Chính sách về miễn, hỗ trợ học phí: Cần nghiên cứu hình thức bảo đảm tính công bằng

Toàn cảnh phiên họp Quốc hội sáng 22/5. (Nguồn: Quốc hội)

Sáng 22/5, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, Quốc hội đã nghe trình bày Tờ trình và Báo cáo thẩm tra về dự án Nghị quyết của Quốc hội về miễn, hỗ trợ học phí đối với trẻ em mầm non, học sinh phổ thông, người học chương trình giáo dục phổ thông tại các cơ sở giáo dục trong hệ thống giáo dục quốc dân.

Người dân là đối tượng trực tiếp thụ hưởng từ chính sách

Trình bày Tờ trình, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cho biết, thực hiện Kết luận của Bộ Chính trị tại Công văn số 13594-CV/VPTW của Văn phòng Trung ương Đảng về việc miễn học phí cho học sinh mầm non và học sinh phổ thông trong hệ thống trường công lập, trên cơ sở rà soát quy định hiện hành, ngoài đối tượng được miễn, giảm, hỗ trợ, không phải đóng học phí đã được pháp luật quy định, Nghị quyết bổ sung các đối tượng được miễn, hỗ trợ đóng học phí.

Cụ thể: Trẻ em mầm non dưới 5 tuổi đang học tại các cơ sở giáo dục; học sinh trung học phổ thông, người học chương trình giáo dục phổ thông tại các cơ sở giáo dục. Việc bổ sung diện miễn, hỗ trợ học phí này thể hiện sự ưu việt của chế độ, bảo đảm tính thực thi thống nhất trong chính sách, công bằng trong tiếp cận giáo dục; khuyến khích phát triển giáo dục ngoài công lập, tăng cường xã hội hóa giáo dục. Đồng thời, quy định này phù hợp với Hiến pháp, Luật Giáo dục và chủ trương của Bộ Chính trị.

Về tác động của chính sách, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết, theo số liệu thống kê năm học 2023-2024, hiện cả nước có 23,2 triệu học sinh. Tổng nhu cầu kinh phí tính theo mức học phí tối thiểu bình quân của 3 khu vực (thành thị, nông thôn, miền núi) tại Nghị định số 81/2021/NĐ-CP và Nghị định số 97/2023/NĐ-CP khoảng 30,6 nghìn tỷ đồng. Mức ngân sách cần bảo đảm cụ thể phụ thuộc vào mức học phí của từng tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương theo thẩm quyền của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quyết định.

Trong đó, tổng ngân sách nhà nước đã và sẽ thực hiện miễn, không thu, hỗ trợ học phí kể từ ngày 1/9/2025 theo các quy định hiện hành là 22,4 nghìn tỷ đồng. Số ngân sách nhà nước dự kiến phải bổ sung khi Nghị quyết của Quốc hội được ban hành là 8,2 nghìn tỷ đồng.

Cũng theo Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn, người dân là đối tượng trực tiếp thụ hưởng từ chính sách, góp phần giảm bớt gánh nặng kinh tế đối với gia đình khó khăn; để bảo đảm thời gian thực hiện chính sách ngay từ năm học 2025-2026 (bắt đầu từ tháng 9/2025) theo Kết luận của Bộ Chính trị, Chính phủ trình Quốc hội xem xét thông qua, ban hành Nghị quyết tại Kỳ họp thứ 9 này.

Trình bày Báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết, Ủy ban tán thành sự cần thiết ban hành Nghị quyết, đồng thời nhấn mạnh, việc ban hành Nghị quyết nhằm thể chế hóa kịp thời chủ trương của Đảng, thể hiện tính ưu việt của chế độ, bảo đảm công bằng trong tiếp cận giáo dục và trách nhiệm của Nhà nước đối với người học, chăm lo cho thế hệ trẻ và bảo đảm an sinh xã hội.

Hồ sơ dự thảo Nghị quyết về cơ bản đã đáp ứng yêu cầu theo quy định Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, bao gồm Tờ trình và phụ lục thống kê kèm theo. Ủy ban đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo rà soát nội dung Tờ trình về kinh phí thực hiện miễn, hỗ trợ đóng học phí cho người học Chương trình giáo dục phổ thông tại các cơ sở giáo dục thường xuyên, cơ sở giáo dục khác với nội dung các phụ lục thống kê kèm theo Tờ trình để bảo đảm tính thống nhất.

