Chở trẻ em trên ô-tô nếu không có thiết bị an toàn bị phạt tới 1 triệu đồng

Hội thảo tuyên truyền quy định pháp luật mới về thiết bị an toàn cho trẻ em trên ô-tô do Ủy ban An toàn giao thông và Quỹ Phòng chống thương vong châu Á (AIP) tổ chức sáng 6/11.

Đây là một trong những điểm mới, tiến bộ, quan tâm đến đối tượng tham gia giao thông là trẻ em, góp phần giảm thiểu rủi ro chấn thương và tai nạn giao thông đối với thế hệ tương lai của đất nước. Tại Nghị định 168/2024/NĐ-CP cũng nêu rõ, khi chở trẻ em trên xe ô-tô không sử dụng thiết bị an toàn phù hợp, sẽ bị xử phạt từ 800.000-1.000.000 đồng, áp dụng từ đầu năm 2026.

Giảm chấn thương, tỷ lệ tử vong trẻ em

Tại buổi Hội thảo tuyên truyền quy định pháp luật mới về thiết bị an toàn cho trẻ em trên ô-tô do Ủy ban An toàn giao thông và Quỹ Phòng, chống thương vong châu Á (AIP) tổ chức sáng 6/11, theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), phần lớn các quốc gia phát triển quy định rất cụ thể về thiết bị an toàn cho trẻ em trên ô-tô.

Tại Quy định số 129, Hội đồng Kinh tế châu Âu của Liên hợp quốc định nghĩa: Thiết bị an toàn cho trẻ em trên xe ô-tô là nôi, ghế, đệm nâng nhằm hạn chế khả năng cơ thể trẻ bị dịch chuyển trong trường hợp phương tiện tham gia giao thông va chạm hoặc giảm tốc độ đột ngột.

Thiết bị an toàn cho trẻ em trên xe ô-tô là nôi, ghế, đệm nâng nhằm hạn chế khả năng cơ thể trẻ bị dịch chuyển trong trường hợp phương tiện tham gia giao thông va chạm hoặc giảm tốc độ đột ngột.

Đặc biệt, gần 100 quốc gia thể chế hóa quy định bắt buộc sử dụng thiết bị an toàn trẻ em trên xe ô-tô cá nhân; liên quan chiều cao và cân nặng, một số quốc gia quy định "hoặc", một số quốc gia quy định "và". Trong khu vực ASEAN, Singapore bắt buộc sử dụng thiết bị an toàn với trẻ em cao dưới 135cm, Malaysia bắt buộc sử dụng thiết bị an toàn với trẻ em dưới 136cm và dưới 12 tuổi, quy định của Philippines dưới 150cm hoặc dưới 12 tuổi.

Điều 10, khoản 3, Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ quy định, kể từ ngày 1/1/2026, khi chở trẻ em dưới 10 tuổi và chiều cao dưới 1,35m trên xe ô-tô không được cho trẻ em ngồi cùng hàng ghế với người lái xe, trừ loại xe ô-tô chỉ có 1 hàng ghế; người lái xe phải sử dụng, hướng dẫn sử dụng thiết bị an toàn phù hợp cho trẻ em.

Trong Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ, Việt Nam đã áp dụng quy định “và” (khi chở trẻ em dưới 10 tuổi và cao dưới 1,35m trên xe ô-tô). Về mặt kỹ thuật, yếu tố chiều cao của trẻ có ý nghĩa quan trọng nhất, trong khi độ tuổi lại là yếu tố dễ tuyên truyền, dễ nhớ, dễ hiểu và dễ thực thi. Phụ huynh sẽ biết chính xác con em mình đã đạt ngưỡng 10 tuổi chưa. Do vậy, quy định song hành cả 2 yếu tố "chiều cao và độ tuổi" là hợp lý và khả thi.

Tiêu chuẩn Việt Nam hiện nay (dưới 10 tuổi và dưới 1,35m) được đánh giá là mức trung bình tiên tiến thế giới đang áp dụng, phù hợp và có tính thực tiễn cao.

Tiêu chuẩn Việt Nam hiện nay (dưới 10 tuổi và dưới 1,35m) được đánh giá là mức trung bình tiên tiến thế giới đang áp dụng, phù hợp và có tính thực tiễn cao. Quy định "và" dễ thực hiện, phù hợp điều kiện thực tế của Việt Nam hơn, nếu trẻ em dưới 10 tuổi đã cao 1,4m, sẽ không cần sử dụng thiết bị an toàn nữa, giúp giảm các quan ngại về việc trẻ em quá lớn, không ngồi vừa thiết bị an toàn.

Trước đây, theo kết quả nghiên cứu, quan sát đối với hơn 1.100 xe ô-tô cá nhân và gần 1.500 trẻ em dưới 10 tuổi tại Hà Nội, Đà Nẵng và Thành phố Hồ Chí Minh, tỷ lệ sử dụng thiết bị an toàn cho trẻ ở Hà Nội chỉ đạt chưa đầy 3%, nhiều phụ huynh cho con ngồi ở ghế phụ trước. Khi quy định sử dụng thiết bị an toàn chuẩn bị được áp dụng, nhiều người dân đã chủ động trang bị, mua sắm cho con em mình.

