Chung tay phát triển đại lý làm thủ tục hải quan hỗ trợ doanh nghiệp xuất nhập khẩu

Nguồn: Tổng cục Hải quan Đồ họa: Văn Chung

Còn khiêm tốn so với tiềm năng

Thời gian qua, Tổng cục Hải quan đã công nhận hoạt động đại lý làm thủ tục hải quan đối với hơn 1.600 doanh nghiệp. Số lượng công ty đăng ký hoạt động đại lý hải quan tăng lên từng năm, tuy nhiên trong quá trình hoạt động cũng có những đại lý hải quan bị tạm dừng, chấm dứt hoạt động, do vậy số lượng đại lý hải quan hiện đang hoạt động khoảng 1.200 đại lý. Về nhân viên đại lý hải quan, Tổng cục Hải quan đã thực hiện cấp mã số nhân viên đại lý hải quan cho khoảng 3.200 nhân viên. Tuy nhiên, trong quá trình hoạt động, đại lý hải quan đã làm thủ tục thu hồi mã số nhân viên đại lý hải quan, do vậy, hiện cả nước có khoảng 1.700 mã số nhân viên đại lý hải quan đang hoạt động.

Các đại lý hải quan và nhân viên đại lý hải quan tập trung hoạt động chủ yếu tại các thành phố có hoạt động xuất nhập khẩu phát triển như TP. Hồ Chí Minh, TP. Hà Nội, TP. Hải Phòng và các tỉnh lân cận các thành phố này như Quảng Ninh, Bắc Ninh, Bình Dương. Có địa bàn, Cục Hải quan có rất ít hoặc không có đại lý hải quan như: Đắk Lắk, Điện Biên, Hà Giang, Bình Phước.

Có thể thấy số lượng đại lý hải quan bị tạm dừng, chấm dứt hoạt động tương đối nhiều. Ngoài lý do doanh nghiệp thay đổi, chuyển đổi hoạt động kinh doanh thì các đại lý hải quan bị tạm dừng, chấm dứt chủ yếu là do không đảm bảo điều kiện có ít nhất 1 nhân viên đại lý hải quan. Ngoài ra còn có lý do không thực hiện đúng quy định về báo cáo tình hình hoạt động hải quan trong 3 quý liên tiếp, tức là không nộp báo cáo hoặc có báo cáo nhưng không đúng, không đủ về nội dung hoặc không đúng thời hạn với cơ quan hải quan. Điều này cũng cho thấy nhiều đại lý hải quan cũng chưa sát sao, quan tâm đến các quy định liên quan đến hoạt động của chính mình.

Về hoạt động, thống kê số liệu từ tờ khai hải quan cho thấy, việc sử dụng dịch vụ đại lý hải quan trong khai báo hải quan còn thấp so với tổng số tờ khai xuất nhập khẩu. Quan trọng hơn, qua ghi nhận thực tế có đến 80-90% các thủ tục thông quan hàng hóa đang do các nhân viên đại lý hải quan thực hiện nhưng bằng hình thức lấy giấy giới thiệu từ chính doanh nghiệp có hàng hóa xuất nhập khẩu, sau đó dùng danh nghĩa nhân viên của doanh nghiệp đến các Chi cục làm thủ tục hải quan. Số đại lý thực hiện đầy đủ các công việc của đại lý hải quan từ các khâu tư vấn, khai báo đến nộp thuế rồi hàng được thông quan và kiểm tra sau thông quan có thể khẳng định là không nhiều. Các đại lý hải quan này chủ yếu là các đại lý hải quan lớn, có tiềm lực và chủ hàng mà họ ký kết hợp đồng chủ yếu là các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài.

Xây dựng bộ tiêu chí công nhận đại lý hải quan ưu tiên

Thực hiện mục tiêu đã đặt ra trong Chiến lược phát triển hải quan đến năm 2030, hiện nay, Tổng cục Hải quan đã và đang hướng tập trung triển khai một số việc để phát triển khối đại lý hải quan.

Theo ông Đặng Thế Duyên – Trưởng phòng, Cục Giám sát quản lý về hải quan (Tổng cục Hải quan), cơ quan Hải quan đang xây dựng chính sách với hệ thống công nghệ thông tin hiện đại hướng tới quản lý được chính xác người khai hải quan, đại lý hải quan và nhân viên đại lý hải quan, từ đó có cơ sở ban hành bộ tiêu chí công nhận đại lý hải quan ưu tiên, nhân viên đại lý hải quan ưu tiên sát với tình hình thực tế hoạt động của các đại lý hải quan, nhân viên đại lý hải quan và xây dựng chính sách ưu tiên trong hoạt động cho các đại lý hải quan và nhân viên đại lý hải quan được công nhận ưu tiên. Điều này sẽ khuyến khích các đại lý và nhân viên đại lý đạt điều kiện để được ưu tiên và chịu trách nhiệm đối với các hoạt động thông quan hàng hóa do mình thực hiện.

