Chọn ngành, chọn trường làm sao cho chuẩn?

Một số điều cần lưu ý

Kỳ thi tốt nghiệp Trung học phổ thông (THPT) năm 2024 đang đến rất gần. Đây là kỳ thi quan trọng, đánh dấu bước ngoặt trong cuộc đời mỗi học sinh. Kỳ thi không chỉ là “thước đo” kiến thức mà các em đã tích lũy trong suốt 12 năm học phổ thông mà còn là cơ hội để các em bước vào cánh cửa đại học, theo đuổi ước mơ và hoài bão của mình. Đặc biệt, năm 2024 là năm cuối cùng kỳ thi tốt nghiệp THPT diễn ra theo Chương trình giáo dục phổ thông 2006. Kể từ năm 2025, kỳ thi sẽ có nhiều điều chỉnh theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018. Công tác tuyển sinh của các trường đại học dự kiến sẽ có một số thay đổi. Bởi vậy, việc giúp học sinh định hướng đúng ngành, nghề để có lựa chọn chính xác cho bản thân trong năm nay là vô cùng quan trọng.

Việc giúp học sinh định hướng đúng ngành, nghề để có lựa chọn chính xác cho bản thân là vô cùng quan trọng. (Ảnh: P.T)

Theo Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT), năm 2024, Bộ GD&ĐT vẫn giữ ổn định quy chế tuyển sinh như hai mùa tuyển sinh gần nhất. Điều này tạo tâm lý ổn định và vững tâm cho học sinh. Tuy nhiên, có một số điểm quan trọng học sinh cần nắm vững để tránh xảy ra sai sót không đáng có, ảnh hưởng đến cơ hội của các em khi ứng tuyển. Đó là toàn bộ quy trình xét tuyển (từ đăng ký xét tuyển, thay đổi nguyện vọng, nộp lệ phí tuyển sinh đến xác nhận nhập học) đều thực hiện theo hình thức trực tuyến. Học sinh tuyệt đối không được bỏ lỡ những thời điểm quan trọng, bởi toàn hệ thống không thể chờ đợi một vài học sinh để quay ngược trở lại những khâu trước đó, vì vậy các em cần ghi nhớ các mốc thời gian trong quy trình xét tuyển để thực hiện.

Tiếp đến, các học sinh cũng cần đặc biệt lưu ý đó là việc tham gia vào các phương thức xét tuyển sớm của các trường đại học. Các em cần nghiên cứu kỹ đề án tuyển sinh của trường đại học đã công bố trên website để bám sát về hồ sơ, thủ tục, giấy tờ và các thời hạn, không được bỏ lỡ các thời hạn đó. Khi các em được thông báo rằng đã trúng tuyển xét tuyển sớm thì vẫn chưa phải là trúng tuyển đại học bởi các em chưa dự thi tốt nghiệp THPT, chưa tốt nghiệp, do đó chưa trúng tuyển chính thức. Hiện nay, các trường đại học sử dụng rất nhiều phương thức xét tuyển (theo thống kê của Bộ GD&ĐT có khoảng 20 phương thức). Trong đó, ngoài xét tuyển thẳng theo quy chế của Bộ GD&ĐT và xét tuyển bằng điểm thi tốt nghiệp THPT, những phương thức còn lại được xem là xét tuyển sớm.

Ngoài ra, tất cả nguyện vọng của các em dù trúng tuyển sớm hay sau khi có điểm thi tốt nghiệp THPT đều phải đăng ký trên hệ thống hỗ trợ xét tuyển chung của Bộ GD&ĐT. Điều này vô cùng quan trọng. Nếu không nhập các nguyện vọng của mình lên hệ thống, các em sẽ không được ghi nhận, không thể chính thức trúng tuyển và nhập học, dù đã trúng tuyển theo phương thức xét tuyển sớm ở vài trường đi chăng nữa. Các em cần nhập nguyện vọng của mình lên hệ thống, sắp xếp theo thứ tự ưu tiên từ nguyện vọng một là cao nhất, sau đó đến nguyện vọng tiếp theo.

Làm sao để lựa chọn ngành, nghề phù hợp, đúng xu hướng?

Theo Trưởng phòng hợp tác, Trường Đại học Anh quốc Việt Nam Đặng Thị Ngọc Quyên, chọn một ngành học như chọn người bạn đời. Các học sinh cần thực hiện theo các bước: Hiểu mình (hiểu về bản thân, có những điểm mạnh yếu như thế nào, điều kiện hoàn cảnh, vấn đề xung quanh); hiểu ngành, hiểu trường mà mình theo học trong tương lai như thế nào, chương trình dạy ra sao…; trải nghiệm, gặp gỡ những người mình quan tâm, đến thực tế tham quan, tìm hiểu các trường dự kiến thi vào, các ngành nghề định chọn; thu thập tất cả thông tin các bước trên, lập bảng kế hoạch và ra quyết định.

Liên quan đến vấn đề lựa chọn ngành, nghề phù hợp, đúng xu hướng, bà Nguyễn Thúy Vân (Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Thành Đô) chia sẻ: Tại thời điểm này, hầu hết các học sinh đã có định hướng ngành nghề của mình. Tuy nhiên, cũng sẽ có những bạn học sinh còn đắn đo giữa các ngành nghề đang lựa chọn. “Có bạn sẽ vừa muốn làm luật sư, vừa muốn làm giám đốc doanh nghiệp… Hai ngành này đều “hot”, có tỉ lệ tốt nghiệp trên 90%. Đặc biệt, nhóm ngành Kinh tế có rất nhiều lựa chọn càng khiến các em đắn đo” - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Thành Đô chia sẻ, đồng thời đưa ra các bước chọn nghề.

Thứ nhất, các em cần sắp xếp thứ tự ngành nghề mình yêu thích. Thứ hai, các em phải xác định thế mạnh bản thân. Thứ ba, các em cần tìm hiểu các doanh nghiệp đang tuyển dụng các vị trí nào đối với ngành nghề mình theo học, xu hướng và nhu cầu tuyển dụng của xã hội. Thứ tư, các em phải căn cứ vào điều kiện kinh tế gia đình để chọn ngành nghề cho phù hợp bởi muốn học kinh tế, muốn đi du học nhưng điều kiện gia đình có hạn thì cũng rất khó thực hiện. Hiện trong nước có nhiều trường chất lượng, đào tạo chuyên môn sâu nên các em cũng sẽ có rất nhiều cơ hội chọn ngành học phù hợp với sở thích và điều kiện gia đình. “Cuối cùng người quyết định là các em. Mong các em chọn đúng ngành, đúng nghề và đi đúng hướng” - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Thành Đô nhấn mạnh.

Có thể thấy, việc chọn nghề, chọn trường, chọn ngành học là quyết định hệ trọng trong cuộc đời mỗi học sinh, bởi “lựa chọn nghề là lựa chọn cho cả tương lai”, từ đó giúp các em sớm học cách làm chủ cuộc đời mình, làm chủ tương lai. Để đạt được hiệu quả, các học sinh rất cần được tư vấn hướng nghiệp, phân luồng cụ thể, sát với thực tế và bằng những hình thức phù hợp, dễ hiểu.

Đặc biệt, việc tư vấn, hướng nghiệp đúng, trúng và hiệu quả sẽ tạo tiền đề cho việc đào tạo được nguồn nhân lực, nhân tài, góp phần tạo ra một lực lượng lao động trong tương lai có định hướng nghề nghiệp rõ ràng, có năng lực chuyên môn, tay nghề cao, góp phần thực hiện hiệu quả việc đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT.

Phạm Thảo