Chính quyền địa phương 2 cấp: 'Cú hích' sáng tạo khi được phân cấp, phân quyền

Tính đến ngày 15/9, 741 thủ tục hành chính được phân cấp, phân quyền từ Trung ương xuống cho địa phương. (Ảnh: PV/Vietnam+)

Sau hơn 2 tháng vận hành, chính quyền địa phương 2 cấp đã tạo nên làn sóng đổi mới mạnh mẽ từ thành phố lớn đến vùng sâu, vùng xa. Những mô hình trợ lý AI thông minh hay dịch vụ "chứng thực tận nhà" đang chứng minh rằng khi được trao quyền, các địa phương có thể sáng tạo vượt xa mong đợi để phục vụ người dân tốt hơn.

“Làn gió mới” từ sự sáng tạo của địa phương

Thành phố Đà Nẵng là một trong những địa phương tiên phong triển khai nhiều giải pháp sáng tạo trong vận hành chính quyền địa phương 2 cấp. Nhằm hỗ trợ các xã miền núi, vùng biên giới, Sở Nội vụ thành phố Đà Nẵng đã biệt phái 15 cán bộ có trình độ cao từ các phòng chuyên môn như xây dựng chính quyền, cải cách hành chính, công chức, viên chức… đến làm việc trực tiếp tại 19 xã. Đội ngũ này bao gồm các cán bộ có trình độ thạc sỹ ngành kinh tế, luật, chính sách công, quản trị nguồn nhân lực và các chuyên viên về công nghệ thông tin, khoa học máy tính.

Song song với đó, Sở Nông nghiệp và Môi trường thành phố Đà Nẵng cũng điều động 75 viên chức từ Văn phòng đăng ký đất đai về các xã, phường để hỗ trợ giải quyết các thủ tục hành chính liên quan đến đất đai. Những cán bộ này không chỉ hướng dẫn nghiệp vụ mà còn trực tiếp tháo gỡ các vướng mắc phát sinh, đảm bảo hoạt động hành chính không bị gián đoạn.

Đặc biệt, Đà Nẵng đã thí điểm ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) vào hỗ trợ thủ tục hành chính để tiến tới nhân rộng mô hình. Phường Tam Kỳ đã chính thức ra mắt trợ lý AI, giúp trả lời nhanh chóng, thống nhất và minh bạch các yêu cầu của người dân và doanh nghiệp. Trợ lý AI không thay thế cán bộ mà đóng vai trò hỗ trợ, giúp nâng cao hiệu quả làm việc và giảm tải áp lực cho đội ngũ công chức.

Tại tỉnh Lâm Đồng, địa phương có diện tích lớn nhất cả nước sau sáp nhập, cũng triển khai nhiều mô hình cải cách hành chính độc đáo nhằm tạo thuận lợi tối đa cho người dân. Từ ngày 26/8, tỉnh đã thí điểm 4 mô hình cải cách hành chính gồm: “Công khai thủ tục hành chính số,” “Hồ sơ giấy một lần,” “Hồ sơ không bản giấy” và “Hồ sơ không hẹn.” Việc gắn mã QR cho 100% thủ tục hành chính tại các bộ phận một cửa giúp người dân dễ dàng tra cứu thông tin, giảm thiểu thời gian chờ đợi và chi phí đi lại.

Không dừng lại ở cấp tỉnh, nhiều sáng kiến từ cơ sở cũng được triển khai đầy cảm hứng. Xã Nam Đà thực hiện mô hình “Chứng thực chữ ký lưu động tại nhà” dành cho người cao tuổi và người yếu thế, xã Quảng Sơn tổ chức giải quyết thủ tục hành chính tại nhà văn hóa thôn vào thứ Bảy tuần thứ 2 hàng tháng. Những mô hình như “Tổ công tác lưu động” tại xã Tà Hine hay “Lắng nghe người dân nói” tại phường Bảo Lộc đã thực sự tạo nên sự thay đổi mạnh mẽ trong giải quyết các thủ tục hành chính, đặc biệt là ở những khu vực xa xôi, khó khăn.

