Chống chuyển giá, tránh thuế qua thanh kiểm tra

Năm 2023, ngành Thuế thực hiện thanh tra, kiểm tra 892 doanh nghiệp có giao dịch liên kết. Ảnh: TL

Truy thu, truy hoàn và phạt gần 2.000 tỷ đồng

Bà Tô Kim Phượng - Phó Cục trưởng Cục Thanh tra - Kiểm tra (Tổng cục Thuế) cho biết, năm 2023 (tính đến ngày 14/12), toàn ngành thực hiện thanh tra, kiểm tra được 892 doanh nghiệp (DN) có hoạt động giao dịch liên kết. Qua thanh tra, kiểm tra đã truy thu, truy hoàn và phạt 1.974 tỷ đồng; giảm lỗ 18.116 tỷ đồng; giảm khấu trừ gần 128 tỷ đồng và điều chỉnh tăng thu nhập chịu thuế 7.290 tỷ đồng. Trong đó, thanh tra, kiểm tra xác định lại giá thị trường đối với giao dịch liên kết đã truy thu 640 tỷ đồng, giảm lỗ 12.086 tỷ đồng, điều chỉnh tăng thu nhập chịu thuế 4.647 tỷ đồng.

Nhiều hành vi chuyển giá

Hành vi chuyển giá nhằm tối thiểu nghĩa vụ thuế thu nhập doanh nghiệp không chỉ diễn ra tại các DN có vốn đầu tư nước ngoài, mà còn diễn ra giữa các bên liên kết trong nội địa Việt Nam; không chỉ đơn thuần là việc điều chuyển lợi nhuận từ nơi có thuế suất cao sang nơi có thuế suất thấp hơn để tránh thuế mà nó còn bao gồm cả chiều ngược lại.

Các DN có phát sinh giao dịch liên kết được thanh tra, kiểm tra và số truy thu tập trung chủ yếu ở các tỉnh, thành phố lớn như: TP. Hồ Chí Minh, TP. Hà Nội, Bắc Ninh, Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu, Quảng Ninh.

Đại diện Cục Thanh tra - Kiểm tra cho rằng, trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế, với sự khác biệt về thuế suất và chế độ ưu đãi thuế giữa các quốc gia thì vấn đề chuyển giá, tránh thuế không chỉ phát sinh tại Việt Nam mà còn diễn ra tại nhiều quốc gia trên thế giới, kể cả các nước đã phát triển. Đây là vấn đề mà cơ quan thuế tất cả các nước đều phải đối mặt.

Để hạn chế tình trạng lợi dụng chuyển giá tránh thuế của các DN có giao dịch liên kết, bảo vệ quyền đánh thuế, chống xói mòn nguồn thu, thực hiện chủ trương, chỉ đạo của Bộ Tài chính, ngành Thuế đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền hỗ trợ người nộp thuế (NNT), rà soát đôn đốc kê khai để NNT có giao dịch liên kết thực hiện kê khai và tuân thủ đúng quy định của pháp luật.

Cùng với đó, ngành Thuế tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra để hướng dẫn và nâng cao tuân thủ đối với NNT. Qua đó, các DN có giao dịch liên kết đã có nhiều thay đổi, số DN kê khai kinh doanh có lãi tăng lên, nhiều DN đã chủ động kê khai điều chỉnh tăng thu nhập chịu thuế từ xác định lại giá giao dịch liên kết.

Thanh tra, kiểm tra doanh nghiệp có rủi ro cao

Kiểm tra thuế tại một doanh nghiệp. Ảnh minh họa

Đại diện Cục Thuế TP. Hà Nội cho biết, hoạt động thanh tra, kiểm tra DN có phát sinh giao dịch liên kết được xác định là lĩnh vực chuyên sâu đã và đang được Cục Thuế TP. Hà Nội triển khai theo chỉ đạo, hướng dẫn, hỗ trợ của Tổng cục Thuế trong nhiều năm qua và đã đạt được những kết quả nhất định.