Ông Lê Kim Thành, Phó Chủ tịch chuyên trách Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia nhấn mạnh: “Có thể thấy rõ, đây là một quy định tiên tiến, một bước tiến lớn trong việc bảo vệ trẻ em trong tham gia giao thông tại Việt Nam. Quy định này càng có ý nghĩa tích cực trong bối cảnh gần đây, số lượng ô-tô của Việt Nam đang tăng rất nhanh, bình quân mỗi năm có tới 400-500 nghìn xe ô-tô đăng ký mới, lưu lượng xe ô-tô trên nhiều tuyến đường chính tăng hơn 10% so năm trước. Cùng với đó, nhiều tuyến đường mới với chất lượng cao được đầu tư đưa vào khai thác sử dụng, cho phép tốc độ lưu thông cao hơn".

Đề xuất chỉ áp dụng với xe cá nhân

Ông Dương Kim Tuấn, Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu chính sách và phòng chống chấn thương (Trường đại học Y tế công cộng).

Chung quan điểm, ông Dương Kim Tuấn, Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu chính sách và phòng chống chấn thương (Trường đại học Y tế công cộng) đánh giá, đây là quy định rất tiến bộ, bảo vệ tốt hơn trẻ em trên ô-tô. Hệ thống thiết bị an toàn cho trẻ em đã được chứng minh là giảm đáng kể nguy cơ chấn thương và tử vong cho trẻ em trong các vụ va chạm giao thông. Nghiên cứu của Hiệp hội An toàn giao thông đường bộ toàn cầu (GRSP) chứng minh, thiết bị an toàn cho trẻ em có thể giúp giảm đáng kể tỷ lệ tử vong (từ 34-81%), giảm các chấn thương nghiêm trọng (35-72%) và các chấn thương khác của trẻ (25-58%) trong các vụ va chạm giao thông. Việc sử dụng thiết bị an toàn đúng cách có thể giảm tới 70% tỷ lệ tử vong cho trẻ sơ sinh và 54% cho trẻ nhỏ.

Tiến sĩ Trần Hữu Minh, Chánh Văn phòng Ủy ban An toàn giao thông quốc gia phân tích, nếu trẻ không sử dụng thiết bị an toàn, trong trường hợp xảy ra va chạm, lực quán tính và tình huống bất ngờ có thể khiến người lớn không thể giữ chặt trẻ, dẫn tới việc trẻ bị văng ra khỏi ghế, va đập và bị chấn thương nghiêm trọng. Rất nhiều vụ tai nạn giao thông đáng tiếc đã xảy ra, việc cần có ý thức bảo vệ trẻ khi tham gia giao thông là rất cần thiết, nhằm tránh những chấn thương nặng.

Tiến sĩ Trần Hữu Minh, Chánh Văn phòng Ủy ban An toàn giao thông quốc gia.

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) khuyến nghị khi tham gia giao thông bằng ô-tô, ghế sau là vị trí an toàn nhất. Trẻ em ngồi ở ghế sau, kể cả trường hợp dùng hoặc không dùng thiết bị an toàn đều giảm nguy cơ bị chấn thương. Sử dụng thiết bị an toàn, nguy cơ chấn thương trẻ ngồi ghế sau giảm 14% so trẻ ngồi ghế trước. Hiện nay, cơ quan chức năng đã ban hành tiêu chuẩn thiết bị an toàn cho trẻ em trên ô-tô tại Việt Nam, là căn cứ quan trọng để các tổ chức tham khảo trong quá trình sản xuất, phân phối. Cũng giống như mũ bảo hiểm, người dân cần sử dụng thiết bị an toàn cho trẻ em đạt chuẩn, với giá dao động 1,5-2 triệu đồng/thiết bị đạt chuẩn.

Trả lời việc các xe tuyến đưa đón học sinh, xe buýt gặp khó khăn khi quy định triển khai thiết bị ghế ngồi an toàn có hiệu lực từ đầu năm 2026, Tiến sĩ Trần Hữu Minh giải thích, trên thế giới đánh giá nhóm đối tượng phải triển khai thiết bị an toàn cho trẻ em chỉ là xe ô-tô cá nhân, loại phương tiện chạy tốc độ cao, người chở luôn biết được nhu cầu chuyến xe có chở hay không và có sự chuẩn bị lắp ghế ngồi. Còn đối với loại hình xe kinh doanh vận tải và vận tải công cộng, xe đưa đón học sinh khó khăn hơn, vì vận tải công cộng chạy tốc độ thấp, lái xe cũng rất khó dự báo được nhu cầu phụ huynh chở trẻ em.

Ủy ban An toàn giao thông quốc gia đã đề xuất cơ quan soạn thảo loại trừ xe kinh doanh vận tải và xe vận tải công cộng, chỉ áp dụng quy định này với xe cá nhân.

Quy định luật hiện nay của nước ta áp dụng tất cả các loại phương tiện khi chở trẻ em bắt buộc phải có thiết bị an toàn. Tiến sĩ Trần Hữu Minh cho biết, Ủy ban An toàn giao thông quốc gia đã đề xuất cơ quan soạn thảo loại trừ xe kinh doanh vận tải và xe vận tải công cộng, chỉ áp dụng quy định này với xe cá nhân.

MINH TRANG