Chưa thể hạ nhiệt, tình trạng thất nghiệp tiếp tục căng thẳng, thanh niên Trung Quốc 'lo lắng đỉnh điểm'
Sự lo lắng trong giới trẻ Trung Quốc đang 'lên đến đỉnh điểm' khi các nhà tuyển dụng cắt giảm vị trí thực tập sinh vốn dành cho các sinh viên mới tốt nghiệp trong bối cảnh triển vọng kinh tế vẫn còn khá mịt mờ.
Sự lo lắng trong giới trẻ Trung Quốc đang 'lên đến đỉnh điểm' khi các nhà tuyển dụng cắt giảm vị trí thực tập sinh vốn dành cho các sinh viên mới tốt nghiệp trong bối cảnh triển vọng kinh tế vẫn còn khá mịt mờ. (Nguồn: SCMP)
Ngay cả khi sắp tốt nghiệp bằng Thạc sĩ từ một trường đại học hàng đầu ở đặc khu hành chính Hong Kong và thành tích thực tập ấn tượng vẫn không đủ giúp Jethro Chen có được một công việc tốt sau khi tốt nghiệp. Dù từ năm ngoái, chàng trai trẻ đã gửi hàng chục đơn xin việc đến các công ty hàng tiêu dùng và internet của Trung Quốc nhưng anh vẫn chưa nhận được phản hồi nào ngoài những email từ chối lịch sự.
Jethro Chen đã buộc phải lùi thời gian tốt nghiệp khóa Thạc sĩ trong vài tháng để có thời gian sắp xếp lại công việc. "Người tiêu dùng đã trở nên lý trí và thận trọng hơn trong việc chi tiêu", Chen than thở.
Chen là một trong số hàng chục triệu thanh niên Trung Quốc sở hữu trình độ học vấn tốt nhưng vẫn phải chịu cảnh thất nghiệp, nhất là trong bối cảnh các nhà tuyển dụng đồng loạt cắt giảm nhân lực và trì hoãn tuyển dụng để đối phó với tình trạng suy giảm kinh tế và những "cơn gió ngược" từ tình trạng bất ổn trên toàn cầu.
Tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên Trung Quốc đã tăng vọt trong đại dịch Covid-19 và vẫn duy trì ở mức cao kể từ thời điểm đó. Nền kinh tế lớn thứ hai thế giới cũng bị lực cản bởi nhu cầu tiêu dùng yếu và sự suy thoái kéo dài trong lĩnh vực bất động sản.
Tháng 4/2025, tỷ lệ thất nghiệp của những người ở độ tuổi từ 16 đến 24 đã giảm xuống còn 15,8% so với mức 16,5% của tháng trước nhưng cao hơn so với cùng kỳ năm ngoái - và sẽ tăng vọt trở lại vào mùa Hè khi số lượng kỷ lục 12,22 triệu sinh viên mới tốt nghiệp gia nhập thị trường việc làm.
Theo chuyên gia Wang Dan đến từ Công ty tư vấn Eurasia Group, triển vọng cho những người tìm việc năm nay rất ảm đạm.
"Cơ hội trong các ngành công nghiệp trả lương cao nhất - ngoại trừ một số ít vị trí trong phần mềm, thiết kế công nghiệp và một số ít các lĩnh vực tiên tiến vẫn đang tuyển dụng - là vô cùng hạn chế", bà dự báo, đồng thời cho biết thêm hầu hết những người tốt nghiệp ngành tài chính, công nghệ thông tin và thậm chí là kỹ thuật đều dễ rơi vào tình trạng thất nghiệp hoặc buộc phải chuyển hướng tiếp tục học sau đại học hay thi công chức.
Ngay cả các ngân hàng nhà nước lớn của Trung Quốc - những nhà tuyển dụng tiềm năng vốn luôn được sinh viên Trung Quốc đánh giá cao và mong muốn được gia nhập sau khi tốt nghiệp - đã cắt giảm đáng kể việc tuyển dụng vào mùa Xuân năm nay.
