'Chiến thắng đầu tiên' trong cuộc trường chinh 'đi tìm lửa'

Mùa đông rất lạnh. Cả miền Bắc chìm trong những cơn gió mùa Ðông Bắc và mưa phùn. Trên nền trời xám xịt ở xã Ðông Cơ, huyện Tiền Hải, tỉnh Thái Bình hiện lên sừng sững một giàn khoan có tháp khoan cao 50m. Trong vùng không có một công trình nào cao hơn, đứng phía bên kia con sông Trà Lý vẫn còn nhìn thấy tháp khoan này. Lá cờ đỏ sao vàng no gió kiêu hãnh bay phần phật trên đỉnh tháp khoan. Những con người trên khoan trường làm việc miệt mài trong mưa gió rét buốt, trong tin thắng trận của Chiến dịch Hồ Chí Minh bay về dồn dập từ miền Nam...

Ðó là khung cảnh tại xã Ðông Cơ những ngày tháng 3/1975 theo trí nhớ của những người tại khoan trường 61. Ngày 18/3/1975, tại khoan trường này, chúng ta tìm thấy dòng khí phun lên. Ðó là một ngày trọng đại với ngành Dầu khí Việt Nam. Ở thời điểm hiện nay, chuyện phát hiện dầu khí là rất bình thường. Nhưng thời điểm năm 1975, đó là một sự kiện trọng đại của đất nước, là kết quả của rất nhiều năm tháng kiếm tìm dầu khí, là kết quả của cuộc trường chinh đi tìm lửa trong lòng đất.

Sau Tết Ất Mão 1975, loa phóng thanh ở các làng xã Thái Bình dồn dập tin thắng trận từ khắp các chiến trường gửi về. Và hòa trong niềm vui của dân tộc, ngành Dầu khí cũng có một tin vui, đó là tìm thấy khí ở GK-61 tại xã Ðông Cơ. Ðây là kết quả của 15 năm đằng đẵng miệt mài thăm dò dầu khí ở khắp các vùng thuộc Ðồng bằng sông Hồng.

Khu vực GK-61 tại xã Đông Cơ, huyện Tiền Hải, tỉnh Thái Bình hiện nay

Trên nét mặt ông Nguyễn Xuân Nhự (Chủ tịch Chi hội Dầu khí Thái Bình, nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Dầu khí - Văn phòng Chính phủ) vẫn còn nguyên sự hào hứng, vui mừng. Ông Nhự kể, tới nay đã qua 44 năm, nhưng ông vẫn nhớ như in tiếng khí phun rít lên từng đợt như tiếng máy bay phản lực bay ở tầm thấp. Suốt bao năm, tiếng máy bay phản lực tượng trưng cho một cái gì đó kinh hoàng, là sự sợ hãi của biết bao người dân Thái Bình. Nhưng tiếng rít chói tai như tiếng phản lực lần này là những âm thanh rất đỗi vui mừng. Mọi người ôm lấy nhau, hò reo hân hoan bên tháp khoan cao 50m, sừng sững giữa trời. Ông Nhự bảo, đó là cảnh tượng đến hết cuộc đời này ông cũng không thể quên.

GK-61 được đặt ngay tại khu vực đỉnh của cấu tạo nằm tại xã Ðông Cơ, huyện Tiền Hải, tỉnh Thái Bình. Thiết kế giếng khoan tìm kiếm này sâu 2.400m. Khi khoan tới 1.250m, tiến hành đo địa vật lý giếng khoan. Phân tích tài liệu địa chất, địa vật lý giếng khoan cho thấy tại khoảng chiều sâu 1.146-1.152m là vỉa cát kết hạt trung bình, hạt có độ lựa chọn tốt, có những thông số địa chất, địa vật lý tốt chỉ ra vỉa có khả năng chứa dầu khí. Ðến độ sâu này, mọi người quyết định thử vỉa.

Ông Nhự kể, đến ngày 17/3/1975, rất nhiều người, trong đó có cả những lãnh đạo cao cấp của Chính phủ, chờ đợi kết quả thử vỉa. Thậm chí, Phó Thủ tướng Lê Thanh Nghị đã về tận GK-61 để thăm anh em nhưng đi rất giản dị, lặng lẽ, không báo cho ai biết. Nhưng thật buồn là bộ thử hôm đó bị trục trặc, không đem lại kết quả. Phó Thủ tướng Lê Thanh Nghị ra về, không quên dặn anh em ở lại hoàn thành tốt công việc.

