Chính sách mới giúp nhân tài KHCN làm nhà nước thoát cảnh lương ba cọc, ba đồng

Đây được xem là bước đột phá nhằm tạo ra sự cạnh tranh công bằng, thu hút và giữ chân nguồn nhân lực chất lượng cao trong bối cảnh toàn cầu hóa.

Thông tin được bà Nguyễn Thị Nga, Phó Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ, Bộ Khoa học và Công nghệ cung cấp tại buổi họp báo thường kỳ tháng 8, tổ chức ngày 4/9.

Theo dự thảo Nghị định, nhân tài sẽ được hưởng mức thu nhập thỏa thuận trực tiếp với tổ chức sử dụng, căn cứ trên giá trị đóng góp và tương quan với mặt bằng thị trường.

Điều này khắc phục bất cập lâu nay khi lương cho nhà khoa học trong khu vực công thường thấp hơn nhiều so với khối tư nhân, khiến không ít nhân tài phải dịch chuyển sang khu vực tư nhân hoặc ra nước ngoài.

Bất cập này là nỗi trăn trở của nhiều chuyên gia. Đơn cử, tại tọa đàm “Đưa công nghệ vũ trụ trở thành động lực phát triển mới” ngày 24/7, PGS.TS Phạm Anh Tuấn, Tổng Giám đốc Trung tâm Vũ trụ Việt Nam nêu thực trạng kỹ sư trẻ ngành vũ trụ về “ăn lương” nhà nước chỉ 7-8 triệu đồng, trong khi chi phí đào tạo lên tới 5-6 tỷ đồng, đồng thời chưa có ưu đãi gì đáng kể.

Ông cho biết, do lương thấp, những nhân tài này dần rời bỏ đơn vị khi các doanh nghiệp bên ngoài săn đón. Mức lương của các doanh nghiệp tư nhân hay tổ chức quốc tế có thể cao gấp 10 lần mức lương nhà nước.

Bà Nguyễn Thị Nga, Phó Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ, Bộ KH&CN thông tin về chính sách thu hút, trọng dụng nhân tài tại họp báo ngày 4/9. Ảnh: Bộ KH&CN

Cơ chế mới không chỉ dừng lại ở lương. Theo dự thảo, Nhà nước còn hỗ trợ tài chính cho nhân tài trong quá trình hoạt động khoa học – công nghệ, từ việc công bố kết quả nghiên cứu trên tạp chí quốc tế, đăng ký sở hữu trí tuệ cho sáng chế, xuất bản sách chuyên khảo cho đến tham dự hoặc tổ chức hội thảo quốc tế.

Đặc biệt, nếu là tác giả của nhiệm vụ khoa học – công nghệ, nhân tài sẽ được hưởng tối thiểu 30% lợi nhuận thu được từ việc bán, chuyển nhượng hay khai thác kết quả nghiên cứu. Tỷ lệ này không giới hạn và có thể tăng tùy theo giá trị thương mại của sản phẩm.

Cùng với cơ chế trả lương theo thị trường, chính sách mới cũng đi kèm ưu đãi về thuế. Thu nhập từ lương, công khi thực hiện nhiệm vụ khoa học – công nghệ và thu nhập từ quyền tác giả khoa học – công nghệ khi thương mại hóa kết quả nghiên cứu sẽ được miễn thuế thu nhập cá nhân. Đây là một ưu điểm lớn, giúp nhân tài có thêm động lực gắn bó lâu dài.

Bên cạnh ưu đãi tài chính, còn có ưu đãi phi tài chính, bao gồm chính sách về nhà ở; chính sách miễn thị thực cho nhà khoa học xuất sắc từ nước ngoài vào Việt Nam; chính sách hỗ trợ an sinh xã hội, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế.

Ngoài ra, bà Nguyễn Thị Nga cũng thông tin thêm về ba trụ cột trong chính sách thu hút và trọng dụng nhân tài lĩnh vực khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Đó là phải có nhiệm vụ cụ thể; có điều kiện làm việc phù hợp; được hưởng thành quả xứng đáng từ hoạt động khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Bộ KH&CN cũng tạo hành lang pháp lý để chấp nhận rủi ro trong hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Nếu nhà khoa học tuân thủ đầy đủ quy trình, họ sẽ được miễn trách nhiệm hành chính, dân sự trong trường hợp xảy ra thiệt hại trong quá trình thực nghiệm có kiểm soát. Chính sách này khuyến khích nhân tài dấn thân vào nghiên cứu có tính mới, đột phá, giảm lo ngại rủi ro thất bại.

Du Lam