Ủy ban Văn hóa và Xã hội cơ bản nhất trí với chính sách miễn, hỗ trợ học phí đối với trẻ em mầm non, học sinh phổ thông công lập, dân lập, tư thục của dự thảo Nghị quyết.

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn trình bày Tờ trình. (Nguồn: Quốc hội)

Hướng đến việc hỗ trợ học phí trực tiếp cho học sinh

Chiều cùng ngày, Quốc hội thảo luận tại tổ về tờ trình dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em mẫu giáo từ 3 đến 5 tuổi và tờ trình dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về miễn, hỗ trợ học phí đối với trẻ em mầm non, học sinh phổ thông, người học chương trình giáo dục phổ thông tại các cơ sở giáo dục trong hệ thống giáo dục quốc dân.

Thảo luận về dự thảo Nghị quyết, đại biểu Quốc hội Tạ Văn Hạ (Quảng Nam) khẳng định: "Đây là chủ trương đúng đắn, có thời gian nghiên cứu kỹ lưỡng và thể hiện tính ưu việt chăm lo cho thế hệ tương lai của nước ta".

Thời gian qua, ông Tạ Văn Hạ cho biết, đã khắc phục được những khó khăn, tồn tại như các nhóm trẻ mầm non chịu cảnh bạo hành, điều kiện học tập không được tốt từ người quản lý, người trực tiếp giảng dạy chưa được bồi dưỡng...

Liên quan chính sách miễn, hỗ trợ học phí, đại biểu nêu vấn đề cần nghiên cứu hình thức hỗ trợ mang tính công bằng. Hiện nay, dự thảo nghị quyết đề xuất hỗ trợ đến cơ sở giáo dục đào tạo (không phân biệt trường công lập hay tư thục) hoặc hình thức hỗ trợ theo đầu học sinh.

Về việc này, đại biểu cho rằng, cần hướng đến việc hỗ trợ học phí trực tiếp cho học sinh để bảo đảm tính công bằng.

Trong khi đó, đại biểu Quốc hội Nguyễn Quốc Luận (Yên Bái) tán thành ban hành Nghị quyết về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em mẫu giáo từ 3 đến 5 tuổi và Nghị quyết về miễn, hỗ trợ học phí để chăm lo cho thế hệ trẻ theo hướng đầy đủ, toàn diện.

Về cơ chế chính sách và tổ chức thực hiện, đại biểu bày tỏ, các quy định trong dự thảo chưa đầy đủ, chưa thể hiện hết khó khăn, bất cập của giáo dục vùng cao nói chung, cũng như giáo dục mầm non ở vùng cao nói riêng.

Thực tế, cơ sở giáo dục mầm non ở các khu vực này, nhất là ở miền núi còn thiếu thốn, điều kiện khó khăn. Việc tuyển dụng nhân viên, giáo viên cho những cơ sở này rất khó, có những địa phương thiếu đến 200 giáo viên.

Ông Nguyễn Quốc Luận nói: "Ở vùng cao không có nguồn tuyển, mà nhiều trường hợp tuyển được người cũng không giữ được giáo viên gắn bó lâu dài với trường".

Nêu đặc thù của giáo dục mầm non, đại biểu Nguyễn Quốc Luận cho biết, khu vực vùng cao, bãi ngang, hải đảo hết sức khó khăn. Không chỉ với giáo viên, có địa phương đã ban hành nghị quyết sử dụng tiền ngân sách của tỉnh để hỗ trợ tiền ăn trưa với những trẻ không thuộc đối tượng hỗ trợ tiền ăn trưa theo Nghị định số 45.

Do đó, cần có chính sách ưu đãi đặc thù trong đầu tư cơ sở vật chất, đào tạo, tuyển dụng với nhân viên, giáo viên những cơ sở này. Vì vậy, quy định như dự thảo nghị quyết là chưa rõ, chưa đầy đủ. Cho nên, đại biểu kiến nghị cần ghi rõ có chính sách, cơ chế ưu đãi để làm cơ sở phổ cập giáo dục mầm non.

Gia Thành