Ngân hàng Nông nghiệp Trung Quốc có kế hoạch chỉ tuyển dụng 4.530 người - giảm mạnh 68,9% so với 14.557 sinh viên tốt nghiệp được tuyển dụng vào năm ngoái. Ngân hàng Công Thương Trung Quốc (ICBC) có kế hoạch tuyển dụng 4.506 người, giảm 47% so với năm ngoái, trong khi Ngân hàng Xây dựng Trung Quốc đã cắt giảm 34,8% lượng tuyển dụng xuống còn 3.567 người.
"Con cái các bạn cùng lớp, bạn bè và đồng nghiệp cũ của tôi, tình hình cũng tương tự như vậy: mọi người đều chuyền tay nhau sơ yếu lý lịch của những người mới tốt nghiệp, nhưng không ai thực sự có được việc làm. Sự lo lắng đang gia tăng đến đỉnh điểm", bà Wang cho hay.
Thị trường việc làm của Trung Quốc đang bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố chi phối cùng một lúc – trong đó cuộc xung đột thương mại với Mỹ chỉ là một trong những vấn đề ảnh hưởng đến người sử dụng lao động.
Ngành bất động sản – từng là trụ cột của nền kinh tế đất nước – đã lao dốc không phanh. Trong khi đó, ngành tài chính cũng suy giảm sức hấp dẫn nghiêm trọng sau một loạt các quy định mới nghiêm ngặt được ban hành, tình trạng mạnh tay cắt giảm lương và sa thải hàng loạt.
Nhu cầu của người tiêu dùng vẫn ở mức thấp khi nhiều hộ gia đình tập trung vào việc tiết kiệm sau nhiều năm kinh tế bất ổn. Khu vực tư nhân cũng trở nên thận trọng hơn: thu hẹp kế hoạch tuyển dụng và trong một số trường hợp còn cắt giảm nhân sự.
Tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên Trung Quốc đã tăng vọt trong những năm gần đây trong bối cảnh kinh tế suy thoái, khi sinh viên tốt nghiệp phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt để đảm bảo việc làm. (Nguồn: Tân Hoa xã)
Một số nhà phân tích cho rằng, tỷ lệ thất nghiệp cao ở thanh niên Trung Quốc là sản phẩm phụ của quá trình chuyển đổi đau đớn nhưng cần thiết của đất nước sang mô hình kinh tế mới, khi các động lực tăng trưởng cũ như xây dựng và sản xuất thâm dụng lao động ngày càng kém hiệu quả.
“Cạnh tranh trên thị trường việc làm sẽ vẫn rất gay gắt và tình trạng thất nghiệp của thanh niên sẽ là vấn đề lâu dài. Điều này thường xảy ra trong quá trình chuyển đổi cơ cấu – tương tự như Nhật Bản trong những năm 1990 và 2000”, Xu Tianchen, chuyên gia kinh tế cấp cao về Trung Quốc của Economist Intelligence Unit cho hay.
Chuyên gia Wang Dan cũng cho rằng, thuế quan của Mỹ đang khiến quá trình chuyển đổi này trở nên khó khăn hơn, mặc dù cuộc xung đột thương mại hiện đang ít tác động hơn đến thị trường việc làm so với các yếu tố trong nước - đặc biệt là tình trạng bất động sản và tự động hóa thần tốc trong ngành công nghiệp.
“Những gì chúng ta đang thấy không chỉ là tình trạng thất nghiệp mà còn là sự sụt giảm đáng kể về chất lượng việc làm. Nhiều người đã trở thành những người làm việc tự do, với mức lương thấp hơn và ít an toàn hơn”, bà cho biết.
