Chứng nhân lịch sử và kỳ vọng tương lai

Dự án đầu tư tuyến đường sắt khổ tiêu chuẩn Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng đánh dấu bước ngoặt chiến lược đối với phát triển hạ tầng giao thông và kinh tế vùng Trung du, miền núi phía Bắc. Dự án tạo động lực mạnh mẽ để Lào Cai hiện thực hóa mục tiêu trở thành cực tăng trưởng, trung tâm kết nối giao thương kinh tế quốc tế.

Tuyến đường sắt trăm năm

Đợt thiên tai, mưa lũ do ảnh hưởng của bão số 3 năm 2024 khiến hạ tầng giao thông đường bộ bị hư hỏng nghiêm trọng. Mặc dù đã thông tuyến tạm thời nhưng các tuyến giao thông đối nội, đối ngoại vẫn chưa thể trở lại hoạt động bình thường, giảm năng lực vận tải hàng hóa đi và đến Lào Cai. Trước tình thế đó, đường sắt trở thành phương tiện thay thế quan trọng giúp giảm áp lực cho đường bộ. Ông Ngô Vũ Quang - Trưởng Ga Lào Cai cho biết: “Kể từ khi phải tạm dừng tàu do ảnh hưởng của dịch COVID-19, ngành đường sắt mới phải tạm dừng chạy tàu dài ngày như thế. Tuy nhiên, trải qua biến cố, chúng tôi càng tin tưởng ngành đường sắt luôn đủ sức vượt qua mọi khó khăn, khẳng định vai trò của mình”. Theo ông Quang, riêng với tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, vai trò, sứ mệnh của ngành đường sắt càng được khẳng định rõ nét từ điểm tựa lịch sử cả trăm năm.

Được xây dựng vào cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, tuyến đường sắt nối Lào Cai, cửa ngõ biên giới với Trung Quốc tới Thủ đô Hà Nội và tiếp ra cảng Hải Phòng đã mở ra hành lang giao thương có ý nghĩa chiến lược. Trong bối cảnh bấy giờ, tuyến đường không chỉ phục vụ nhu cầu khai thác tài nguyên, vận tải hàng hóa mà còn kết nối các trung tâm kinh tế, chính trị của khu vực Bắc Bộ với cảng biển trọng yếu, góp phần thúc đẩy lưu thông hàng hóa, giao lưu nhân lực và trao đổi văn hóa.

Trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, tuyến đường sắt nhiều lần là mục tiêu đánh phá ác liệt nhưng cũng luôn là huyết mạch tiếp tế, vận chuyển lực lượng và vật tư cho cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc. Hòa bình lập lại, tuyến đường tiếp tục gánh vác nhiệm vụ quan trọng trong công cuộc khôi phục kinh tế, tái thiết hạ tầng và đưa cuộc sống người dân trở lại nhịp bình thường.

Dọc theo tuyến đường sắt, các nhà ga, chợ xép và những nghề phụ trợ được hình thành. Từ những thương lái vận chuyển nông sản, quán phục vụ hành khách đến các dịch vụ logistics, tuyến đường sắt đã tạo việc làm, kết nối thị trường cho sản phẩm địa phương và góp phần định hình đời sống văn hóa, xã hội của nhiều thế hệ. Tuyến đường cũng lưu giữ vô số câu chuyện đời thường, những chuyến tàu đêm chở đầy kỷ niệm và cả những ký ức hy sinh trong thời chiến - tất cả làm nên giá trị tinh thần khó phai mờ.

 Tuyến đường sắt tạo việc làm, kết nối thị trường cho sản phẩm địa phương và góp phần định hình đời sống văn hóa, xã hội của nhiều thế hệ.

Tuyến đường sắt tạo việc làm, kết nối thị trường cho sản phẩm địa phương và góp phần định hình đời sống văn hóa, xã hội của nhiều thế hệ.

Trải qua nhiều thập niên vận hành, tuyến đường sắt truyền thống đã bộc lộ hạn chế do hạ tầng nhiều đoạn xuống cấp, đầu máy và thiết bị lạc hậu, năng lực vận tải chưa đáp ứng nhu cầu mới của thị trường. Cạnh tranh mạnh mẽ từ vận tải đường bộ với tính linh hoạt cao khiến đường sắt mất dần thị phần. Trước yêu cầu phát triển, hiện đại hóa hạ tầng giao thông là tất yếu để nâng cao năng lực cạnh tranh, giảm chi phí logistics và góp phần phát triển bền vững.

 Trải qua nhiều thập niên vận hành, tuyến đường sắt truyền thống đã bộc lộ hạn chế.

Trải qua nhiều thập niên vận hành, tuyến đường sắt truyền thống đã bộc lộ hạn chế.

