Chùa Vân Hồ: Di sản kiến trúc giữa lòng Thủ đô

Chùa Vân Hồ tọa lạc tại số 40 Lê Đại Hành, phường Lê Đại Hành, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội.

Chùa Vân Hồ, hay còn gọi là Linh Thông tự, với tên chữ Sách Tào tự, tọa lạc tại số 40 phố Lê Đại Hành, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội. Ngôi chùa này không chỉ là một di tích lịch sử - kiến trúc - nghệ thuật cấp quốc gia, mà còn là một không gian tâm linh thanh tịnh, nơi lưu giữ những giá trị văn hóa, tín ngưỡng lâu đời của dân tộc.

Theo truyền thuyết, chùa được khởi dựng từ thời nhà Trần, trên nền một thư viện cổ có tên "Nhà đọc sách" của hoàng tử Uy Đô Linh Lang, con vua Trần. Điều này cho thấy, chùa Vân Hồ không chỉ là một nơi thờ tự, mà còn là một trung tâm văn hóa, giáo dục từ xa xưa.

Trải qua nhiều thăng trầm của lịch sử, chùa Vân Hồ đã được trùng tu nhiều lần, đặc biệt là vào các năm 1875, 1991 và 1994. Mỗi lần trùng tu là một lần chùa được trùng tu, nhưng vẫn giữ được những nét cổ kính, linh thiêng vốn có. Đầu thế kỷ XXI, chùa được khởi công xây dựng lại và đến năm 2010, chùa Vân Hồ đã long trọng tổ chức Lễ khánh thành gắn biển công trình kỷ niệm 1000 năm Thăng Long – Hà Nội.

Từ cổng chính bước vào sân lớn là nhà thờ Mẫu và điện thờ Thánh Uy Linh Lang.

Dãy nhà ngang dài 9 gian bên tay phải được đặt ban thờ Tổ.

Gian bên trái thờ các lầu Cô, lầu Cậu.

Một dấu ấn đặc biệt trong lịch sử chùa Vân Hồ là việc nơi đây từng được sử dụng làm trụ sở trường Hạ, nơi dạy học, đào tạo, tu luyện cho các nhà tu hành. Đây là nơi học Hạ của các ni sư vào những năm 1950, 1960, do Hội Phật giáo Bắc Kỳ tổ chức. Điều này cho thấy, chùa Vân Hồ không chỉ là một nơi thờ tự, mà còn là một trung tâm đào tạo Phật giáo quan trọng.

Chùa Vân Hồ có kiến trúc độc đáo, kết hợp hài hòa giữa nét cổ kính truyền thống và sự trang nghiêm của chốn thiền môn. Phần lớn nguyên liệu được sử dụng trong chùa là gỗ lim và đá xanh. Cổng tam quan uy nghi, là cửa ngõ dẫn vào không gian thanh tịnh của chùa. Chùa có bố cục mặt bằng hình chữ "Đinh", gồm tiền đường, thượng điện và nhà Tổ. Tiền đường là nơi đặt tượng Hộ Pháp và các ban thờ khác. Thượng điện là nơi thờ Phật, Bồ Tát và các vị thần linh. Nhà Tổ là nơi thờ các vị Tổ sư của chùa. Phía sau chùa là khu vườn tháp với 11 ngôi tháp Tổ cao ba tầng, bao quanh bởi hệ thống tường bao thiết kế công phu, mang đậm dấu ấn của một ngôi chùa cổ.

Bia đá được chùa lưu giữ bên cạnh ban thờ nữ anh hùng Võ Thị Sáu.

Chùa Vân Hồ không chỉ là một công trình kiến trúc độc đáo, mà còn là nơi lưu giữ một kho tàng di sản văn hóa, nghệ thuật quý giá. Chùa có hệ thống tượng thờ gồm 50 pho, được chế tác theo phong cách nghệ thuật thế kỷ XVII - XVIII. Các pho tượng được chạm khắc tinh xảo, thể hiện tài năng của các nghệ nhân xưa. Chùa còn lưu giữ được 12 bia đá, có tấm bia khắc năm Gia Long thứ 13 Giáp Tuất (1814); 1 đôi rồng đá, 8 cửa võng, 15 bức hoành phi, 12 câu đối; 1 chuông đồng lớn. Những di vật này là những chứng tích lịch sử, văn hóa quý giá.

Hòn non bộ phía trước dãy nhà ngang dài 9 gian.

Năm 1988, chùa Vân Hồ được Bộ Văn hóa và Thông tin công nhận là di tích Kiến trúc - Nghệ thuật cấp Quốc gia. Điều này cho thấy, giá trị lịch sử, văn hóa và nghệ thuật của ngôi chùa đã được khẳng định.

Chùa Vân Hồ không chỉ là một điểm đến tâm linh của người dân Hà Nội, mà còn là một điểm đến hấp dẫn của du khách thập phương. Đến với chùa Vân Hồ, du khách sẽ được hòa mình vào không gian thanh tịnh, chiêm ngưỡng những công trình kiến trúc độc đáo, khám phá những giá trị văn hóa, lịch sử quý giá.

Hiện nay, do đang trong quá trình tu sửa và cải tạo nội thất, chùa Vân Hồ chỉ mở cửa cho du khách và Phật tử tham quan, vái vọng tại khu vực phía trước các tòa nhà.

Hà Trần