Chỉ trong 2 tháng, Hơn 6,6 triệu hồ sơ được tiếp nhận trực tuyến với tỷ lệ xử lý đúng hạn 91%. (Ảnh: PV/Vietnam+)

Bên cạnh đó, những con số biết nói từ Đồng Nai với tỷ lệ hồ sơ đúng và trước hạn lên tới hơn 99% sau 60 ngày hay sự vào cuộc đồng bộ của Hải Phòng, Thành phố Hồ Chí minh, Bắc Ninh trong việc bồi dưỡng, luân chuyển cán bộ càng khẳng định rằng khi được trao quyền và tin tưởng, chính quyền cơ sở hoàn toàn có đủ năng lực để tạo ra sự thay đổi.

Tiếp tục phân cấp, phân quyền thực chất hơn

Những kết quả ấn tượng từ địa phương là minh chứng sống động, tạo đà cho một làn sóng phân cấp, phân quyền mạnh mẽ và thực chất hơn từ Trung ương.

Theo Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà, những con số thống kê ban đầu đã cho thấy một sự dịch chuyển quyền lực rõ rệt. Tính đến ngày 15/9, 741 thủ tục hành chính được phân cấp, phân quyền từ Trung ương xuống cho địa phương, 346 thủ tục hành chính phân định thẩm quyền giải quyết của cấp huyện cho cấp tỉnh, cấp xã; 298 thủ tục hành chính đã được bãi bỏ.

Hơn 6,6 triệu hồ sơ được tiếp nhận trực tuyến với tỷ lệ xử lý đúng hạn 91%, và hơn 3 triệu giao dịch thanh toán trực tuyến với tổng giá trị 1.700 tỷ đồng chỉ trong hơn 2 tháng (từ 1/7-15/9)là những con số không thể ấn tượng hơn, cho thấy hạ tầng số và niềm tin của người dân đang ngày một nâng cao.

Tuy nhiên, vẫn còn tình trạng phân cấp, phân quyền mang tính hình thức, một số văn bản hướng dẫn ban hành chưa kịp thời, làm giảm tính chủ động của cơ sở.

Chính vì vậy, một loạt chỉ đạo quyết liệt đã được ban hành. Kết luận số 192-KL/TW của Ban Bí thư và đặc biệt là Công điện số 168/CĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã thể hiện quyết tâm đẩy mạnh phân cấp, phân quyền. Công điện số 168/CĐ-TTg yêu cầu các Bộ trưởng, Chủ tịch tỉnh phải trực tiếp kiểm tra, đánh giá và chịu trách nhiệm về hiệu quả phân cấp, phân quyền.

Phương châm "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm" được nhấn mạnh như một "kim chỉ nam." Thủ tướng yêu cầu các Bộ, ngành phải tiếp tục rà soát hệ thống pháp luật, mạnh dạn đề xuất cắt giảm, đơn giản hóa và giao thêm nhiệm vụ cho địa phương.

Đáng chú ý, Thủ tướng đã chỉ đích danh các Bộ: Khoa học và Công nghệ; Xây dựng; Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Tài chính; Y tế; Nông nghiệp và Môi trường; Công Thương, những nơi có số lượng thủ tục hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết ở trung ương còn lớn (trên 40%) phải khẩn trương đẩy mạnh phân cấp, phân quyền. Yêu cầu này đi kèm với một mệnh đề quan trọng là phân cấp, phân quyền phải gắn với việc bảo đảm nguồn lực thực hiện đồng thời xây dựng công cụ giám sát, kiểm soát quyền lực hiệu quả.

Hành trình cải cách vẫn tiếp tục. Những bước đi đầu tiên đã khẳng định một con đường đúng đắn. Việc tiếp tục trao quyền một cách thực chất, đi kèm với tăng cường năng lực và cơ chế giám sát chặt chẽ, chính là những giải pháp để xây dựng một nền hành chính kiến tạo, liêm chính, hành động quyết liệt và phục vụ hiệu quả, đáp ứng sự mong đợi của người dân và doanh nghiệp trong giai đoạn phát triển mới của đất nước./.

(Vietnam+)