Chịu áp lực từ Tổng thống Mỹ, Ấn Độ có mạo hiểm mua dầu Nga, hứng đòn trừng phạt?

Hồi tháng 8/2025, chính quyền Tổng thống Trump tuyên bố sẽ áp thuế 50% đối với một số mặt hàng xuất khẩu của Ấn Độ sang Mỹ do New Delhi tiếp tục mua dầu của Nga. (Nguồn: Shutterstock)

Theo lệnh trừng phạt mới, các nhà máy lọc dầu của Ấn Độ, ngân hàng và công ty vận chuyển đang tạo điều kiện cho hoạt động kinh doanh với Lukoil và Rosneft có thể phải đối mặt với các lệnh trừng phạt thứ cấp nếu họ không chấm dứt giao dịch trước ngày 21/11.

Hồi tháng 8/2025, chính quyền Tổng thống Trump tuyên bố sẽ áp thuế 50% đối với một số mặt hàng xuất khẩu của Ấn Độ sang Mỹ do New Delhi tiếp tục mua dầu của Nga.

Theo dữ liệu từ công ty phân tích thương mại toàn cầu Kpler, tháng 9 năm nay, Ấn Độ đã mua khoảng 1,6 triệu thùng dầu thô của Nga mỗi ngày.

Ông chủ Nhà Trắng cũng đã nhiều lần tuyên bố trong những tuần gần đây rằng, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đã nói với ông rằng Ấn Độ sẽ ngừng mua dầu của Nga. Chính phủ của của ông Modi không xác nhận cũng không phủ nhận những tuyên bố này.

Cách doanh nghiệp Ấn Độ đối mặt với trừng phạt

Cựu Đại sứ Ấn Độ tại Mỹ Meera Shankar nói rằng, điều thú vị là lệnh trừng phạt của nền kinh tế lớn nhất thế giới không áp dụng đối với dầu mỏ của Nga mà là đối với hai công ty năng lượng lớn của nước này.

Bà cho hay: "Việc loại bỏ toàn bộ dầu mỏ của Nga khỏi thị trường toàn cầu sẽ đẩy giá năng lượng lên cao. Hầu hết dầu mỏ của Moscow đang được các công ty tư nhân Ấn Độ nhập khẩu. Chính phủ Ấn Độ đã đề nghị tăng cường mua năng lượng từ Mỹ như một phần trong nỗ lực đa dạng hóa nguồn cung và làm 'hạ nhiệt' căng thẳng với Tổng thống Trump".

Trong khi đó, Công ty Reliance Industries - nhà nhập khẩu dầu thô Nga lớn nhất của Ấn Độ và là nhà xuất khẩu sản phẩm dầu mỏ tinh chế lớn nhất - đã ra tín hiệu chuẩn bị cắt giảm lượng mua từ Rosneft.

Người phát ngôn của Reliance cho biết, nhà máy lọc dầu này đang "đánh giá những tác động" của các biện pháp trừng phạt gần đây của phương Tây đối với dầu mỏ Moscow. Nhà máy sẽ điều chỉnh hoạt động lọc dầu để tuân thủ "các lệnh trừng phạt và khuôn khổ pháp lý hiện hành".

Điều này bao gồm cả việc tuân thủ các hướng dẫn mới của Liên minh châu Âu (EU) về lệnh hạn chế nhập khẩu các sản phẩm dầu mỏ tinh chế có nguồn gốc từ Nga.

Phía Reliance Industries cũng cho biết thêm, công ty sẽ "tuân thủ đầy đủ" bất cứ khi nào có "bất kỳ hướng dẫn nào từ chính phủ Ấn Độ".

Sau khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine vào năm 2022, quốc gia Nam Á bắt đầu mua dầu thô của xứ bạch dương với mức chiết khấu lớn. Điều này khiến Nga trở thành nguồn cung cấp dầu thô lớn nhất cho Ấn Độ.

Trước chiến dịch quân sự đặc biệt, dầu thô của Nga chỉ chiếm một phần nhỏ trong cơ cấu năng lượng của Ấn Độ. Nhu cầu dầu mỏ của quốc gia này chủ yếu đến từ Trung Đông.

Việc nhập khẩu dầu giá rẻ từ Moscow đã giúp New Delhi tiết kiệm được hàng tỷ USD. Bên cạnh đó, việc Ấn Độ nhập khẩu dầu thô từ Nga được ngầm ủng hộ như một yếu tố ổn định giá dầu toàn cầu.

Ấn Độ sẽ làm gì tiếp theo?

Hiện tại, chính quyền Tổng thống Trump đang tăng cường gây thêm áp lực lên ngân khố của Điện Kremlin.

