Chương mới trong quan hệ đồng minh Mỹ-Nhật

Với các cam kết tăng cường hợp tác về quốc phòng và kinh tế, Hội nghị thượng đỉnh Nhật - Mỹ lần này được xem là dấu mốc quan trọng, góp phần tháo gỡ nhiều vướng mắc và thúc đẩy quan hệ song phương phát triển sâu rộng hơn.

Cuộc hội đàm với Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Tokyo được coi là phép thử đầu tiên về mặt đối ngoại của bà Takaichi Sanae, người vừa trở thành nữ Thủ tướng đầu tiên của Nhật Bản vào tuần trước. Trong cuộc gặp với vị Tổng thống đã làm rung chuyển thế giới trên cả mặt trận an ninh lẫn kinh tế, áp lực của bà Takaichi là rất lớn. Bà cần phải thuyết phục Tổng thống Trump rằng Nhật Bản là đối tác quan trọng trong việc đưa nước Mỹ vĩ đại trở lại.

Trước đó, người tiền nhiệm của bà là cựu Thủ tướng Ishiba Shigeru được coi là đã khá vụng về trong việc tạo lập mối quan hệ với ông Trump, bao gồm cả việc không đảm bảo được một thỏa thuận thương mại thực chất trong nhiều tháng.

Thủ tướng Nhật Bản Takaichi Sanae cho hay: "Để Nhật Bản và Mỹ mạnh mẽ và thịnh vượng hơn, tôi muốn hợp tác với Tổng thống Trump để xây dựng một thời đại hoàng kim mới cho liên minh Nhật – Mỹ".

Về phần mình, Tổng thống Donald Trump khẳng định quan hệ đồng minh Mỹ - Nhật là mối quan hệ mạnh mẽ và vững chắc nhất hiện nay. Ông hoan nghênh việc Nhật Bản quyết định nâng chi tiêu quốc phòng lên mức tương đương 2% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) trong năm nay.

Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết: "Tôi được biết Nhật Bản đang chủ động nâng cao năng lực quốc phòng. Mỹ đã nhận được nhiều đơn đặt hàng từ Nhật Bản liên quan đến vũ khí và trang thiết bị quân sự. Chúng tôi có những loại khí tài tiên tiến nhất thế giới, nhưng hy vọng rằng chúng ta sẽ không bao giờ phải sử dụng đến chúng. Tôi cũng đánh giá cao quan hệ thương mại song phương đang phát triển tích cực".

Không chỉ dừng lại ở những lời ngợi khen, hai nhà lãnh đạo đã trao đổi sâu rộng và đạt được nhiều thỏa thuận quan trọng, trong đó nổi bật là hai trụ cột an ninh và kinh tế. Hai nhà lãnh đạo ký các văn kiện hợp tác, trong đó có thỏa thuận về việc bảo đảm và cung ứng các khoáng sản thiết yếu, bao gồm đất hiếm, nhằm tăng cường an ninh kinh tế. Theo tuyên bố của Nhà Trắng, hai nước sẽ phối hợp sử dụng các công cụ chính sách kinh tế và đầu tư song song nhằm thúc đẩy phát triển thị trường khoáng sản chiến lược và đất hiếm đa dạng, minh bạch và công bằng. Hai nhà lãnh đạo cũng ký kết một văn bản để tái khẳng định việc thực thi ổn định thỏa thuận thương mại ký hồi tháng 7, theo đó Nhật Bản cam kết đầu tư 550 tỷ USD vào các ngành công nghiệp trọng yếu của Mỹ như chất bán dẫn, khoáng sản thiết yếu, đóng tàu, cũng như tăng nhập khẩu nông sản và hàng hóa của Mỹ. Dựa trên thỏa thuận song phương này, ông Trump đã hạ thuế đối với hàng hóa Nhật Bản, giảm mức thuế đối với ô tô từ 27,5% xuống còn 15%.

Tuy nhiên, giới phân tích cho rằng, mối quan hệ giữa bà Takaichi và ông Trump sẽ không phải là không có thách thức. Nhật Bản đang chịu áp lực phải đàm phán lại các điều khoản trong thỏa thuận thuế quan với Mỹ, đặc biệt là để Tokyo được giám sát chặt chẽ hơn về cách thức chi tiêu khoản đầu tư 550 tỷ USD đã hứa vào Mỹ. Bên cạnh đó, việc tự định vị mình là một nhà lãnh đạo mạnh mẽ của Nhật Bản có thể giúp bà Takaichi ghi điểm với ông Trump, nhưng cũng có thể làm tăng áp lực buộc bà phải cân bằng kỳ vọng trong nước và tránh bị coi là người chỉ biết chấp thuận với các yêu cầu của ông Trump.

Dù vậy, trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược Mỹ-Trung đang ngày càng gia tăng, chuyến thăm đầu tiên của ông Trump đến châu Á sau gần 6 năm cũng đóng vai trò rất quan trọng, giúp ông chủ Nhà Trắng củng cố mối quan hệ với các đồng minh chủ chốt vì lợi ích cả về an ninh và kinh tế.

Châu Anh