Chiến lược thương mại của Tổng thống Mỹ Trump bị đảo lộn sau khi tòa án chặn thuế đối ứng
Trong phán quyết được đưa ra cuối ngày 28/5, hội đồng gồm 3 thẩm phán của Tòa án Thương mại quốc tế Mỹ tuyên bố chính quyền Tổng thống Donald Trump đã sai khi viện dẫn luật năm 1977 để đưa ra mức thuế đối ứng với hàng loạt quốc gia.
Do đó, các mức thuế được nhà lãnh đạo Mỹ công bố vào "Ngày giải phóng" 2/4 là bất hợp pháp.
Tòa án cũng mở rộng phán quyết sang các mức thuế quan mà ông Trump áp dụng trước đó với Canada, Mexico và Trung Quốc, liên quan đến vấn đề an ninh biên giới Mỹ và fentanyl.
Tổng thống Mỹ Donald Trump. (Ảnh: AP)
Chính quyền Tổng thống Trump ngay lập tức tuyên bố sẽ kháng cáo, nghĩa là vấn đề về thuế đối ứng sẽ được chuyển tới tòa phúc thẩm và có thể sẽ lên tới Tòa án tối cao.
Phán quyết của tòa không ảnh hưởng đến các mức thuế mà ông Trump đưa ra trong nhiệm kỳ đầu tiên với hàng hóa Trung Quốc.
Phán quyết ngày 28/5 đặt thời hạn 10 ngày cho Chính phủ Mỹ thực hiện các động thái hành chính cần thiết để xóa bỏ thuế quan.
Nhưng nếu quyết định được giữ nguyên, trong vài ngày nữa, mức thuế 30% mà Mỹ áp với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, 25% với hàng hóa từ Canada và Mexico, 10% đối với hầu hết các hàng hóa khác vào Mỹ sẽ được xóa bỏ. Triển vọng kinh tế thế giới sẽ được cải thiện đáng kể nếu điều đó diễn ra.
Một số ngân hàng trung ương cho biết, những bất ổn do chiến tranh thương mại gây ra tạo trở ngại cho hoạt động kinh tế.
Thị trường chứng khoán thế giới phản ứng tích cực với phán quyết của tòa, nhưng còn chưa chắc chắn việc liệu phán quyết này có phải là bước lùi vĩnh viễn đối với nỗ lực của ông Trump nhằm định hình lại thương mại toàn cầu hay không.
Ông Trump và những người ủng hộ ông chỉ trích các thẩm phán thiên vị, và chính quyền của ông từng bị cáo buộc không tuân thủ đầy đủ các phán quyết khác của tòa án trước đây, làm dấy lên câu hỏi liệu lần này họ có tuân thủ hay không.
Một phát ngôn viên của Nhà Trắng nói rằng phán quyết này do "các thẩm phán không qua bầu cử” đưa ra, cho rằng họ là những người không có thẩm quyền "quyết định cách giải quyết đúng đắn vấn đề khẩn cấp quốc gia".
Nhiều câu hỏi chưa được giải đáp
"Tôi không biết có lý do gì khiến các quốc gia khác muốn đàm phán với Mỹ để thoát khỏi mức thuế đã bị tuyên bố bất hợp pháp. Đó là một quyết định rất dứt khoát rằng các mức thuế quan đối ứng trên toàn thế giới đơn giản là bất hợp pháp", Jennifer Hillman, giáo sư Trường Luật Georgetown và cựu thẩm phán WTO, cho biết.
Theo chuyên gia này, tòa án cũng đã ra phán quyết rằng ông Trump không thể chỉ áp dụng thuế quan nhằm tạo nên quyền mặc cả cho Mỹ để đàm phán.
"Tòa án nói rằng tạo nên đòn bẩy không phải là cách sử dụng thuế quan hợp pháp. Đối với tôi, đó là một quyết định rất, rất quan trọng", bà nói.
Bà Hillman và các chuyên gia pháp lý khác cho biết, Tổng thống Trump có những thẩm quyền pháp lý mà ông có thể sử dụng, nhưng không có nhiều quyền hạn như ông đã viện dẫn dựa trên Đạo luật quyền hạn kinh tế khẩn cấp quốc tế (IEEPA).
Một điều khoản của đạo luật thương mại áp dụng từ năm 1974 cho phép tổng thống áp thuế lên tới 15% trong tối đa 150 ngày, nhưng chỉ trong trường hợp khủng hoảng cán cân thanh toán. Ông Trump cũng có thể viện dẫn các thẩm quyền khác để áp thuế với từng ngành hoặc quốc gia như ông đã làm trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình.
Trong những tháng gần đây, nhà lãnh đạo Mỹ sử dụng các quyền về an ninh quốc gia để áp thuế với thép, nhôm và ô tô nhập khẩu, đồng thời tiến hành 7 cuộc điều tra khác liên quan đến các sản phẩm như dược phẩm, gỗ xẻ và khoáng sản quan trọng.
Phán quyết ngày 28/5 được đưa ra trong 2 vụ kiện song song do nhóm bảo thủ đệ trình thay mặt cho nhóm doanh nghiệp nhỏ và các tiểu bang Mỹ do đảng Dân chủ kiểm soát.
"Phán quyết này tái khẳng định rằng tổng thống phải hành động trong phạm vi luật pháp, phải bảo vệ các doanh nghiệp và người tiêu dùng Mỹ khỏi những tác động bất ổn của thuế quan đơn phương, dễ thay đổi", Jeffrey Schwab, cố vấn cấp cao của Trung tâm Tư pháp Tự do bảo thủ, nơi đã đệ trình một vụ kiện cho biết.
Đối với nhiều doanh nghiệp, phán quyết này đặt ra những vấn đề đau đầu trong ngắn hạn.
Deborah Elms, giám đốc chính sách thương mại tại Quỹ Hinrich, cho biết không rõ phán quyết này sẽ có ý nghĩa gì đối với những nhà nhập khẩu đã nộp thuế hoặc có hàng hóa đang trên đường được chuyển đến Mỹ.
Freight Right Global Logistics, một hãng nhập khẩu hàng hóa có trụ sở tại Nam California, đang có một số lô hàng chuyển đến từ Trung Quốc. Hãng cho biết họ đang phải tìm hiểu thông tin để giải đáp thắc mắc của khách hàng.
