Chợ Phong lưu Khâu Vai được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
Tối ngày 26/04/2022, tại xã Khâu Vai, huyện Mèo Vạc, Lễ hội Chợ Phong lưu Khâu Vai đã chính thức được khai mạc. Dịp này, tập quán tín ngưỡng xã hội Chợ Phong lưu Khâu Vai và Lễ cầu an của người Giáy huyện Mèo Vạc tỉnh Hà Giang được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia.
Chợ Phong Lưu Khâu Vai nằm tại bản Khâu Vai, xã Khâu Vai, tỉnh Hà Giang, cách thị xã Hà Giang 180 km. Đây là phiên chợ tồn tại cách ngày nay trên 100 năm, là huyền thoại về chuyện tình của nàng Út, người dân tộc Giáy và chàng Ba, người dân tộc Nùng. Phiên chợ mỗi năm chỉ tổ chức một lần, người đến chợ không vì mục đích mua bán mà đến chợ để gặp bạn, tìm bạn, cầu duyên, cầu phúc ở miếu Ông, miếu Bà và thưởng thức những giá trị văn hóa truyền thống của cộng đồng các dân tộc nơi vùng cao nguyên đá Hà Giang.
Lễ cầu an hay Lễ múa kiếm là nét văn hóa đặc trưng của người Giáy ở xã Nậm Ban, huyện Mèo Vạc được tổ chức nhiều dịp trong năm để cầu thần linh mang lại cho đồng bào mùa màng bội thu, cây lúa trổ bông dày hạt, dân bản ấm no và hạnh phúc. Giá trị lớn nhất của 2 di sản này là tính nhân văn, tinh thần thượng võ, tôn trọng tinh thần đoàn kết dân tộc, mối quan hệ gần gũi thân thiện giữa con người với thiên nhiên.
Phát biểu tại buổi lễ, ông Nguyễn Văn Sơn- Phó bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Hà Giang cho biết: Lễ hội Chợ Phong lưu Khâu Vai năm nay là một trong những sự kiện Hà Giang thực hiện mục tiêu mở cửa du lịch trong điều kiện bình thường mới, nhanh chóng phục hồi và phát triển du lịch trong đại dịch Covid-19. Đồng thời, hi vọng rằng với giá trị độc đáo của Lễ hội Chợ phong lưu Khâu Vai nói riêng và các lễ hội văn hóa ở Hà Giang sẽ mang đến cho du khách những trải nghiệm, sẻ chia và hòa mình với không gian sinh hoạt văn hóa đậm chất truyền thống nơi Công viên địa chất toàn cầu Cao nguyên đá Hà Giang.
Đến nay, tỉnh Hà Giang có 3 bảo vật quốc gia, 61 di sản văn hóa vật thể, 27 di sản văn hóa phi vật thể đã được công nhận và xếp hạng quốc gia và cấp tỉnh; đặc biệt Hà Giang có Cao nguyên đá Đồng Văn được gia nhập mạng lưới Công viên địa chất toàn cầu UNESCO từ năm 2010 đang được bảo tồn và phát huy tốt hiệu quả trong phát triển kinh tế du lịch, tạo việc làm giúp đồng bào sống trong đá, thoát nghèo từ đá và làm giàu từ đá. Di sản văn hóa thực hành Then Tày, Nùng, Thái của 11 tỉnh, thành, trong đó có Hà Giang được UNESCO ghi danh vào Danh sách di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
Lễ hội Chợ Phong lưu Khâu Vai sẽ diễn ra trong 3 ngày từ 25/04 -27/04/2022 với phương châm “Hà Giang an toàn - bản sắc - hấp dẫn”, cùng với các sự kiện hấp dẫn chắc chắn sẽ mang lại cho du khách sự trải nghiệm trọn vẹn
Chợ Phong lưu Khâu Vai là huyền thoại về chuyện tình của nàng Út, người dân tộc Giáy và chàng Ba, người dân tộc Nùng. Tương truyền, xưa kia có chàng Ba người dân tộc Nùng, nhà nghèo cùng nàng Út con gái của tộc trưởng người Giáy, nhà giàu đem lòng yêu thương nhau. Nhưng lễ giáo phong kiến ngày xưa quy định người dân tộc nào lấy người dân tộc ấy nên họ bị ngăn cấm, hai người lên núi Khâu Vai hẹn hò. Gia đình nhà trai nhà gái lên núi tìm, nhà gái cho rằng chàng Ba kéo con gái người Giáy đi. Hai nhà cãi cọ nhau dẫn đến đánh nhau, nhìn thấy cảnh đó hai người chấp thuận chia tay người nào về người đó, hẹn nhau mỗi năm gặp nhau vào ngày 27 tháng 3 âm lịch. Sau này hai người không lấy ai, sống cô đơn cho đến khi chết. Cảm động trước mối tình thủy chung ấy, dân làng nơi đây lập miếu Ông, miếu Bà để thờ cúng.