Chứng kiến ngập lụt khắp nơi, đại biểu Quốc hội 'sốt ruột' về quy hoạch

Sáng 7/11, Quốc hội tiếp tục phiên thảo luận ở tổ về Dự án Luật Quy hoạch (sửa đổi); Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn và điều chỉnh Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021 – 2030, các đại biểu Quốc hội thống nhất, quy hoạch đặc biệt quan trọng trong việc đảm bảo tính thống nhất với chiến lược phát triển kinh tế xã hội trong từng thời kỳ từng giai đoạn. Đồng thời, có quy hoạch thì mới bảo đảm tuân thủ và tính liên tục cũng như tính kế thừa, hệ thống sự tham gia của các cơ quan, tổ chức của cá nhân để bảo đảm hài hòa lợi ích quốc gia, lợi ích vùng miền, địa phương và của cả người dân.

Quy hoạch đô thị gắn với kịch bản ô nhiễm, ùn tắc và ngập úng

Đại biểu Quản Minh Cường, Bí thư Tỉnh ủy Cao Bằng nêu thực tế một số địa phương phát triển đô thị ào ạt thiếu quy hoạch dẫn đến tạo thành các thành phố “ma”. Hệ thống quy hoạch hiện nay còn chồng chéo, thiếu liên thông, gây khó khăn cho phát triển kinh tế - xã hội.

Đại biểu Quản Minh Cường, Bí thư Tỉnh ủy Cao Bằng (Ảnh: Quốc hội)

Khoảng 20 năm trở lại đây, chúng ta thực hiện quy hoạch đô thị khá tốt với các đô thị phát triển hiện đại như Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng, Hải Phòng… trong khi hầu hết ở nông thôn chưa có quy hoạch, nhiều nơi có quy hoạch cũng chỉ mang tính hình thức.

“Ngay thành phố Cao Bằng hiện nay với khoảng 80.000 dân nhưng quanh các khu vực du lịch, phố đi bộ… mùi nước thải vô cùng khó chịu. Bởi bao nhiêu năm vẫn nghĩ thành phố nhỏ, làm gì có quy hoạch cấp thoát nước, làm gì có quy hoạch hệ thống xử lý nước thải. Trải qua loạt lụt ngập lịch sử vừa qua, chúng ta khi quy hoạch cũng phải tính toán lại cao trình hết. Nhiều nơi ngập đến 5m, ngập lút cả tầng 2… không thể dự kiến được, vì thế phải quy hoạch không gian này”, Bí thư Tỉnh ủy Cao Bằng Quản Minh Cường nhấn mạnh.

Đồng quan điểm, đại biểu Nguyễn Duy Minh, đại biểu Đà Nẵng cho biết, từ năm 2020 đến nay, tại các đô thị lớn như Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng… liên tục xảy ra tình trạng ngập lụt diện rộng do mưa lớn hoặc xả hồ thủy điện… Nguyên nhân được chỉ ra là ngoài mưa lớn, thời tiết cực đoan mà chủ yếu là do hành lang thoát lũ bị thu hẹp, san lấp hay đầu tư thành các khu đô thị.

Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn lần này chỉ đề cập chung về phòng ngừa hiểm họa và thích ứng với biến đổi khí hậu ở (Điều 6, khoản 2) nhưng không thực sự rõ ràng, đại biểu Nguyễn Duy Minh đề nghị cần bổ sung thêm quy định về hành lang thoát lũ, từ đó khép kín được chuỗi pháp lý, tạo căn cứ để thẩm định, phê duyệt dự án và cấp giấy phép xây dựng tại vùng ven sông.

Trong khi đó, Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội Nguyễn Phi Thường cho rằng các đô thị lớn như Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng đang chịu áp lực ngày càng lớn về rác thải, khí thải, ngập úng và ùn tắc giao thông. Những vấn đề này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng sống mà còn tác động trực tiếp tới định hướng phát triển bền vững của đô thị.

Theo ông Nguyễn Phi Thường, khi lập quy hoạch tỉnh và quy hoạch đô thị, cần bổ sung nội dung phân tích, đánh giá và dự báo các kịch bản về ô nhiễm môi trường, ùn tắc và ngập úng. “Nếu không nhìn trước được những rủi ro này, quy hoạch sẽ không thể là công cụ điều hành phát triển đô thị hiệu quả”, ông Nguyễn Phi Thường nhấn mạnh.

Đại biểu Tạ Văn Hạ, đoàn Đà Nẵng (Ảnh: Quốc hội)

Đại biểu Tạ Văn Hạ, đoàn Đà Nẵng đề cập việc quy hoạch có tầm nhìn 10-30 năm hơi ngắn, dẫn đến nhiều khi diện tích đất có quy hoạch thì không làm được gì, để hoang phí. Tuy nhiên, nếu để thì mãi vẫn không triển khai được.

“Đất đai là nguồn lực, để không đất đai rất lãng phí. Ví như diện tích đất này quy hoạch có khoáng sản nhưng chưa thực hiện khai thác được ngay, thế nhưng trên bề mặt nếu làm gì thì lại không đúng pháp luật. Vì thế nếu quy hoạch có chiến lược dài hạn, để có thể tận dụng khai thác phát triển kinh tế - xã hội thì rất tốt”, đại biểu Tạ Văn Hạ nêu ý kiến.