Bên cạnh đó, đẩy mạnh hơn nữa mối quan hệ hải quan – doanh nghiệp, công khai, minh bạch tạo lòng tin cho cộng đồng doanh nghiệp xuất nhập khẩu hàng hóa đối với các đại lý hải quan và nhân viên đại lý hải quan. Trong đó, đôn đốc, phối hợp triển khai việc thành lập Hiệp hội đại lý hải quan và Hội đại lý hải quan tại các tỉnh, thành phố; tổ chức ký kết thỏa thuận hợp tác giữa Hiệp hội đại lý hải quan với cơ quan hải quan cả ở cấp Tổng cục hải quan và cấp Cục Hải quan để có đầu mối trong việc tham gia, phản hồi trong quá trình xây dựng chính sách; tổ chức thường niên hoạt động đối thoại hải quan - doanh nghiệp - đại lý hải quan.

Cũng theo ông Duyên, phía cơ quan hải quan đã xây dựng một kênh điện tử trao đổi thông tin nhanh, hiệu quả hơn hiện nay giữa cơ quan hải quan với các đại lý hải quan, tạo điều kiện cho việc truyền tải thông tin nhanh chóng, đáng tin cậy, kịp thời, để tránh việc các bên không có thông tin của nhau, khó trao đổi, gửi báo cáo định kỳ điện tử, tham vấn, khắc phục được tình trạng bị thất lạc thông tin do gửi thông tin bằng bản giấy.

Đặc biệt là xây dựng cơ chế phối hợp trong động viên, khen thưởng, xây dựng chương trình và tổ chức đào tạo bồi dưỡng nghiệp vụ có liên quan, phối hợp trong đánh giá, phân loại, xác nhận điều kiện doanh nghiệp ưu tiên và trong công khai danh sách đại lý hải quan, nhân viên đại lý hải quan.

Dĩ nhiên, cùng với các nghiệp vụ chung, Tổng cục Hải quan cũng đã và đang xây dựng, hoàn thiện hệ thống công nghệ thông tin nhằm hỗ trợ các đại lý hải quan nói riêng và các chủ hàng, doanh nghiệp xuất nhập khẩu nói chung.

ÔNG HOÀNG QUỐC QUANG - PHÓ CỤC TRƯỞNG CỤC HẢI QUAN TP. HÀ NỘI: Vai trò quan trọng trong thúc đẩy xuất nhập khẩu

Từ những khó khăn thời gian qua, nhất là thời điểm đại dịch Covid-19 bùng phát, chúng ta càng thấy rõ vai trò quan trọng của các doanh nghiệp logistics và đại lý hải quan trong thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu, cũng như trong việc nâng cao hiệu quả tuân thủ pháp luật của cộng đồng doanh nghiệp.

Cục Hải quan TP. Hà Nội thường xuyên tương tác, đối thoại, tăng cường hợp tác với các hiệp hội doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng, các doanh nghiệp dịch vụ xuất nhập khẩu để tạo thuận lợi thương mại, giảm thời gian thông quan, giải phóng hàng; qua đó, các doanh nghiệp xuất nhập khẩu sẽ tăng lưu lượng hàng hóa về làm thủ tục hải quan tại đơn vị.

ÔNG ĐẶNG THẾ DUYÊN - TRƯỞNG PHÒNG, CỤC GIÁM SÁT, QUẢN LÝ VỀ HẢI QUAN (TỔNG CỤC HẢI QUAN): Tiềm ẩn nhiều rủi ro pháp lý

Hiện nay, nhiều chủ hàng, doanh nghiệp chọn phương thức khai thuê chứ không chọn ký kết hợp đồng với đại lý hải quan. Điều này tiềm ẩn nhiều nguy cơ rủi ro như bên khai thuê không chịu trách nhiệm đối với phần làm sai, không chịu trách nhiệm đối với phần kiểm tra sau thông quan. Thậm chí khi chủ hàng, doanh nghiệp đưa chữ ký số của mình cho người khai thuê có thể bị lợi dụng khai cho các lô hàng không phải của mình, hàng cấm, hàng vi phạm, tiếp tay buôn lậu...

Trong những năm qua, cơ quan hải quan đã bắt được nhiều vụ việc như vậy. Tuy nhiên, vì chi phí, vì ngại các thủ tục, hay không quá tin tưởng các đại lý hải quan mà các chủ hàng vẫn đang lựa chọn hình thức này.

TS. TÔ HOÀI NAM - PHÓ CHỦ TỊCH THƯỜNG TRỰC KIÊM TỔNG THƯ KÝ HIỆP HỘI DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA VIỆT (VINASME): Giải quyết vấn đề cạnh tranh không lành mạnh

Cần đánh giá rõ bản chất, vai trò, vị trí của đại lý hải quan trong quy trình làm thủ tục hải quan. Từ đó giải quyết vấn đề cạnh tranh không lành mạnh giữa các cá nhân hoạt động tự do, tự phát với đại lý hải quan chuyên nghiệp, được cấp phép đầy đủ.

Đồng thời, áp dụng những chính sách ưu tiên, ưu đãi, tạo thuận lợi đối với việc thực hiện thủ tục thông qua đại lý hải quan. Từ đó, đưa ra chủ trương phát triển hoạt động đại lý hải quan tại Việt Nam theo định hướng, lộ trình cụ thể. Đây là việc cần thiết và cần sớm triển khai trong thực tiễn.

Hồng Vân