Dự án đường sắt khổ tiêu chuẩn - cơ hội để Lào Cai bứt phá

Một trong những điểm nhấn phát triển hạ tầng giao thông đường sắt là Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng được phê duyệt chủ trương đầu tư tại Nghị quyết số 187/2025/QH15 ngày 19/2/2025. Dự án có tổng chiều dài tuyến chính là 390,9 km, điểm đầu tại vị trí nối ray qua biên giới (tỉnh Lào Cai), điểm cuối tại Ga Lạch Huyện (thành phố Hải Phòng); chiều dài các tuyến nhánh khoảng 27,9 km; tổng vốn đầu tư là 203.231 tỷ đồng, tương đương 8,37 tỷ USD, phấn đấu hoàn thành chậm nhất năm 2030.

Dự án có ý nghĩa chiến lược trong việc hình thành mạng lưới vận tải đường sắt ở phía Bắc, chạy theo hành lang Đông - Tây, nối liền vùng Tây Bắc với vùng đồng bằng và cảng biển Hải Phòng - một trong những trung tâm hàng hải lớn nhất Việt Nam. Đồng thời, kết nối vận tải đường sắt với Trung Quốc, trực tiếp là khu vực Tây Nam Trung Quốc - vùng có khoảng hơn 500 triệu dân và đang phát triển rất mạnh. Từ đây sẽ tiếp tục kết nối với đường sắt các nước Á - Âu, tạo động lực phát triển mạnh mẽ, tạo không gian phát triển mới, đẩy nhanh quá trình phát triển đô thị, công nghiệp, du lịch, dịch vụ… tại các địa phương hành lang dọc tuyến.

Đối với tỉnh Lào Cai, dự án được triển khai là cơ hội lịch sử để tỉnh bứt phá, định hình tương lai phát triển trong nhiều thập kỷ tới, góp phần sớm đưa Lào Cai thành trung tâm kết nối giao thương kinh tế giữa Việt Nam và các nước ASEAN với vùng Tây Nam của Trung Quốc. Dự án sẽ tạo ra cơ hội lớn cho các doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh tham gia quá trình xây dựng, cung cấp vật liệu, dịch vụ logistics, đồng thời tạo ra hàng nghìn việc làm, sinh kế giúp người dân tăng thu nhập và cải thiện đời sống.

 Một đoạn tuyến dự án đi qua địa bàn huyện Bảo Thắng (cũ) được điều chỉnh.

Một đoạn tuyến dự án đi qua địa bàn huyện Bảo Thắng (cũ) được điều chỉnh.

Chính vì vậy, dự án nhận được sự quan tâm chỉ đạo sát sao, thường xuyên của lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Chính phủ và các bộ, ngành Trung ương. Theo đó, Quốc hội đã ban hành cơ chế, chính sách đặc thù để triển khai, thể hiện sự ưu tiên chiến lược dành cho phát triển hạ tầng giao thông đường sắt. Công tác chuẩn bị đầu tư được triển khai nhanh chóng, đồng bộ, quyết liệt và đặt ra yêu cầu tiến độ rất cao, công trình sẽ khởi công xây dựng vào ngày 19/12/2025.

Bên cạnh cơ hội to lớn là khối lượng công việc khổng lồ, đặc biệt là công tác giải phóng mặt bằng. Dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, đoạn qua Lào Cai dài 143,2 km, cần thu hồi hơn 1.550 ha đất, ảnh hưởng tới 2.581 hộ dân và cần xây dựng 45 khu tái định cư. Tổng kinh phí giải phóng mặt bằng ước tính gần 8.200 tỷ đồng. Đây là nhiệm vụ chưa từng có về quy mô và tính chất, đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ, toàn diện và quyết liệt của cả hệ thống chính trị. Tỉnh ủy Lào Cai đã thành lập Ban Chỉ đạo giải phóng mặt bằng do đồng chí Bí thư Tỉnh ủy làm Trưởng ban; ban hành kế hoạch chi tiết và chỉ đạo quyết liệt với mục tiêu sớm bàn giao mặt bằng cho chủ đầu tư.

 Thủ tướng Phạm Minh Chính kiểm tra hướng tuyến dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng tại vị trí quy hoạch ga Lào Cai mới (tháng 12/2024).

Thủ tướng Phạm Minh Chính kiểm tra hướng tuyến dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng tại vị trí quy hoạch ga Lào Cai mới (tháng 12/2024).

Cả hệ thống chính trị tỉnh đã triển khai thực hiện công tác giải phóng mặt bằng Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng (đoạn qua địa bàn tỉnh Lào Cai) theo tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, tổ chức triển khai song song, đồng thời các công việc, kiên quyết không để việc sau chờ việc trước, “làm ngày không đủ tranh thủ làm đêm”, làm việc “xuyên lễ, xuyên tết, xuyên ngày nghỉ”. Các cấp ủy đảng đã nêu cao tinh thần trách nhiệm, xác định rõ nhiệm vụ triển khai công tác giải phóng mặt bằng của dự án là nhiệm vụ chính trị quan trọng trong công tác chỉ đạo điều hành; đồng tâm hiệp lực, “chỉ bàn làm, không bàn lùi”, quyết tâm cao nhất, chủ động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm vì lợi ích quốc gia, dân tộc và của tỉnh Lào Cai.

Hà Mạnh Dũng

Nguồn Lào Cai: https://baolaocai.vn/chung-nhan-lich-su-va-ky-vong-tuong-lai-post884989.html