Chính phủ sẽ rà soát, cân đối ngân sách Trung ương phân bổ cho Chương trình giảm nghèo bền vững

Tích hợp 3 Chương trình để ưu tiên hỗ trợ cho vùng "lõi" nghèo

Theo đó, đối với ý kiến đại biểu còn băn khoăn việc sáp nhập 3 Chương trình mục tiêu quốc gia thành một có thể sẽ làm giảm chính sách, giảm nguồn lực đầu tư cho vùng đồng bào dân tộc, thiểu số và miền núi, Bộ trưởng Trần Đức Thắng cho biết: Chủ trương xác nhập ba chương trình thể hiện quyết tâm của chính phủ, thực hiện mục tiêu của Đảng và Nhà nước, làm cho người dân có cuộc sống ấm no, hạnh phúc, đặc biệt là vùng đồng bào dân tộc, thiểu số và miền núi.

Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh điều hành phiên làm việc sáng 5/12. Ảnh: Quochoi.vn

Để thực hiện mục tiêu này, chính phủ đã thể hiện rõ trong báo cáo là ngoài các cái mục tiêu chung thì tập trung ưu tiên xây dựng nông thôn mới giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Hai là nâng cao hiệu quả thực thi, tránh trồng chéo, trùng lặp chính sách, phân cấp phân quyền triệt để cho địa phương. Ba là kéo dài thời gian hỗ trợ đến năm 2035 thay vì năm 2030 như Chương trình hiện hành để tập trung được nguồn lực dài hạn, đồng bộ và hiệu quả hơn.

"Việc tích hợp không làm giảm chính sách, không thu hẹp phạm vi hỗ trợ mà tạo điều kiện tập trung, ưu tiên hơn cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, khu vực hiện là lõi nghèo của cả nước" - Bộ trưởng Trần Đức Thắng nói.

Tỉ lệ giảm nghèo đa chiều phù hợp thực tiễn và có tính khả thi

Đối với một số ý kiến đại biểu đề nghị làm rõ cơ sở xác định mục tiêu bảo đảm khả thi phù hợp với nguồn lực và bối cảnh của giai đoạn 2026 - 2030, tránh đặt mục tiêu quá rộng. Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết, mục tiêu đặt ra là 65% xã đạt chuẩn nông thôn mới, trong khi giai đoạn 2021 - 2025 cả nước đã đạt gần 80%. Trước thời gian thực hiện chính quyền địa phương hai cấp, cả nước đã có 79,3% số xã đạt chuẩn nông thôn mới theo Bộ Tiêu chí quốc gia giai đoạn 2021 - 2025.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng. Ảnh: Quochoi.vn

Theo kết quả rà soát của các địa phương, sau sáp nhập cả nước có khoảng 65,6% số xã có khả năng đạt chuẩn nông thôn mới theo Tiêu chí giai đoạn 2021 - 2025. Hiện nay, Bộ Tiêu chí nông thôn mới giai đoạn 2026 - 2030 đã hoàn thiện các thủ tục, sẽ trình Thủ tướng Chính phủ ban hành trong tháng 12/2025 theo hướng kế thừa, bổ sung và nâng cao Bộ Tiêu chí giai đoạn 2021 - 2025.

Còn theo rà soát của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, hiện nay có khoảng 42% số xã cơ bản đạt quy định của Bộ Tiêu chí mới giai đoạn 2026 - 2030; dự kiến ố xã này sẽ được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới trong năm 2026 - 2027. Số xã còn lại chủ yếu ở vùng khó khăn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi khoảng 25% sẽ được tập trung ưu tiên nguồn lực để đạt nông thôn mới đến năm 2030. Như vậy mục tiêu phấn đấu đến năm 2030 có khoảng 65% số xã đạt chuẩn nông thôn mới là khả thi.

Về mục tiêu tỉ lệ nghèo đa chiều duy trì giảm từ 1 - 1,5%/năm và 100% xã nghèo thoát khỏi tình trạng nghèo, Bộ trưởng Trần Đức Thắng thông tin, đây là mục tiêu được khẳng định tại Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng và Chỉ thị số 05 của Ban Bí thư khóa XIII về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giảm nghèo bền vững đến năm 2030.