Ngày hôm sau, 18/3/1975, công việc lại được tiếp tục. 7 giờ, các cán bộ thả bộ thiết bị xuống giếng khoan. 9 giờ van thử được mở. Tất cả kỹ sư trèo lên sàn khoan để quan sát biểu hiện dòng sản phẩm. Hơn 1 tiếng sau vẫn không có biểu hiện. Cuộc thử kết thúc, bộ thiết bị được kéo lên. Khoảng 1-3 bộ cần khoan được kéo lên cũng không có dấu hiệu gì.

“Lúc đó chúng tôi đã nghĩ vỉa không có dầu khí, buồn vô cùng. Chỉ để lại một cán bộ để theo dõi, chúng tôi về nơi nghỉ của Tổ địa chất giếng khoan là nhà kho Hợp tác xã Ðông Cơ, cách giếng khoan khoảng 700m để ăn trưa”, ông Nhự nhớ lại.

Những người công nhân thực hiện việc xây lắp đế giàn khoan dầu khí ở Thái Bình

Kể đến đây, giọng ông Nhự thay đổi, hào hứng và vui tươi hơn hẳn. Ông bảo, vừa bê bát cơm lên chưa kịp ăn thì anh cán bộ ở lại trông giàn khoan đã đạp xe phi thẳng vào sân hợp tác xã, miệng lắp bắp: “Anh Cư...ư...ư, khí phun...un...un...” (thời điểm đó, Liên đoàn phó Liên đoàn 36 là ông Nguyễn Ngọc Cư).

“Tất cả mọi người đều bỏ cơm lại, lên xe lao ra khoan trường. Hình ảnh đầu tiên đập vào mắt chúng tôi là dòng nước phun phủ kín cả tháp khoan và sau đó là tiếng rít xé tai như âm thanh của máy bay Mỹ bay thấp qua đầu. Người tôi nổi da gà, tim đập dồn dập, đứng nhìn khí phun”, ông Nhự miêu tả lại cảm giác lúc đó.

Sau ít phút đắm chìm trong niềm vui sướng, tất cả mọi người trở lại việc của mình, nhanh chóng dập tắt, ngừng các nguồn nhiệt xung quanh theo chỉ đạo của chuyên gia Liên Xô. Những người khác thì thu dọn tài liệu, mẫu vật đem đi cất ở chỗ khác đề phòng sự cố cháy nổ. Rồi các van đối áp được đóng lại sau rất nhiều cố gắng. Sau đó, máy bơm làm việc trở lại, dung dịch được bơm vào lòng giếng và khí được khống chế hoàn toàn.

Sự kiện tìm thấy khí ở GK-61 là một sự kiện trọng đại của đất nước, chứng tỏ tầm nhìn xa trông rộng của Đảng, của Bác Hồ. Và cũng từ đó, vùng quê lúa Thái Bình đã đổi thay rất nhiều.

Những hoạt động thăm dò địa chấn dầu khí đầu tiên được bắt đầu từ thập niên 60 của thế kỷ trước. 15 năm sau mới phát hiện được dòng khí đầu tiên tại Ðồng bằng sông Hồng. Có những người bắt đầu theo các đoàn khoan từ khi mới hơn 20 tuổi, đến thời điểm đó đã gần 40 tuổi. Có thể nói, cả tuổi trẻ, thời thanh xuân của họ gắn bó với các giàn khoan, gắn bó với ước mơ tìm thấy dầu, khí. Vì vậy, tìm thấy khí, họ vui mừng vô cùng. Sự kiện tìm thấy khí ở GK-61 là một sự kiện trọng đại của đất nước, chứng tỏ tầm nhìn xa trông rộng của Ðảng, của Bác Hồ. Và cũng từ đó, vùng quê lúa Thái Bình đã đổi thay rất nhiều.

Ðầu tiên, nhờ có nguồn khí mỏ Tiền Hải C, người dân được sử dụng điện thoải mái hơn, hệ thống giao thông cũng dần được hoàn thiện vừa để phục vụ cho việc khai thác, vừa giúp người dân thuận tiện đi lại. Hơn hết, Thái Bình hình thành được Khu công nghiệp (KCN) Tiền Hải. Các doanh nghiệp tại KCN này sản xuất nhiều sản phẩm: Gạch ốp lát ceramic, granit, sứ vệ sinh, sứ mỹ nghệ, sứ dân dụng, sứ cách điện, xi măng trắng..., trong đó có một số sản phẩm sứ vệ sinh, gạch ốp lát đã xuất khẩu sang châu Âu, Mỹ... Doanh thu của KCN Tiền Hải ở thập niên 80-90 đạt khoảng 360 tỉ đồng/năm, đóng góp ngân sách 9,5 tỉ đồng/năm, thu hút hơn 6.000 lao động, đóng góp lớn vào chuyển dịch cơ cấu, phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Thái Bình.

Hà Anh