Chữ ký số góp phần đảm bảo niềm tin trong các giao dịch điện tử

Hội thảo được tổ chức trong bối cảnh pháp luật về công chứng đã tạo hành lang pháp lý cho công chứng điện tử và Nghị định 23/2025/NĐ-CP của Chính phủ vừa ban hành về chữ ký điện tử và dịch vụ tin cậy đã thiết lập khung pháp lý đầy đủ cho các dịch vụ tin cậy (chữ ký số, chứng thực thông điệp dữ liệu, cấp dấu thời gian, dịch vụ gửi - nhận dữ liệu bảo đảm…). Những quy định mới này là cầu nối quan trọng tạo nền tảng pháp lý để công chứng điện tử vận hành hiệu quả, đảm bảo mọi văn bản công chứng điện tử có giá trị pháp lý ngang với văn bản giấy.

Phát biểu khai mạc hội thảo, bà Tô Thị Thu Hương - Giám đốc Trung tâm Chứng thực điện tử quốc gia (NEAC) nhận định: “Trong kỷ nguyên mà dữ liệu trở thành tài nguyên mới và giao dịch số trở nên phổ biến, việc đảm bảo niềm tin số là điều kiện tiên quyết”. Việt Nam xác định chữ ký số và các dịch vụ tin cậy không chỉ là công cụ kỹ thuật, mà là nền tảng để đảm bảo niềm tin trong các giao dịch điện tử, định hình chính phủ số, kinh tế số và xã hội số.

Quang cảnh Hội thảo

Đại diện NEAC cho biết, về giá trị pháp lý, Luật Giao dịch điện tử năm 2023 quy định rõ: Chữ ký số là chữ ký điện tử, sử dụng thuật toán khóa không đối xứng để xác nhận chủ thể ký và khẳng định sự chấp thuận của chủ thể ký đối với nội dung đã ký. Chữ ký số bảo đảm tính xác thực, tính toàn vẹn và tính chống chối bỏ do đó Luật Giao dịch điện tử khẳng định chữ ký số có giá trị pháp lý tương đương chữ ký tay trong giao dịch truyền thống và Luật Công chứng năm 2024 quy định văn bản công chứng điện tử có hiệu lực kể từ thời điểm được ký bằng chữ ký số của công chứng viên và chữ ký số của tổ chức hành nghề công chứng.

Khi các giao dịch điện tử trở nên phổ biến kéo theo những loại hình dịch vụ có liên quan, một trong số đó là dịch vụ tin cậy. Nghị định số 23/2025/NĐ-CP đã quy định chi tiết, cụ thể về dịch vụ tin cậy gồm các điều kiện phải tuân thủ về con người, về kỹ thuật, về tài chính… nếu doanh nghiệp muốn kinh doanh loại hình dịch vụ này.

Giám đốc NEAC Tô Thị Thu Hương phát biểu tại hội thảo.

Đối với lĩnh vực công chứng điện tử, dịch vụ tin cậy là một công cụ hữu hiệu, giúp công chứng viên và tổ chức hành nghề công chứng đơn giản hóa quy trình nghiệp vụ. Qua đó, từng bước chuyển đổi các giao dịch công chứng truyền thống từ môi trường thực sang môi trường số, nâng cao hiệu quả hoạt động công chứng điện tử.

Cùng với đó, cần phải thấy rằng: Công chứng điện tử nói riêng đã mang lại nhiều lợi ích cho người dân và xã hội. Trước hết là tiết kiệm thời gian và chi phí. Người dân có thể thực hiện công chứng một số loại văn bản trực tuyến ngay tại nhà, thay vì phải đi lại nhiều lần đến phòng công chứng. Hồ sơ điện tử được xử lý nhanh chóng, văn bản công chứng có thể được cấp gần như ngay lập tức sau khi công chứng viên ký số. Theo ước tính, với khoảng 8 triệu hồ sơ công chứng mỗi năm, việc áp dụng công chứng điện tử có thể tiết kiệm cho xã hội hàng trăm tỷ đồng chi phí lưu trữ và xử lý giấy tờ.

Thứ hai, công chứng điện tử tăng tính an toàn và minh bạch. Mỗi văn bản công chứng điện tử đều kèm chữ ký số và dấu thời gian, có thể kiểm tra trực tuyến để xác định tính xác thực. Hồ sơ được lưu trữ dưới dạng điện tử, tránh nguy cơ mất mát, hư hỏng hoặc làm giả.

Thứ ba, công chứng điện tử liên thông với nhiều dịch vụ công và giao dịch điện tử khác. Văn bản công chứng điện tử có thể sử dụng trực tiếp trong thủ tục đăng ký kinh doanh, giao dịch bất động sản, ngân hàng… mà không cần phải nộp thêm bản giấy, giúp giảm trùng lặp và tạo thuận lợi tối đa cho người dân.

Theo bà Nguyễn Thị Thơ - Phó Chủ tịch điều hành Hiệp hội Công chứng viên Việt Nam, sự phối hợp giữa NEAC và Hiệp hội là bước đi cần thiết để bảo đảm công chứng điện tử đi vào cuộc sống.

"Hiệp hội sẽ đồng hành cùng NEAC trong việc tuyên truyền, đào tạo và hướng dẫn công chứng viên tiếp cận công nghệ mới, qua đó bảo đảm chất lượng dịch vụ và quyền lợi hợp pháp của người dân" - bà Nguyễn Thị Thơ nhấn mạnh.

Dù công chứng điện tử mang lại nhiều lợi ích, tuy nhiên hoạt động chuyển đổi số hoạt động công chứng đến nay còn gặp khó khăn, ông Đào Duy An, Tổng thư ký Hiệp hội Công chứng viên Việt Nam chỉ ra vẫn còn nhiều lo ngại về tính xác thực và khả năng chống giả mạo của hồ sơ điện tử.

Kiến nghị các giải pháp chuyển đổi số công chứng, ông Đào Duy An nhấn mạnh cần tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý, quy định rõ ràng thẩm quyền và trình tự chuyển đổi giữa văn bản công chứng điện tử và văn bản giấy. Xây dựng cơ sở dữ liệu công chứng tập trung hoặc liên thông thống nhất toàn quốc với tiêu chuẩn dữ liệu chung và quy trình đồng bộ hóa chặt chẽ. Bên cạnh đó, cần có quy định rõ về phạm vi dữ liệu được phép truy cập, thủ tục và trách nhiệm sử dụng dữ liệu, để tạo thuận lợi cho công chứng và bảo đảm quyền riêng tư cá nhân.

Hồng Sơn