Câu hỏi đặt ra rằng, Ấn Độ sẽ làm gì tiếp theo? Liệu dầu Nga có đủ hấp dẫn để quốc gia Nam Á mạo hiểm chịu lệnh trừng phạt thứ cấp hay không?

GS. Arun Kumar tại Đại học Jawaharlal Nehru nhận thấy, Ấn Độ không còn lựa chọn nào khác ngoài việc chấp nhận tuân thủ lệnh trừng phạt của Mỹ vì điều này có nguy cơ gây ra các lệnh trừng phạt thứ cấp khác. Trước đây, Ấn Độ đã tuân thủ yêu cầu của Mỹ về việc từ bỏ nhập khẩu dầu từ Iran và Venezuela.

GS. Lekha Chakraborty, Chủ tịch Viện tài chính và chính sách công quốc gia thì cho rằng, các nhà máy lọc dầu của Ấn Độ hiện đang chuyển hướng và nhập khẩu thêm nguồn cung từ Trung Đông để thay thế nguồn dầu thô bị mất từ Nga.

"Sự điều chỉnh chiến lược này sẽ giúp duy trì nguồn cung. Tuy nhiên, giá nhiên liệu cao hơn có thể kìm hãm mục tiêu tăng trưởng 7% của Ấn Độ và làm giảm biên lợi nhuận trong lĩnh vực sản xuất và vận tải.

Bên cạnh đó, đà tăng trưởng kinh tế của Ấn Độ có thể sẽ bị kìm hãm trong ngắn hạn, khi những khó khăn toàn cầu gia tăng. Việc chuyển hướng khỏi nguồn dầu thô giá rẻ của Nga không phải là ý tưởng hay cho tăng trưởng. Dù vậy, tôi tin rằng, những gián đoạn này chỉ là tạm thời và Ấn Độ đang ở vị thế có thể thích ứng nhanh chóng", bà Lekha Chakraborty nói.

Tuy nhiên, bà Chakraborty nhấn mạnh rằng, với 700 tỷ USD dự trữ ngoại hối, danh mục đầu tư thương mại đa dạng hóa nhanh chóng và các cuộc đàm phán tích cực để hoàn tất thỏa thuận thương mại với Washington, Ấn Độ sẽ duy trì được khả năng phục hồi kinh tế đáng kể.

Bà nói thêm: "Bằng cách nhanh chóng điều chỉnh lại hoạt động buôn bán dầu mỏ, đàm phán các mức thuế quan tương hỗ và tăng cường quan hệ đối tác khu vực, Ấn Độ đang giảm thiểu rủi ro bị cô lập về địa chính trị và thể hiện khả năng chống chọi với những cú sốc".

Còn theo ông Ajay Bisaria, một nhà ngoại giao Ấn Độ, New Delhi đang theo đuổi chính sách năng lượng lâu dài và muốn duy trì mức độ linh hoạt tối đa. Cách tiếp cận về lĩnh vực năng lượng của Ấn Độ bắt nguồn từ quyền tự chủ chiến lược, luôn hướng tới mục tiêu đảm bảo nguồn dầu giá rẻ nhất cho người tiêu dùng.

Ông dự đoán, Ấn Độ có thể không loại trừ khả năng mua dầu của Nga trong trung hạn, nhưng các lệnh trừng phạt mới của Mỹ đã tạo ra những rào cản đáng kể cho các công ty hoạt động trong lĩnh vực này.

Trong bối cảnh các cuộc đàm phán về thỏa thuận thương mại Ấn Độ-Mỹ đang diễn ra, việc dừng nhập khẩu dầu từ Nga sẽ tạo điều kiện thuận lợi về mặt ngoại giao và vẫn duy trì được sự linh hoạt của Ấn Độ trong việc khôi phục nguồn cung dầu từ Nga.

"Khi lệnh trừng phạt được dỡ bỏ, mọi hoạt động kinh doanh sẽ trở lại bình thường. Các lệnh trừng phạt sẽ làm phức tạp thêm - nhưng không gây áp lực - lên Ấn Độ", ông Bisaria nói.

Một số nhà phân tích trong ngành cũng dự đoán, lượng dầu thô nhập khẩu từ Nga sẽ giảm trong thời gian tới, nhưng các nhà máy lọc dầu vẫn sẽ tiếp tục mua dầu Moscow thông qua các bên trung gian thứ ba.

Ở thời điểm hiện tại, chưa rõ lệnh trừng phạt sẽ diễn ra khi nào và ở quy mô nào. Vì vậy, Ấn Độ vẫn còn thêm thời gian để tìm cách đối phó với lệnh trừng phạt này.

(theo DW)

Linh Chi