Chính phủ sẽ chịu trách nhiệm đến cùng với dự án luật do mình trình

Theo đề xuất tại Dự thảo Luật Ban hành VBQPPL (sửa đổi), Chính phủ làm đúng vai là cơ quan trình dự án luật và chịu trách nhiệm đến cùng với dự án luật do mình trình.

Hạn chế tình trạng cơ quan trình phải “ngỡ ngàng” với văn bản thông qua

Theo Luật hiện hành, Chính phủ và các cơ quan ngoài Chính phủ thực hiện việc đề xuất, xây dựng và trình dự án luật để Quốc hội xem xét, cho ý kiến tại kỳ họp thứ nhất. Ủy ban Thường vụ Quốc hội là cơ quan chỉ đạo chỉnh lý dự án luật và chịu trách nhiệm trực tiếp báo cáo Quốc hội về kết quả giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự án luật để Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ hai.

Tại nhiều diễn đàn, không ít ý kiến các chuyên gia, các nhà quản lý đã phản ánh tình trạng dự án Luật khi ban hành đã khác hẳn với dự thảo ban đầu và đề xuất của cơ quan soạn thảo, khiến cơ quan trình cũng ngỡ ngàng và quá trình thực thi gặp không ít khó khăn.

Ở lần sửa đổi này, với tinh thần mỗi nhiệm vụ chỉ giao cho một người chủ trì và chịu trách nhiệm, trên cơ sở chủ trương của Đảng về việc đề cao trách nhiệm, nhất là người đứng đầu trong công tác xây dựng pháp luật, quy định về trách nhiệm của cấp ủy, tổ chức đảng, đảng viên, cơ quan, tổ chức, người có thẩm quyền về kiểm soát quyền, lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật, Chính phủ cho rằng cần thiết phải phân định rõ vị trí, vai trò và trách nhiệm của Chính phủ và Quốc hội trong quy trình xây dựng pháp luật.

Theo đó, Chính phủ làm đúng vai là cơ quan trình dự án luật và chịu trách nhiệm đến cùng với dự án luật do mình trình; Quốc hội là cơ quan lập pháp, có quyền thông qua hoặc không thông qua dự án luật do Chính phủ trình.

Cũng theo Tờ trình của Chính phủ về dự thảo Luật Ban hành VBQPPL (sửa đổi), thể chế chỉ đạo của Bộ Chính trị tại Công văn số 12918-CV/VPTW và Công văn số 13078-CV/VPTW về việc “Chính phủ và cơ quan trình dự án luật chịu trách nhiệm đến cùng đối với dự án luật do cơ quan mình trình”, “các cơ quan trình chịu trách nhiệm đến cùng, chịu trách nhiệm chủ trì, phối hợp với cơ quan thẩm tra nghiên cứu tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Quốc hội để chỉnh lý dự án luật, báo cáo Quốc hội thông qua hoặc không thông qua”, để bảo đảm được tính liên tục trong suốt quá trình xây dựng dự án luật, từ đề xuất, soạn thảo, trình cho đến khâu chỉnh lý dự thảo, đồng thời, bảo đảm tốt hơn việc thi hành luật sau khi được Quốc hội thông qua, dự thảo Luật quy định cơ quan trình chịu trách nhiệm chủ trì, phối hợp với cơ quan thẩm tra và các cơ quan có liên quan trong việc nghiên cứu, tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Quốc hội để chỉnh lý dự thảo luật.

Phân định rõ vai trò, tăng cường cơ chế phối hợp

Đồng thời với quy định về trách nhiệm đến cùng của cơ quan trình dự thảo văn bản, dự thảo Luật bổ sung các quy định nhằm phân định rõ vai trò cũng như tăng cường cơ chế phối hợp giữa của cơ quan trình, cơ quan thẩm tra và Ủy ban Thường vụ Quốc hội trong quá trình trình, thẩm tra, cho ý kiến, chỉnh lý, hoàn thiện dự án luật.

Theo đó, cơ quan trình chịu trách nhiệm chủ trì, phối hợp với cơ quan thẩm tra nghiên cứu, tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo luật theo ý kiến của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (khoản 7 Điều 40).

Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội là cơ quan thẩm tra (thẩm tra dự án luật khi được trình sang Quốc hội (Điều 37) và cho ý kiến đối với báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo của cơ quan trình (Điều 39).

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến dự án luật trước khi trình ra Quốc hội (Điều 36) và cho ý kiến đối với Báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo (khoản 2 Điều 41).

Đối với những vấn đề quan trọng, vấn đề lớn còn có ý kiến khác nhau thì Quốc hội tiến hành biểu quyết theo đề nghị của cơ quan trình hoặc đề nghị của Ủy ban Thường vụ Quốc hội để làm cơ sở cho việc chỉnh lý.

Bộ Tư pháp nhận định, việc tăng cường vai trò, trách nhiệm của cơ quan trình văn bản sẽ bảo đảm quá trình tham gia liên tục của cơ quan trình chính sách từ khi đề xuất, xây dựng, trình thông qua chính sách. Các cơ quan trình văn bản phải chịu trách nhiệm chính đối với các chính sách, nội dung văn bản do mình đề xuất. Do quy định cụ thể trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, đặc biệt là trách nhiệm của cơ quan chủ trì soạn thảo trong suốt quá trình xây dựng văn bản cho đến khi văn bản được ban hành sẽ bảo đảm cơ chế phân công, phối hợp cụ thể rõ ràng giữa các cơ quan. Điều này cũng bảo đảm công tác chỉ đạo, điều hành của các cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền khoa học, hiệu quả và đáp ứng nhu cầu quản lý nhà nước.

Quang Minh