Chùa Đom Bon Pak – Ngôi chùa Khmer nuôi giấu cán bộ trong kháng chiến

Cũng như những ngôi chùa Khmer khác, chùa Đom Bon Pak là một quần thể kiến trúc mang nét đặc trưng của chùa Khmer Nam Bộ. Chùa được xây dựng và di dời nhiều lần. Đến năm 1806, chùa được di dời đến vị trí hiện nay.

Chùa Đom Bon Pak được xây dựng trên khuôn viên rộng hơn 2,5 hecta, ẩn mình dưới rừng cây cổ thụ như Sao, Dầu… cao hàng chục mét rợp bóng mát. Chùa còn có ao sen xanh mướt với hương thơm ngào ngạt. Trải qua hơn hai thế kỷ, chùa vẫn giữ được nét kiến trúc truyền thống Khmer với mái cong vút, các hoa văn chạm khắc tinh xảo, vừa uy nghiêm, vừa gần gũi.

Ao sen trong khuôn viên chùa Đom Bon Pak

Trong những năm tháng gian khổ của hai cuộc kháng chiến, chùa không chỉ là nơi tu học của chư tăng và phật tử, mà còn là chỗ dựa tinh thần, nơi che chở và nuôi giấu cán bộ cách mạng. Các đồng chí MaHa Sơn Thông, Sơn Phước Roth, Trần Lái, Thạch Ngọc Biên… đều từng được chùa cưu mang, bảo vệ. Đây cũng là minh chứng sống động cho tình đoàn kết Kinh – Khmer keo sơn trong hành trình giữ nước.

Trong kháng chiến, nhiều nhà sư và phật tử chùa Đom Bon Pak đã trực tiếp tham gia hoạt động cách mạng. Không ít người đã hy sinh anh dũng vì độc lập dân tộc. Theo ghi nhận, có tới 25 vị sư và phật tử đã ngã xuống trong hai cuộc kháng chiến.

Cố sư cả Kim Nhiêu Kem là một trong những tấm gương tiêu biểu. Ông nổi tiếng với sự mưu trí, gan dạ, nhiều lần tìm cách che chở, giải nguy cho cán bộ cách mạng. Những câu chuyện về sự dũng cảm của ông vẫn được bà con và phật tử truyền kể cho đến ngày nay.

Đại đức Thạch Sa Bài, sư cả Nhì chùa Đom Bon Pak xúc động chia sẻ: “Trong thời kỳ chiến tranh, ngôi chùa là chỗ dựa tinh thần và cũng là nơi cưu mang cán bộ. Các vị sư tiền bối đã không quản ngại nguy hiểm, sẵn sàng che chở, chia sẻ từng bát cơm, giọt nước. Đó là niềm tự hào và cũng là trách nhiệm lớn lao mà chúng tôi hôm nay phải tiếp nối – gìn giữ ngôi chùa, giữ gìn truyền thống đoàn kết Kinh – Khmer. Sư tâm nguyện sẽ cố gắng khuyến khích thế hệ trẻ học tập thật tốt, chỉ có học xã hội mới phát triển”.

Đại đức Thạch Sa Bài, sư cả Nhì chùa Đom Bon Pak

Giờ đây, chùa Đom Bon Pak tiếp tục phát huy vai trò là trung tâm văn hóa, giáo dục của phum sóc. Chùa mở lớp dạy chữ Khmer, Pali cho sư sãi và con em phật tử; thành lập đội nhạc ngũ âm phục vụ các dịp lễ hội; tổ chức các hoạt động nghệ thuật truyền thống như múa, hát, dàn dựng kịch dân gian…

Không chỉ vậy, chùa còn phối hợp cùng chính quyền địa phương trong việc tuyên truyền đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đến bà con phật tử. Điều này góp phần nâng cao nhận thức, giữ gìn sự ổn định và đoàn kết trong cộng đồng.

Một lớp học Pali ở chùa Đom Bon Pak

Ông Kim Huỳnh Dựng – À cha chùa Đom Bon Pak cho biết: “Bà con Khmer coi chùa như mái nhà chung. Ở đây không chỉ có chuyện học chữ, học đạo, mà còn là nơi gìn giữ tiếng nói, chữ viết, âm nhạc, nghệ thuật truyền thống. Chúng tôi mong muốn thế hệ trẻ tiếp nối, để những giá trị văn hóa Khmer được lan tỏa và ngày càng phát triển mạnh mẽ hơn”.

Với những giá trị lịch sử – văn hóa đặc biệt, năm 2005, chùa Đom Bon Pak được Ủy ban Nhân dân tỉnh Trà Vinh (cũ) công nhận là di tích lịch sử cấp tỉnh. Đây là sự ghi nhận xứng đáng cho những đóng góp to lớn của chùa trong kháng chiến cũng như trong sự nghiệp bảo tồn văn hóa Khmer.

Chánh điện chùa Đom Bon Pak đậm nét rêu phong, cổ kính

Đối với bà con địa phương, chùa không chỉ là chốn tâm linh, mà còn là niềm tự hào của cả cộng đồng. Ông Thạch Cợt Chia, một người dân ở ấp Bà Côi, xã Đôn Châu, bày tỏ cảm xúc: “Lớn lên trên mảnh đất Đôn Châu, tôi nghe ông bà kể nhiều về những chiến công, về lòng quả cảm của các sư trong chùa. Tôi cảm thấy bồi hồi, tự hào về lịch sử chùa Đom Bon Pak. Đây là di sản mà chúng tôi phải gìn giữ cho con cháu mai sau và cố gắng làm sao xứng đáng với sự hy sinh cao cả của các bậc tiền bối và Ban quản trị chùa”.

Nhắc đến chùa Đom Bon Pak hôm nay, không thể quên những cống hiến của cố sư cả Kim Nhiêu Kem – người được Nhà nước tặng Huân chương Kháng chiến hạng Nhì và Huy chương Vì sự nghiệp phát triển dân tộc.

Những phần thưởng cao quý này là minh chứng cho tinh thần bất khuất, sự đóng góp âm thầm nhưng to lớn của các sư sãi và phật tử chùa Đom Bon Pak trong sự nghiệp giải phóng dân tộc. Chùa không chỉ là chỗ dựa lúc kháng chiến, mà còn là biểu tượng của tình đoàn kết, thủy chung.

Phóng viên VOV (Bìa phải) trò chuyện với sư và các vị À cha, phật tử chùa Đom Bon Pak

Ông Kim Tọc Cang, 77 tuổi - một cán bộ lão thành cách mạng, sinh ra và lớn lên ở vùng đất này xúc động nói: “Chúng tôi xin chân thành cảm ơn tấm lòng quả cảm, sự hy sinh của các nhà sư và phật tử chùa Đom Bon Pak, nếu không thì nhiều đồng chí hoạt động cách mạng khó mà vượt qua hiểm nguy”.

Trải qua hơn 200 năm lịch sử, chùa Đom Bon Pak không chỉ là nơi tu hành, sinh hoạt tín ngưỡng, mà còn là biểu tượng bất diệt của tinh thần đoàn kết Kinh – Khmer trong hai cuộc kháng chiến chống ngoại xâm. Hôm nay, ngôi chùa tiếp tục tỏa sáng với vai trò gìn giữ văn hóa, giáo dục thế hệ trẻ và là điểm đến văn hóa, du lịch giàu ý nghĩa.

Chùa Đom Bon Pak mãi là niềm tự hào của đồng bào phật tử nơi đây, cũng như của cả cộng đồng dân tộc Khmer Nam Bộ.

Ngọc Tươi/VOV-ĐSBCL