Chủ tịch Ủy ban châu Âu kêu gọi giải pháp thay thế cho NATO
Một số nhà lãnh đạo EU trong những năm gần đây đã kêu gọi thành lập một lực lượng chung châu Âu để thoát khỏi sự kiểm soát của Mỹ.
Bà Ursula von der Leyen phát biểu với giới truyền thông trong cuộc họp báo tại Trung tâm Đoàn kết Châu Âu ở Gdansk, Ba Lan. Ảnh: Getty.
Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen đã kêu gọi một giải pháp thay thế cho NATO, cho rằng châu Âu phải chịu trách nhiệm lớn hơn về an ninh của chính mình. Nhận xét của bà được đưa ra trong bối cảnh Mỹ ngày càng yêu cầu tăng chi tiêu quốc phòng giữa các thành viên của khối quân sự do Mỹ đứng đầu, sự không chắc chắn về hỗ trợ trong tương lai cho Ukraine và lo ngại về sự thay đổi trong cam kết của Washington đối với an ninh châu Âu.
“NATO vẫn là nền tảng phòng thủ của chúng tôi. Nhưng rõ ràng là chúng ta cần một hệ thống phòng thủ toàn châu Âu”, bà von der Leyen nói trong cuộc họp báo ở Lithuania hôm 9/2.
“Chiến tranh hiện đại đòi hỏi quy mô, công nghệ và sự phối hợp quá lớn để bất kỳ quốc gia nào có thể xử lý một mình”, bà nói thêm, đồng thời yêu cầu thêm nguồn vốn, “cả công và tư”.
Bà tuyên bố, chiến lược cho tương lai của quốc phòng châu Âu sẽ được trình bày trước các nhà lãnh đạo EU vào giữa tháng 3.
Trước cuộc xung đột ở Ukraine, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và cựu Thủ tướng Đức Angela Merkel là một trong những người ủng hộ mạnh mẽ nhất việc thành lập quân đội EU.
Năm 2019, ông Macron đã gây chú ý khi mô tả NATO là “chết não” và kêu gọi các nhà lãnh đạo châu Âu theo đuổi chính sách “tự chủ chiến lược” từ Washington, điều này đã ảnh hưởng đến chính sách an ninh trên lục địa này vốn dựa vào NATO kể từ khi kết thúc Thế chiến II.
Một trong những đề xuất là thành lập một “quân đội châu Âu đích thực” để có thể độc lập tăng cường an ninh lục địa.
Mặc dù Tổng thư ký NATO lúc đó là Jens Stoltenberg đã cảnh báo rằng một động thái như vậy sẽ “làm suy yếu mối liên hệ giữa Bắc Mỹ và châu Âu”, Italy vẫn ủng hộ ý tưởng này. Ngoại trưởng Antonio Tajani đã lập luận rằng khối không thể có một chính sách đối ngoại đáng tin cậy nếu không có quân đội chung.
Tuy nhiên, ý tưởng này đã vấp phải sự phản đối mạnh mẽ ở các thủ đô châu Âu khác. Vào năm 2024, nhà ngoại giao hàng đầu của EU lúc bấy giờ là Josep Borrell đã gợi ý rằng mặc dù khối này nên mong muốn tăng cường khả năng quân sự của các thành viên nhưng điều đó không có nghĩa là họ nên thành lập một quân đội chung.
Một số quốc gia EU, bao gồm Đan Mạch và Ba Lan, những nước chi tiêu quốc phòng bình quân đầu người lớn nhất của NATO, cũng đưa ra tín hiệu tương tự rằng họ muốn an ninh của mình được đảm bảo trong khuôn khổ NATO hiện có.
Ông Macron gần đây tuyên bố rằng Pháp sẽ tăng gấp đôi ngân sách quân sự và kêu gọi các nước EU khác làm theo, với lý do có khả năng Mỹ sẽ giảm bớt sự quan tâm đến an ninh châu Âu sau khi ông Donald Trump trở lại Nhà Trắng.
Kể từ tháng 2/2022, Mỹ đã cung cấp hơn 65 tỷ USD viện trợ quân sự cho Ukraine. Tuy nhiên, ông Trump đã đặt câu hỏi về sự hỗ trợ này, cho rằng Kiev đã "có đủ" và ủng hộ một thỏa thuận hòa bình với Nga.
Trở lại năm 2022, sau khi xung đột Nga-Ukraine leo thang, EU đã tăng đáng kể chi tiêu quốc phòng, với việc các quốc gia thành viên đồng ý cải tổ các nhóm chiến đấu thành một đội hình lớn hơn với khoảng 5.000 nhân sự. Kể từ đó, Đức, Pháp và các nước EU khác đã cam kết tăng ngân sách quốc phòng ở mức kỷ lục.
