìa khóa biểu tượng quyền lực của Tòa Thánh – gợi nhớ đến khoảnh khắc ông được giao chìa khóa Thiên Đàng. Ngoài yếu tố đó, thiết kế nhẫn phụ thuộc khá nhiều vào phong cách cá nhân và bối cảnh thời đại.

Thông thường, mỗi Giáo hoàng mới đều được chế tác một chiếc nhẫn riêng bởi các nghệ nhân kim hoàn. Nhưng Giáo hoàng Francis lại đi theo hướng khác: ông chọn một chiếc nhẫn "tái sử dụng".

“Thay vì đặt làm mới, ông đã chọn một chiếc nhẫn từng thuộc về thư ký của Giáo hoàng Paul VI”, Lamb cho biết, nhấn mạnh sự giản dị vốn có của vị Giáo hoàng quá cố.

Chiếc nhẫn – được Vatican gọi là “nhẫn đang sở hữu” – từng thuộc về Tổng giám mục Pasquale Macchi được làm từ bạc mạ vàng, thay vì vàng nguyên khối như các nhẫn truyền thống.

Hiện vẫn chưa rõ số phận của chiếc nhẫn sẽ ra sao sau khi Mật nghị bầu tân Giáo hoàng kết thúc. Tuy nhiên, cũng như nhiều khía cạnh khác của tiến trình tuyển chọn người kế nhiệm tại Vatican, câu trả lời vẫn nằm sau cánh cửa khép kín.

Niêm phong nơi ở của Giáo hoàng Francis Sau khi xác nhận giáo hoàng qua đời, Hồng y nhiếp chính, còn được gọi là thị thần, chịu trách nhiệm niêm phong cửa căn hộ của Giáo hoàng Francis.

Phương Linh