Quang cảnh phiên làm việc sáng 5/12. Ảnh: Quochoi.vn

Thực tế đến cuối năm 2025 tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn đa chiều còn khoảng 0,9 -1%. Bình quân giai đoạn 2021 - 2025 giảm khoảng trên 1%/năm. Dự kiến tỉ lệ nghèo đa chiều theo chuẩn nghèo mới giai đoạn 2026 - 2030 còn khoảng 9,6% (tương đương với giai đoạn 2022 - 2025).

"Như vậy mục tiêu trên là phù hợp với chủ trương của Đảng, kết quả thực tiễn và có tính khả thi trong điều kiện kinh tế - xã hội của đất nước ta trong giai đoạn 2026 - 2030" - Bộ trưởng Trần Đức Thắng chỉ rõ.

Đồng tình với ý kiến của các vị đại biểu về việc bố trí 100.000 tỷ đồng vốn ngân sách Trung ương cho Chương trình là thấp; trong khi đó, chính sách có mục tiêu cao, khả năng huy động nguồn lực ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi khó khăn, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết, Chương trình có phạm vi quy mô địa bàn bao phủ cả nước, gần như bao phủ toàn bộ các nội dung, nhiệm vụ về phát triển kinh tế - xã hội vùng nông thôn, trong đó ưu tiên vùng độc bào dân tộc thiểu số và miền núi. Do đó mức vốn ngân sách Trung ương trước mắt bố trí 100.000 tỷ đồng là hạn chế.

Đại biểu Quốc hội Mai Văn Hải (Đoàn tỉnh Thanh Hóa) cho rằng quy định nguồn vốn địa phương 400.000 tỷ đồng là lớn, gây khó khăn cho vốn đối ứng thực hiện Chương trình. Ảnh: Quochoi.vn

Tuy nhiên trong giai đoạn 2026 - 2030 bên cạnh chương trình này thì còn 4 Chương trình mục tiêu quốc gia khác cùng triển khai trên địa bàn. Các chương trình này có mục tiêu tương đồng, với nguồn vốn khoảng 360.000 tỷ đồng... Để thực hiện được các mục tiêu, nhiệm vụ của chương trình trong quá trình điều hành, Chính phủ sẽ tiếp tục cân đối ngân sách Trung ương để báo cáo Quốc hội ưu tiên bổ sung cho phù hợp với điều kiện thực tế.

Tập trung ưu tiên phân bổ vốn cao nhất cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng làm rõ ý kiến của đại biểu liên quan đến quy định nguồn vốn địa phương 400.000 tỷ đồng là quá lớn, vượt khả năng cân đối của các địa phương - nhất là các địa phương khó khăn. Theo đó, vốn ngân sách địa phương thực hiện là tổng vốn ngân sách địa phương hai cấp của 34 tỉnh, thành phố bố trí cho chương trình gồm có 7 địa phương tự cân đối; 27 địa phương nhận hỗ trợ từ ngân sách Trung ương.

Các đại biểu tham dự phiên thảo luận sáng 5/12. Ảnh: Quochoi.vn

Trong giai đoạn 2021 - 2025, trong tổng số gần 300.000 tỷ đồng vốn địa phương bố trí thực hiện 3 Chương trình mục tiêu quốc gia thì vốn của 16 tỉnh, thành phố tự cân đối ngân sách (chiếm khoảng 65%). Đối với 47 tỉnh còn lại, tỉ lệ vốn đối ứng của các địa phương được quy định phù hợp với tỉ lệ nhận hỗ trợ từ ngân sách Trung ương và điều kiện thực tế của địa phương. Trong đó, các địa phương khó khăn tỉ lệ vốn đối ứng chỉ khoảng 5% so với cả vốn từ ngân sách Trung ương hỗ trợ.

Tiếp thu ý kiến của Ủy ban thường vụ quốc hội, ý kiến thẩm tra của Hội đồng dân tộc và ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội, Chính phủ sẽ tiếp tục rà soát cân đối để xác định mức bốn ngân sách của các địa phương cho phù hợp nhất.

Bộ trưởng Trần Đức Thắng cho biết, nguyên tắc tiêu chí phân bổ vốn, trong đó ưu tiên cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi sẽ được Thủ tướng Chính phủ ban hành theo các nội dung: tập trung ưu tiên phân bổ cao nhất cho địa bàn vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; địa phương sẽ quyết định và tự chịu trách nhiệm phân bổ chi tiết đến nội dung dự án, nhiệm vụ cụ thể để thực hiện các mục tiêu, chỉ tiêu cụ thể của Chương trình.

Vân Hà