Chương trình nâng cao của trường chuyên có yêu cầu về AI là cần thiết

Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Thông tư số 22/2025/TT-BGDĐT quy định Chương trình giáo dục nâng cao dành cho các môn chuyên trong trường trung học phổ thông chuyên.

Thông tư gồm chương trình giáo dục nâng cao của 15 môn học được giảng dạy tại trường trung học phổ thông chuyên. Đáng chú ý, ở nhiều môn học, học sinh được định hướng khai thác và sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) như một công cụ hỗ trợ học tập và nghiên cứu.

Đây là nguồn tài liệu hướng dẫn nội dung học tập về AI đầu tiên được Bộ Giáo dục và Đào tạo xây dựng một cách chuẩn hóa và bài bản, nhằm giúp các trường có cơ sở triển khai giảng dạy hiệu quả, bắt kịp xu hướng đổi mới giáo dục trong thời đại số.

Chương trình nâng cao giúp học sinh tiếp cận AI bài bản

Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, thầy Lê Văn Trung - Phó Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông chuyên Lê Khiết (phường Nghĩa Lộ, tỉnh Quảng Ngãi) cho biết, việc Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Chương trình giáo dục nâng cao cho các môn chuyên là bước đi quan trọng, giúp các nhà trường có định hướng và lộ trình giảng dạy thống nhất trên toàn quốc.

Thầy Lê Văn Trung - Phó Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông chuyên Lê Khiết (phường Nghĩa Lộ, tỉnh Quảng Ngãi). Ảnh: NTCC

“Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành chương trình giáo dục nâng cao như vậy sẽ giúp nhà trường có định hướng rõ ràng, giảng dạy theo lộ trình chuẩn, tạo sự đồng đều trên cả nước. Từ khi Thông tư còn là dự thảo, các trường đã đóng góp ý kiến. Nay khi văn bản chính thức được ban hành, toàn bộ các trường chuyên đều rất vui mừng vì đã có quy định riêng, cụ thể về nội dung chương trình nâng cao cho các môn chuyên. Nhờ đó, việc tổ chức giảng dạy giữa các địa phương và cơ sở giáo dục sẽ được thống nhất.

Để đưa chương trình vào giảng dạy, các trường phải nghiên cứu kỹ nội dung, điều chỉnh kế hoạch dạy học cho phù hợp. Trên thực tế, chương trình nâng cao mới của Bộ Giáo dục và Đào tạo không khác quá nhiều so với chương trình riêng của các môn chuyên mà nhà trường từng xây dựng trước đây. Giáo viên chủ yếu cần rà soát, điều chỉnh để nội dung giảng dạy được rõ ràng, dài hạn và có tính định hướng tốt hơn”, thầy Trung chia sẻ.

Chương trình giáo dục nâng cao dành cho các môn chuyên tại trường trung học phổ thông chuyên gồm hai phần: phần nội dung chính và phần tự chọn, trong đó phần tự chọn bắt buộc chiếm khoảng 20% tổng chương trình. Vì vậy, giáo viên và các tổ bộ môn sẽ cần họp bàn, xem xét từng bài giảng, điều chỉnh giáo án và lựa chọn nội dung tự chọn phù hợp với học sinh của trường.

Một điểm mới nổi bật trong chương trình nâng cao tại Thông tư số 22/2025/TT-BGDĐT là việc đưa các nội dung về trí tuệ nhân tạo (AI) vào nhiều môn học chuyên, giúp học sinh tiếp cận AI một cách bài bản, có quy chuẩn. Đây là nguồn tài liệu hướng dẫn học tập về AI đầu tiên được Bộ Giáo dục và Đào tạo chuẩn hóa và ban hành, tạo nền tảng thống nhất cho việc triển khai dạy học về trí tuệ nhân tạo trên toàn quốc.