Tình trạng việc làm thậm chí sẽ còn tồi tệ hơn nếu thuế quan của Mỹ tăng trở lại sau 90 ngày tạm dừng thuế đối ứng. Công ty tư vấn và nghiên cứu về rủi ro chính trị toàn cầu Eurasia Group dự đoán thuế của Mỹ áp dụng đối với hàng hóa Trung Quốc có thể quay trở lại mức từ 40% đến 65% vào cuối năm và điều này sẽ khiến gần 7 triệu việc làm có nguy cơ mất đi.
Tuy nhiên, cũng theo công ty này, sự tăng trưởng nhanh chóng của ngành xuất khẩu dịch vụ Trung Quốc - được thúc đẩy bởi các ngành công nghiệp như trò chơi điện tử, nội dung video dạng ngắn và dịch vụ viễn thông và dữ liệu - có thể bù đắp một phần nào, khi tạo ra thêm 4 triệu việc làm mỗi năm.
Ngoài ra, những động lực mạnh mẽ khác thúc đẩy việc làm ở Trung Quốc bao gồm lĩnh vực công nghệ - đang tăng trưởng mạnh sau thành công đột phá của công ty khởi nghiệp trí tuệ nhân tạo DeepSeek - và ngành công nghiệp công nghệ thông tin, nơi các công ty đang được chính phủ hậu thuẫn trong nước. Lĩnh vực chăm sóc sức khỏe cũng đang được thúc đẩy bởi nhu cầu tăng cao trong bối cảnh xã hội đang già hóa nhanh chóng của đất nước.
Những người lao động có kỹ năng liên quan đến trí tuệ nhân tạo (AI) đang được săn đón trên các nền tảng tuyển dụng của Trung Quốc. Các bài đăng tuyển dụng kỹ sư thuật toán robot đã tăng 36% so với cùng kỳ năm ngoái trong quý đầu tiên của năm 2025 trên Zhaopin, một nền tảng việc làm lớn của Trung Quốc. Việc tuyển dụng kỹ sư thuật toán và học máy đã tăng lần lượt 44% và 18%.
Tuy nhiên, đối với những sinh viên tốt nghiệp từ các ngành học khác, áp lực vẫn không ngừng tăng cao. Owen Cao, một sinh viên tốt nghiệp ngành kỹ thuật đại dương tại một trường đại học hàng đầu ở miền Bắc Trung Quốc, cho biết nhiều bạn bè của anh đang gặp khó khăn. "Xin việc vào các công ty hàng đầu và các viện nghiên cứu uy tín đang ngày càng khó khăn hơn. Mọi người đều cố gắng cải thiện khả năng cạnh tranh của mình từ nhiều góc độ khác nhau - bởi vì nếu bạn không làm như vậy, bạn sẽ là người bị loại", Cao cho biết.
Triển vọng cho những người trẻ tìm việc vào mùa Hè này thậm chí còn khó khăn hơn năm ngoái - theo Chen Li, chuyên gia nghiên cứu tại Anbound - một nhóm nghiên cứu độc lập có trụ sở tại Bắc Kinh, cho biết.
"Sự mất kết nối giữa giáo dục đại học và nhu cầu thị trường vẫn chưa được giải quyết, trong khi quá trình nâng cấp công nghiệp đang diễn ra nhanh chóng. Hầu hết sinh viên mới tốt nghiệp vẫn lựa chọn các ngành công nghiệp truyền thống, nhưng chính những ngành này đang dần bị loại bỏ bởi các xu hướng mới", bà Chen nói.
Theo bà Chen, những người bước vào thị trường việc làm có khả năng sẽ hạ thấp kỳ vọng về mức lương hoặc chấp nhận ít phúc lợi hơn, dẫn đến mức sống giảm sút.
"Điều này có thể làm gia tăng mức độ lo lắng và trầm cảm ở những người trẻ tuổi, gây căng thẳng cho các mối quan hệ gia đình và gây ra rủi ro cho sự ổn định xã hội nói chung", chuyên gia này dự báo.
