Chiến tranh thương mại đã lan sang tiền tệ

Liệu có thao túng tiền tệ?

“Bộ trưởng Tài chính Mnuchin, được sự ủy quyền của Tổng thống Trump, hôm nay đã xác định Trung Quốc là nước thao túng tiền tệ”, Bộ Tài chính Mỹ cho biết trong thông cáo phát đi chiều 5/8 (giờ địa phương. Tuyên bố cũng cho biết, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Steven Mnuchin sẽ tham vấn Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) để loại trừ ưu thế cạnh tranh không công bằng mà Trung Quốc nhận được từ hành động mới nhất liên quan đến phá giá đồng nội tệ.

Kể từ sau khi gắn mác thao túng tiền tệ cho Trung Quốc vào năm 1994 dưới thời của Tổng thống Bill Cliton, đến nay Mỹ chưa hề gắn mác này cho bất cứ quốc gia nào. Còn nhớ tại Báo cáo bán niên về “Chính sách kinh tế vĩ mô và ngoại hối của các đối tác thương mại lớn của Mỹ” được công bố hồi cuối tháng 5 vừa qua, Bộ Tài chính Mỹ cũng không gắn mác thao túng tiền tệ cho bất kỳ một quốc gia nào kể cả Trung Quốc, mà chỉ đưa 9 nước vào danh sách theo dõi.

Mỹ chính thức gán mác thao túng tiền tệ cho Trung Quốc hôm 5/8/2019

Quyết định này của Bộ Tài chính Mỹ được đưa ra sau khi NHTW Trung Quốc trong buổi sáng cùng ngày đã mở cửa cho phép đồng nhân dân tệ xuyên thủng ngưỡng 7 nhân dân tệ/USD khi ấn định tỷ giá tham chiếu ở mức 6,9225 nhân dân tệ/USD, mức thấp nhất kể từ ngày 20/5/2008. Trên thực tế, chiều 5/8, tỷ giá giao ngay của đồng nhân dân tệ so với USD trên thị trường Thượng Hải đã giảm xuống mức 7,0304 nhân dân tệ/USD; còn tại thị trường nước ngoài là 7,0807 nhân dân tệ/USD.

“Trong những ngày gần đây, Trung Quốc đã có những bước đi cụ thể để phá giá đồng tiền của mình trong khi vẫn duy trì dự trữ ngoại hối đáng kể, mặc dù đã sử dụng tích cực các công cụ như vậy trong quá khứ”, Bộ Tài chính Mỹ nói thêm.

Trong khi đó, trong phát biểu của mình NHTW Trung Quốc đổ lỗi cho chủ nghĩa bảo hộ thương mại và các biện pháp áp thuế lên hàng hóa Trung Quốc là nguyên nhân khiến đồng nhân dân tệ suy yếu, đồng thời khẳng định họ “có kinh nghiệm, sự tự tin và năng lực để duy trì tỷ giá nhân dân tệ ổn định ở mức hợp lý và cân bằng”. Truyền thông Trung Quốc hôm 6/8 cũng cho rằng, Mỹ đã “cố tình phá hủy trật tự quốc tế”.

Còn nhớ trước đó chưa đầy 3 tuần, IMF cũng tuyên bố giá trị nhân dân tệ phù hợp với các nguyên tắc kinh tế của Trung Quốc, trong khi đồng đô la Mỹ được định giá cao từ 6% đến 12%. Nhiều nhà phân tích cũng có chung quan điểm.

Nguy cơ chiến tranh tiền tệ

Theo Marc Chandler - Chiến lược gia thị trường tại Bannockburn Global Forex, cuộc chiến thương mại hiện đã tích hợp với chiến tranh tiền tệ. “Điều này làm tăng nguy cơ can thiệp, trong suy nghĩ của nhiều người và đó là lý do tại sao bạn thấy đồng đôla suy yếu so với các loại tiền tệ lớn”, Chandler nói.

Tuy nhiên, theo các chiến lược gia, ngay cả khi ý tưởng can thiệp được hình thành trong chính quyền Mỹ thì cũng khó có thể thực hiện được, bởi nó sẽ không hiệu quả nếu Mỹ hành động một mình. “Nguy cơ can thiệp rất cao. Nhưng khả năng đạt được một kết quả tích cực là thấp. Hiện vẫn chưa rõ về hiệu quả trong khi chi phí là rất lớn”, Chandler nói thêm.

Tuy nhiên một điều chắc chắn là động thái này cho thấy cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung đang tăng dần độ nóng. Trước đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đe dọa sẽ áp tiếp thuế quan 10% lên hơn 300 tỷ USD hàng hóa còn lại vốn chưa phải chịu thuế của Trung Quốc ngay từ 1/9 tới.

“Việc gắn mác thao túng tiền tệ cho Trung Quốc có thể mở ra cơ hội để Mỹ tăng thuế quan lên hơn 25% đối với hàng hóa Trung Quốc”, DBS Group Research cho biết. “Ngoài việc gắn mác thao túng tiền tệ cho Trung Quốc, cam kết trong chiến dịch bầu cử của ông Trump là nâng mức thuế nhập khẩu lên 45% đối với Trung Quốc”.

Mặc dù cho rằng việc Mỹ chỉ dựa vào sự thay đổi của tỷ giá nhân dân tệ trong một ngày để quy kết Trung Quốc thao túng tiền tệ là thiếu căn cứ, song theo Zhang Anyuan - Nhà kinh tế trưởng tại China Securities, “với việc đã gắn mác này… (chúng tôi) không loại trừ Mỹ sẽ đưa ra các biện pháp trừng phạt vượt quá sự hiểu biết hiện tại về tình huống này”.

Tuy nhiên phía Trung Quốc cũng không chịu lép và có thể sử dụng nhiều biện pháp để đáp trả. Truyền thông nhà nước Trung Quốc đã cảnh báo rằng Bắc Kinh có thể sử dụng vị trí thống trị của mình như một nhà xuất khẩu đất hiếm sang Mỹ làm đòn bẩy trong tranh chấp thương mại. Loại vật liệu này đang được sử dụng trong khá nhiều thiết bị, từ thiết bị quân sự đến thiết bị điện tử tiêu dùng công nghệ cao.

Trước đó, hồi tháng 6 Bắc Kinh cũng đã khuyến cáo khách du lịch Trung Quốc về những rủi ro khi đi du lịch đến Mỹ với lý do lo ngại về bạo lực súng, cướp và trộm cắp. Trong khi Air China cũng cho biết hôm thứ Ba rằng họ đang tạm dừng các chuyến bay trên tuyến Bắc Kinh - Honolulu bắt đầu vào ngày 27/8, sau khi xem xét mạng lưới của họ.

Một dấu hiệu khác cho thấy quan hệ giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đang xấu đi nghiêm trọng đó là việc Bộ thương mại Trung Quốc tuyên bố đêm qua rằng các công ty của Trung Quốc ngừng mua các sản phẩm nông nghiệp của Mỹ để trả đũa mối đe dọa thuế quan mới nhất của Washington.

Hoàng Nguyên