Đặc biệt, trong môn Tin học, các nội dung về AI tạo sinh được đưa vào một cách có hệ thống. Học sinh sẽ được tiếp cận các khái niệm cơ bản về AI tạo sinh, tìm hiểu những thành tựu phát triển và tác động của công nghệ này trong học tập cũng như cuộc sống. Ngoài ra, chương trình còn có các hoạt động trải nghiệm tin học, giúp học sinh mở rộng hiểu biết về những lĩnh vực hiện đại như Trí tuệ nhân tạo, Khoa học dữ liệu, Dữ liệu lớn...

Đánh giá về điều này, thầy Trung nhận định: “Việc đưa thêm nhiều kiến thức lồng ghép để học sinh biết sử dụng trí tuệ nhân tạo là chủ trương rất đúng đắn. Trên thực tế, các em đã tiếp cận với công nghệ thông tin và AI từ trước. Nay có chương trình chuẩn, giáo viên và nhà trường sẽ triển khai bài bản, chuyên sâu hơn, còn học sinh thì được học theo quy trình rõ ràng thay vì chỉ tiếp cận tự phát".

Về mặt cơ sở vật chất, Trường Trung học phổ thông chuyên Lê Khiết hiện đang được Ủy ban nhân dân tỉnh đầu tư hệ thống mạng công nghệ thông tin phủ sóng toàn trường, tạo điều kiện thuận lợi cho việc ứng dụng công nghệ trong dạy học. Nhà trường cũng đang từng bước hoàn thiện hạ tầng công nghệ, sẵn sàng cho việc triển khai các chương trình đổi mới.

“Hiện tại, mạng công nghệ thông tin của trường đã được đầu tư tốt, phục vụ hiệu quả cho công tác dạy học, đặc biệt là trong triển khai Tin học và các nội dung liên quan đến AI. Do đó, khi áp dụng chương trình mới, nhà trường không gặp trở ngại lớn”, thầy Trung cho biết.

Thầy Nguyễn Tiến Đức - Phó Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông chuyên Hoàng Văn Thụ (phường Hòa Bình, tỉnh Phú Thọ) cũng cho rằng, việc lồng ghép trí tuệ nhân tạo (AI) vào các môn học là xu thế tất yếu của xã hội hiện nay, không chỉ giới hạn trong một lĩnh vực cụ thể.

Đặc biệt, đối với học sinh có năng khiếu, có khả năng học tập tốt ở các môn chuyên, việc được hướng dẫn tiếp cận và khai thác các ứng dụng AI sẽ mang lại nhiều lợi ích. Theo thầy Đức, AI có thể được xem như một “gia sư” hỗ trợ, giúp học sinh củng cố kiến thức một cách kỹ lưỡng, có hệ thống hơn.

“Càng được học từ nhiều nguồn thì học sinh càng có thêm lợi thế. Công nghệ nói chung và AI nói riêng luôn mang lại sự hứng thú nhất định cho các em, giúp quá trình học tập trở nên sinh động, hấp dẫn hơn.

Việc định hướng học sinh khai thác, sử dụng trí tuệ nhân tạo qua các bài giảng lồng ghép AI trong chương trình nâng cao các môn chuyên là hướng đi đúng đắn, phù hợp với xu hướng phát triển của thời đại. Đây là cơ hội để học sinh trường chuyên tiếp cận những phương pháp học tập hiện đại, đồng thời phát triển tư duy sáng tạo và năng lực tự học", thầy Đức chia sẻ.

Thầy Nguyễn Tiến Đức - Phó Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông chuyên Hoàng Văn Thụ (phường Hòa Bình, tỉnh Phú Thọ). Ảnh: NTCC

Cần chuẩn bị tốt nguồn lực để dạy AI trong nhà trường hiệu quả

Chương trình giáo dục nâng cao các môn chuyên không chỉ đòi hỏi học sinh tiếp cận kiến thức mới, mà còn đặt ra yêu cầu cao đối với đội ngũ giáo viên, đặc biệt là khả năng nắm bắt kiến thức liên ngành.

