Chính sách thuế mới có lợi cho các hộ kinh doanh nhỏ lẻ

Thay đổi quan trọng trong chính sách thuế

Theo đó, với chính sách thuế mới này sẽ hình thành 4 nhóm hộ kinh doanh. Theo đó, 4 nhóm này áp dụng cho 5 triệu hộ cũng như 2,5 triệu hộ mà cơ quan thuế đang quản lý, hay 5 triệu hộ đang có hoạt động kinh doanh thực tế bao gồm cả các hộ bán hàng rong, quà vặt, kinh doanh lưu động và thuộc diện miễn thuế.

Nhóm thứ nhất là nhóm có doanh thu dưới ngưỡng. Hiện nay là dưới 100 triệu đồng/năm và dự kiến từ ngày 1-1-2026 sẽ là 500 triệu đồng/năm theo Luật Thuế thu nhập cá nhân. Ngưỡng 500 triệu này trong Luật Thuế thu nhập cá nhân cũng sẽ thay thế cho ngưỡng quy định cũ về thuế giá trị gia tăng.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng trình bày các tờ trình tại Quốc hội, sáng 10-12. Ảnh: QUANG PHÚC

Với ngưỡng dưới 500 triệu đồng/năm sẽ thuộc diện không chịu thuế giá trị gia tăng và miễn thuế thu nhập cá nhân, sẽ không bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử và cũng không bắt buộc sử dụng sổ sách kế toán. Quy định này giữ nguyên như hiện hành.

Cũng theo quy định mới, năm 2026, cơ quan thuế trên cơ sở sổ bộ đang quản lý sẽ thông báo cho hộ kinh doanh biết họ thuộc diện miễn thuế và có doanh thu dưới 500 triệu đồng. Còn doanh thu thực tế của năm 2026 sẽ được khai một lần vào ngày 31-1-2027 đối với nhóm hộ dưới ngưỡng miễn thuế này.

Nhóm thứ hai là những hộ kinh doanh có thể nói là chiếm số đông nhất trong số các hộ thuộc diện phải nộp thuế. Đây là nhóm có doanh thu trên ngưỡng 501 triệu đồng - dưới 3 tỷ đồng/năm. Với nhóm này, phần thuế giá trị gia tăng ở cả bốn nhóm đều áp dụng cùng một phương pháp tính như hiện hành, tức là lấy doanh thu nhân với bảng tỷ lệ. Bảng tỷ lệ này vẫn giữ nguyên theo Luật Thuế GTGT và sẽ ổn định cho năm 2026.

Riêng thuế thu nhập cá nhân thì sẽ có sự khác biệt giữa các nhóm hộ 2, 3 và 4.

Nhóm 3 là hộ có doanh thu từ 3 tỷ đồng đến dưới 50 tỷ đồng/năm.

Nhóm 4 là nhóm có doanh thu từ 50 tỷ đồng trở lên.

Với 3 nhóm này, thuế thu nhập cá nhân sẽ áp dụng một phương pháp tính thống nhất: doanh thu trừ chi phí để xác định thu nhập chịu thuế, sau đó tính thuế theo mức thuế suất khác nhau.

Quốc hội thông qua Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) với 92,60% đại biểu tham gia biểu quyết tán thành. Ảnh: QH

Nhóm 2 áp dụng thuế suất 15% tương đương với mức áp dụng cho doanh nghiệp siêu siêu nhỏ. Nhóm 3 áp dụng thuế suất 17% tương ứng với doanh nghiệp nhỏ. Nhóm 4 áp dụng thuế suất 20% tương đương với thuế suất phổ thông dành cho các doanh nghiệp lớn.

Mức thuế suất này nhằm đảm bảo sự công bằng, vì cách tính thuế doanh thu trừ chi phí của hộ kinh doanh sẽ tương đương với phương pháp tính thuế của doanh nghiệp.

Đối với hóa đơn điện tử, nhóm 3 và nhóm 4 bắt buộc phải sử dụng. Riêng nhóm 2 chỉ bắt buộc dùng hóa đơn điện tử khi doanh thu trên 1 tỷ đồng/năm.

Trường hợp doanh thu từ 500 triệu đồng đến dưới 1 tỷ đồng thì không bắt buộc, hộ kinh doanh có thể tự cân nhắc dựa trên đặc thù hoạt động của mình để lựa chọn sử dụng hay không.

Tập trung vào nhóm hộ kinh doanh lớn

Như vậy có thể thấy rằng thay đổi lớn nhất trong chính sách thuế đối với hộ kinh doanh thời gian tới chủ yếu rơi vào nhóm hộ lớn, không phải nhóm hộ nhỏ. Với nhóm siêu nhỏ dưới 500 triệu đồng, chính sách mới còn mang lại lợi ích rõ rệt hơn.

Việc khai thuế vẫn chỉ thực hiện 1 lần mỗi năm giống như hiện nay nhưng thời điểm được điều chỉnh lại. Thay vì khai trước vào ngày 25-12 để xác định doanh thu của năm sau, tới đây các hộ kinh doanh sẽ khai trên cơ sở doanh thu thực tế của năm và thực hiện sau khi kết thúc năm, chậm nhất vào ngày 31-1. Đây là thay đổi duy nhất với nhóm dưới 500 triệu đồng.

Ảnh minh họa. Ảnh: N.D

Đối với các nhóm 2, 3 và 4, chính sách mới cũng mở ra thêm lựa chọn có lợi hơn. Bên cạnh phương pháp tính thuế thu nhập cá nhân theo tỷ lệ trên doanh thu như trước, hộ kinh doanh còn có thể chọn phương pháp tính tương tự doanh nghiệp dựa trên doanh thu trừ chi phí nếu thuộc ngành có biên độ lợi nhuận cao và có khả năng lưu giữ đầy đủ chi phí.

Đối với sổ sách kế toán, quy định vẫn giữ như hiện nay. Cách làm tiếp tục đơn giản hơn đối với nhóm hộ siêu nhỏ và đồng thời khuyến khích các hộ lớn áp dụng chế độ kế toán của doanh nghiệp siêu nhỏ.

Hộ kinh doanh có thể lựa chọn giữa 2 hướng.

Một là áp dụng bộ sổ sách đầy đủ dành cho hộ kinh doanh.

Hai là sử dụng chế độ kế toán của doanh nghiệp siêu nhỏ sao cho phù hợp với thực tế vận hành của mình.

Nhìn chung, dù còn những chi tiết cần tiếp tục hoàn thiện và còn nhiều ý kiến đóng góp, đại diện Hội Tư vấn Thuế đánh giá rằng chính sách mới đã thể hiện tinh thần lắng nghe và chia sẻ. Những điều chỉnh trong tương lai chắc chắn sẽ diễn ra và đến từ cả hai phía.

Cơ quan nhà nước sẽ xem xét điều chỉnh các ngưỡng cho phù hợp với thực tế, còn hộ kinh doanh sẽ từng bước khai doanh thu sát với doanh thu thực tế hơn. Khi cả hai phía cùng dịch chuyển, khoảng cách giữa mong muốn của hộ kinh doanh và mục tiêu quản lý của Nhà nước sẽ dần được thu hẹp.

Lưu Thủy