Cần quy hoạch có tuổi thọ “dài hơi hơn”

Tiếp thu và giải trình một số ý kiến của đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh chỉ rõ, nếu không có quy hoạch ở thời kỳ quá đó, chúng ta thích chỗ nào làm chỗ đó, khiến bao nhiêu cảnh quan, môi trường bị phá vỡ, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc phát triển kinh tế - xã hội hoặc có quy hoạch mà không tuân thủ hay làm mà chưa đủ tầm quy hoạch trong dài hạn cũng gây ảnh hưởng rất nhiều. Cụ thể ngay thủ đô Hà Nội, TP.HCM và một số đô thị lớn của đất nước đang có những bất cập như vậy.

“Quy hoạch cấp thoát nước của Hà Nội, suốt bao năm mới làm được trạm bơm Yên Sở chưa xong. Trong khi bây giờ để hoàn thiện cả hệ thống thoát nước của Thủ đô đòi hỏi nguồn lực không nhỏ. Hay như TP.HCM giờ không khác Hà Lan khi thường xuyên bị ngập bởi triều cường. Cứ mỗi tháng 2 lần ngập theo con nước và mỗi lần triều cường là 3-4 ngày. Đấy là do vấn đề quy hoạch”, Bộ trưởng Trần Hồng Minh chỉ rõ.

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh (Ảnh: Quốc hội)

Lý giải những băn khoăn về hành lang thoát lũ hay tình trạng ngập lụt kỷ lục liên tiếp vừa qua tại một loạt các tỉnh, thành phố, trong đó có những địa điểm hầu như chưa ghi nhận tình trạng ngập như Thái Nguyên, Bắc Ninh, Bộ trưởng Trần Hồng Minh cho rằng cần xem xét kỹ thêm quy hoạch chi tiết từng ngành.

“Trước đây quy hoạch chỉ tính đến báo động 3 ở mức độ nào của sông Cầu để xây dựng bờ đê giữ nước. Vừa qua, sông ở thượng nguồn xả nước, mưa lớn, mực nước biển dâng lên, sông không tiêu nước được, khiến một số đoạn đê điều bị phá, nước tràn vào gây ngập ở Thái Nguyên, Bắc Ninh… Do đó, quy hoạch chi tiết tới đây, các tỉnh, thành phố phải đặc biệt chú tới cao trình làm sao phải ngăn được lũ”, Bộ trưởng Trần Hồng Minh phân tích.

Theo Bộ trưởng Bộ Xây dựng, tất cả vấn đề này phải được thống nhất và quy định rõ trong quy hoạch chuyên ngành, quy hoạch tỉnh.

Về tuổi thọ của quy hoạch, tư lệnh ngành Xây dựng thừa nhận vẫn còn độ non, cần tầm nhìn dài hạn hơn. Theo Bộ trưởng, đối với các quốc gia phát triển, tầm nhìn của họ là 50-100 năm trong khi tầm nhìn của chúng ta là 10-30 năm là bởi nguồn lực của chúng ta phân kỳ theo giai đoạn. Chính vì thế, cần có sự đổi mới tư duy như thông báo mới nhất của Ban Chấp hành Trung ương, tức là phải có tầm nhìn dài hạn hơn.

“Ví như hệ thống cảng biển, tầm nhìn đến năm 2030, các cảng tàu biển lớn nhất của chúng ta là đảm bảo cho tàu biển 50.000 tấn trong khi thời điểm hiện nay thế giới còn lại tàu biển trọng tải này rất ít, mà cảng biển quốc tế cơ bản phải đáp ứng tàu biển 200.000 tấn rồi. Thế nhưng, quy hoạch giai đoạn trước phê duyệt phải đến năm 2050 mới lên tàu biển trọng tải 200.000 tấn, vì thế địa phương cũng rất khó khi làm cảng nước sâu, nhà đầu tư muốn đến cũng khó… Tương tự là hệ thống hàng không, hiện chỉ có một vài sân bay mới đón được máy bay thân to và nặng, với số lượng rất ít”, Bộ trưởng Trần Hồng Minh dẫn chứng.

Bộ trưởng Bộ Xây dựng cũng chỉ rõ nhiều vướng mắc hiện nay trong quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch treo, vùng quy hoạch chồng lấn, gây lãng phí nguồn lực xã hội.

“Hiện nay có tình trạng quy hoạch xong rồi bỏ đấy rất nhiều, đến lúc muốn làm việc khác thì không được. Vì vậy, cần nghiên cứu kỹ, mời các chuyên gia, nhà khoa học đánh giá để quy hoạch thực sự mang lại hiệu quả. Bộ Xây dựng sẽ phối hợp với Bộ Tài chính nghiên cứu kỹ về “tuổi thọ” quy hoạch, bảo đảm tầm nhìn dài hạn, phù hợp với xu thế phát triển. Chúng ta cần chuyển từ tư duy quy hoạch nhiệm kỳ sang tư duy quy hoạch chiến lược, dài hơi hơn, gắn với mục tiêu phát triển quốc gia bền vững”, Bộ trưởng Trần Hồng Minh nhấn mạnh.

Nhóm PV/VOV.VN