Qua thực tế triển khai nhiệm vụ thanh tra, kiểm tra DN có giao dịch liên kết Cục Thuế TP. Hà Nội nhận thấy, các hành vi chuyển giá điển hình và đang diễn ra trên địa bàn TP. Hà Nội thường dưới các hình thức như: Chuyển giá thông qua chuyển giao tài sản hữu hình giữa các bên liên kết; chuyển giá thông qua chuyển giao tài sản vô hình giữa các bên liên kết; chuyển giá thông qua chuyển giao dịch vụ giữa các bên liên kết; chuyển giá thông qua chi trả lãi vay vốn sản xuất kinh doanh giữa các bên liên kết. Tuy nhiên, hình thức phổ biến được các DN sử dụng là xác định giá chuyển nhượng không phù hợp với thông lệ quốc tế và không hợp lý.

Năm 2023, bằng việc thực hiện có hiệu quả chuyên đề thanh tra, kiểm tra DN có giao dịch liên kết, Cục Thuế TP. Hà Nội đã xử lý 48 DN, giảm lỗ 100,2 tỷ đồng, điều chỉnh tăng thu nhập chịu thuế 89 tỷ đồng. Tổng số thuế truy thu, truy hoàn và phạt là 125 tỷ đồng.

Ghi nhận tại Bà Rịa - Vũng Tàu cho thấy, năm 2023, thực hiện chức năng thanh tra, kiểm tra DN có giao dịch liên kết, Cục Thuế Bà Rịa - Vũng Tàu đã ban hành 6 quyết định thanh tra xác định giá giao dịch đối với 6 DN có giao dịch liên kết, hoàn tất 9 hồ sơ thanh tra, kiểm tra (bao gồm cả năm trước chuyển sang và ban hành quyết định thanh tra trong năm 2023). Kết quả tăng thu ngân sách 166 tỷ đồng, giảm lỗ 5.408 tỷ đồng. Số đã nộp vào ngân sách nhà nước sau thanh tra, kiểm tra 166 tỷ đồng, đạt 100% số phải nộp.

Để tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra chống thất thu thuế trong năm 2024, bà Tô Kim Phượng cho biết, ngay từ những tháng cuối năm 2023, Cục Thanh tra Kiểm tra đã tham mưu Tổng cục Thuế ban hành các văn bản chỉ đạo về lập kế hoạch thanh tra, kiểm tra thuế năm 2024 phù hợp với tình hình mới, trong đó dự kiến kế hoạch thanh tra để đảm bảo chủ động khi nghị định về thanh tra chuyên ngành được ban hành.

Trong đó, ngành Thuế tập trung vào các lĩnh vực, ngành nghề có rủi ro cao, có dư địa thu lớn. Tăng cường công tác phối hợp giữa các cơ quan có thẩm quyền để đấu tranh chống các hành vi trốn thuế, gian lận thuế, tội phạm về thuế; đẩy mạnh áp dụng các giải pháp công nghệ thông tin phù hợp phục vụ việc khai thác thông tin đáp ứng yêu cầu quản lý từ hệ thống cơ sở dữ liệu hóa đơn điện tử của ngành thu. Triển khai quyết liệt các biện pháp theo quy định để thực hiện kịp thời các văn bản chỉ đạo về công tác thanh tra, kiểm tra thuế của Tổng cục Thuế; các kiến nghị, kết luận của Kiểm toán Nhà nước, Thanh tra Chính phủ... Tăng cường kỷ cương, kỷ luật, thái độ, tác phong ứng xử của công chức thuế trong khi triển khai thực hiện nhiệm vụ công tác thanh tra, kiểm tra thuế.

“Cùng với việc tăng cường thực hiện công tác thanh tra, kiểm tra, ngành Thuế sẽ thường xuyên mở các lớp đào tạo kỹ năng cho cán bộ thuế về công tác thanh tra, kiểm tra giá chuyển nhượng; đồng thời phối hợp, trao đổi thông tin chặt chẽ, thường xuyên giữa các bộ, ngành; trình Bộ Tài chính trình Chính phủ dự thảo nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định số 132/2020/NĐ-CP về quy định quản lý thuế đối với DN có giao dịch liên kết” - bà Tô Kim Phượng cho biết.

Văn Tuấn