Theo thầy Lê Văn Trung, để dạy tốt các nội dung có lồng ghép AI, giáo viên không chỉ cần vững chuyên môn của mình mà còn phải có hiểu biết nhất định về công nghệ và trí tuệ nhân tạo. Ví dụ, giáo viên Địa lý cần nắm được các ứng dụng AI trong nghiên cứu địa lý, giáo viên Sinh học cũng phải hiểu cách AI phân tích dữ liệu sinh học để giảng cho học sinh.

“Giáo viên phải có trách nhiệm cập nhật kiến thức liên ngành, nhất là những kiến thức mới về AI để phục vụ cho việc giảng dạy. Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có định hướng rõ ràng, còn địa phương cũng đang xây dựng kế hoạch tập huấn cho toàn bộ giáo viên.

Trong thời gian tới, cùng với việc áp dụng chương trình nâng cao, các địa phương sẽ triển khai các khóa tập huấn chuyên sâu để hỗ trợ giáo viên cập nhật kiến thức mới, đặc biệt là năng lực ứng dụng AI trong dạy học. Đây được xem là bước chuẩn bị quan trọng để bảo đảm chất lượng thực thi chương trình mới trên thực tế”, thầy Trung nhấn mạnh.

Thầy Trung cũng cho biết, nhiều phần mềm học thuật và công cụ công nghệ đã và đang được các cơ sở giáo dục triển khai, khiến việc sử dụng AI trong dạy học trở nên ngày càng quen thuộc. Dù vậy, thầy vẫn kỳ vọng Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ tiếp tục ban hành bộ sách, tài liệu hướng dẫn riêng cho chương trình nâng cao các môn chuyên, giúp giáo viên có nền tảng vững chắc trong giảng dạy.

Nhìn nhận ở một góc độ khác, thầy Nguyễn Tiến Đức - Phó Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông chuyên Hoàng Văn Thụ (tỉnh Phú Thọ) cho rằng, để đào tạo được lực lượng học sinh chuyên có khả năng khai thác và ứng dụng trí tuệ nhân tạo, các trường chuyên cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng về nguồn lực.

Hiện nay, hạ tầng của nhiều trường chuyên mới chỉ đáp ứng được mức học tập cơ bản, trong khi việc ứng dụng AI trong dạy và học đòi hỏi nhiều điều kiện hơn. Mặc dù có rất nhiều lớp tập huấn, hội thảo, nhóm chuyên môn và các đơn vị cung cấp công cụ AI, nhưng để đưa vào sử dụng thực tế một cách hiệu quả, vẫn còn nhiều hạn chế.

Thầy Đức dẫn chứng: “Nhiều người nghĩ rằng dùng AI là dễ, nhưng thực tế không phải vậy. Nếu chỉ dùng tài khoản miễn phí, giáo viên và học sinh chỉ có thể đặt vài câu hỏi đơn giản, không thể khai thác sâu. Để sử dụng thường xuyên, liên tục, theo hướng chuyên nghiệp trong trường chuyên thì bắt buộc phải có các phần mềm, công cụ AI chuyên dụng, thường là có trả phí.

Đối với các trường công lập, việc chi trả cho những phần mềm, công cụ này cần có cơ chế, chính sách tài chính rõ ràng từ phía địa phương, như Hội đồng nhân dân hoặc Ủy ban nhân dân tỉnh cho phép. Đây hiện vẫn là một rào cản lớn, bởi việc học công nghệ không thể chỉ thực hiện bằng giấy và bút; nó đòi hỏi hạ tầng mạng, thiết bị và nguồn kinh phí ổn định.

Về phía đội ngũ giáo viên, ngành giáo dục đã triển khai nhiều đợt tập huấn về AI. Gần đây, Trường chuyên Hoàng Văn Thụ cũng tổ chức một khóa tập huấn với sự hỗ trợ từ một công ty công nghệ ở thành phố Hồ Chí Minh. Tuy nhiên, các hoạt động này mới chỉ dừng ở mức khởi đầu, còn để học sinh khai thác được AI để học tập một cách chuyên sâu, bài bản thì cần có một lộ trình dài hơi, đồng bộ về cơ sở vật chất, tài chính và năng lực giáo viên".

Ngọc Huyền