Chủ động ứng phó sự cố bức xạ, hạt nhân

Xe thu gom chất nhiễm xạ là đề tài thuộc chương trình khoa học công nghệ cấp Bộ Quốc phòng do Cục Kỹ thuật BCHH thực hiện.

Đại tá Vũ Văn Khay, Chủ nhiệm Kỹ thuật BCHH, Chủ nhiệm đề tài “Nghiên cứu, chế tạo xe thu gom chất nhiễm xạ”, cho biết: "Hiện nay, trong lĩnh vực ứng phó sự cố bức xạ, hạt nhân, BCHH có nhiều trang thiết bị tiêu tẩy và chất tẩy xạ tương ứng và nhiều trang thiết bị tiêu tẩy khác. Tuy vậy, những loại xe đặc chủng này chỉ tiêu tẩy cho các đối tượng nhiễm, còn nhiệm vụ thu gom chất thải phóng xạ chưa được ưu tiên. Bởi vậy, việc nghiên cứu, chế tạo xe thu gom chất nhiễm xạ thành công góp phần bổ sung đồng bộ trang bị bảo đảm cho các phân đội hóa học, các trung tâm ứng phó sự cố bức xạ, hạt nhân đủ sức khắc phục hậu quả, làm sạch môi trường khi có tình huống.

Xe thu gom chất nhiễm xạ thực hiện nhiệm vụ tại cuộc diễn tập của Binh chủng Hóa học (tháng 11-2021). Ảnh: ĐÀO HÀ

Trên cơ sở xe tải Kamaz-43266 và tham khảo các mẫu xe hút chất thải xử lý môi trường trong và ngoài nước, nhóm thực hiện đề tài đã nghiên cứu, thiết kế khung gầm phụ; bộ trích công suất bằng thủy lực; xi-tec chứa chất thu gom; bơm chân không; hệ thống lọc không khí, lọc bùn, bụi cho bơm; các loại phin lọc... Các trang bị chuyên dụng để lắp ráp trên xe bảo đảm tính năng kỹ thuật, chiến thuật theo yêu cầu đặt ra.

Theo Đại tá Vũ Văn Khay, khi xảy ra các sự cố bức xạ, hạt nhân, xe thu gom chất nhiễm xạ được sử dụng để thu gom bụi và vật liệu, chất thải phóng xạ sa lắng trên địa hình, giảm và hạn chế nhiễm xạ thứ cấp. Xi-téc của xe được nghiên cứu, chế tạo bảo đảm độ giảm yếu phóng xạ lớn hơn hai lần đối với bức xạ gamma gây ra bởi đồng vị 137Cs (mức năng lượng 0,662MeV). Đối với khoang lọc bụi, sau khi thực hiện thu gom, toàn bộ bụi lắng đọng trong khoang sẽ được hút qua xi-téc để xử lý cùng các chất nhiễm xạ thu gom được. Khoang lọc bụi gồm các phin lọc bằng vải mịn, chế tạo gồm 10 ống lọc hình ống, có thể thay thế bằng cách mở khoang lọc bụi và lần lượt thay từng ống bằng phin lọc mới.

Xe thu gom chất nhiễm xạ sau khi thực hiện nhiệm vụ được tẩy xạ bằng hệ thống tẩy xạ của xe. Tất cả ống hút, đầu hút, các bộ phận của xe được súc rửa bằng dòng nước áp lực cao hoặc pha trộn dung dịch tẩy xạ chuyên dụng. Khi mức độ nhiễm xạ được đo bằng máy đo phóng xạ xuống dưới mức cho phép xe mới đưa vào vị trí quy định.

Sau khi thực nghiệm tại Nhà máy X61 (BCHH), các tính năng kỹ thuật của xe thu gom chất nhiễm xạ đều đạt yêu cầu đề ra, như: Hệ số suy giảm phóng xạ của xi-téc lớn hơn hai lần; lưu lượng hút nước là 60m3/giờ; lưu lượng hút huyền phù gần 40m3/giờ; công suất hút bụi, hút cát khoảng 200 đến 260m2/giờ.

Ông Nguyễn Tuấn Khải, Cục trưởng Cục An toàn bức xạ hạt nhân, Bộ Khoa học và Công nghệ, cho rằng: "Bức xạ hạt nhân tiềm ẩn nhiều nguy cơ, nếu chúng ta không chủ động phòng ngừa thì khi sự cố xảy ra sẽ rất nguy hiểm cho con người và môi trường. Việc BCHH nghiên cứu, chế tạo thành công xe thu gom chất nhiễm xạ có ý nghĩa lớn trong thực tiễn, sẵn sàng làm nhiệm vụ xử lý sự cố bức xạ, hạt nhân. Đồng thời khẳng định năng lực tự chủ về trang bị hóa học của quân đội".

Xe thu gom chất nhiễm xạ là sản phẩm mới, thuộc dòng xe chuyên dụng đầu tiên dùng để thu gom các chất nhiễm xạ sa lắng trên địa hình. Xe được chế tạo hoàn toàn bằng cơ sở vật chất và công nghệ hiện có tại các xưởng sản xuất của Viện Kỹ thuật Cơ giới quân sự (Tổng cục Kỹ thuật) và Nhà máy X61. Nguồn vật tư kỹ thuật dễ tìm kiếm trên thị trường trong nước.

SƠN BÌNH