Chương trình OCOP - động lực phát triển nông thôn mới

Nâng tầm giá trị nông sản địa phương

Chương trình OCOP tỉnh bắt đầu được triển khai thực hiện vào năm 2019, ban đầu có phần chậm hơn so với một số tỉnh, thành trên cả nước. Tuy nhiên, nhờ cách triển khai bài bản, đồng bộ, đến hết giai đoạn 2019–2021, toàn tỉnh đã có 70 sản phẩm được công nhận OCOP. Trong giai đoạn mới, sau khi Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 919 ngày 1/8/2022 về phê duyệt chương trình mỗi xã một sản phẩm giai đoạn 2021 – 2025, UBND tỉnh đã ban hành Kế hoạch số 3799 ngày 9/11/2022 để thực hiện chương trình. Tỉnh đặt mục tiêu đến năm 2025 có thêm từ 80 – 130 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên. Để đạt mục tiêu này, Sở Nông nghiệp và PTNT (nay Sở Nông nghiệp và Môi trường) đã tham mưu UBND tỉnh ban hành Kế hoạch thực hiện Chương trình OCOP từng năm, với chỉ tiêu cụ thể phát triển từ 15 – 20 sản phẩm OCOP mới mỗi năm.

Đa dạng sản phẩm OCOP.

Tính đến tháng 5/2025, toàn tỉnh có 180 sản phẩm OCOP còn hiệu lực, tăng 110 sản phẩm so với giai đoạn trước. Trong đó có 7 sản phẩm đạt chuẩn 4 sao và 173 sản phẩm đạt 3 sao, thuộc 117 chủ thể gồm hợp tác xã, doanh nghiệp và hộ kinh doanh cá thể. Đáng chú ý, các sản phẩm OCOP đã có bước thay đổi rõ nét về bao bì, nhãn mác, chất lượng và nhận diện thương hiệu. Nếu trước đây, đầu ra chủ yếu qua thương lái và thị trường nội huyện thì nay đã được phân phối rộng rãi qua đại lý, sàn thương mại điện tử và các chuỗi bán lẻ trong và ngoài tỉnh.

Trưng bày sản phẩm OCOP 4 sao.

Tiêu biểu như Hợp tác xã Dịch vụ Nông nghiệp Đức Bình (Tánh Linh) với 2 sản phẩm gạo ST25 và gạo lứt ST25 vừa được công nhận OCOP 4 sao. Ông Nguyễn Anh Đức – Giám đốc HTX Dịch vụ Nông nghiệp Đức Bình chia sẻ: “Gạo được canh tác theo hướng hữu cơ, giống gốc từ kỹ sư Hồ Quang Cua - Viện Lúa Đồng Bằng Sông Cửu Long. Cánh đồng miền núi Tánh Linh tạo ra giống “lúa cá” rất riêng mang vị ngọt từ suối nguồn, thơm từ núi rừng. Cơm nguội vẫn dẻo, mềm, thơm ngon. Tham gia chương trình OCOP là cơ hội để nâng cao thương hiệu gạo Đức Lan, mở rộng thị trường và tăng độ tin cậy với người tiêu dùng cả nước. Chúng tôi sản xuất theo quy trình hữu cơ, có chứng nhận chỉ dẫn địa lý “Gạo Tánh Linh” và hiện đã có mặt trên sàn thương mại điện tử Sàn Việt”.

Sản phẩm gạo sạch Đức Lan OCOP 4 sao

Số hóa trong đánh giá, phát triển sản phẩm OCOP

Chương trình OCOP ngày càng lan tỏa và được các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất hết sức quan tâm. Vì vậy, số lượng sản phẩm và đơn vị đăng ký tham gia bình chọn ngày càng phong phú qua từng năm. Năm 2024 Hội đồng OCOP cấp tỉnh nhận được 10 hồ sơ đăng ký tham gia. Hội đồng OCOP cấp tỉnh đã tổ chức họp xét, đánh giá và tham mưu UBND tỉnh công nhận 7 sản phẩm OCOP 4 sao. Đây cũng là năm đầu tiên các thành viên trong Hội đồng đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP cấp tỉnh thẩm định hồ sơ và chấm điểm các sản phẩm dựa trên giao diện hệ thống Phần mềm số hóa quy trình triển khai chương trình OCOP. Tính năng nổi bật của phần mềm là khả năng chấm điểm và đánh giá phân hạng sản phẩm tự động, thành viên Hội đồng OCOP dễ dàng xem xét, đánh giá hồ sơ sản phẩm, do các tài liệu minh chứng được phần mềm thể hiện rõ ràng và cụ thể theo từng tiêu chí chấm điểm theo Quyết định số 148/QĐ-TTg ngày 24/2/2023 của Thủ tướng Chính phủ. Trên cơ sở chấm điểm từng tiêu chí, phần mềm sẽ cho ra kết quả một cách khách quan và công bằng. Việc này, không chỉ loại bỏ yếu tố cảm tính mà còn đảm bảo tính chính xác và minh bạch trong quá trình đánh giá, từ đó nâng cao uy tín của chương trình OCOP.

Trao chứng nhận cho 7 sản phẩm OCOP 4 sao.

Công tác đánh giá, phân hạng sản phẩm bước đầu được thực hiện chặt chẽ, công khai, kết quả đánh giá đã tạo được uy tín, thuyết phục cho người sản xuất cũng như người tiêu dùng. Sự đầu tư bài bản từ chỉ đạo điều hành đến cơ chế, chính sách, quy trình xúc tiến thương mại đã giúp chương trình OCOP tại tỉnh ngày càng đi vào chiều sâu.

Cú hích trong xây dựng nông thôn mới

Chương trình OCOP tiếp tục khẳng định là giải pháp quan trọng để thực hiện nhóm tiêu chí nâng cao thu nhập, tạo việc làm, phát triển kinh tế địa phương. Đồng thời, tạo bộ mặt, diện mạo mới cho khu vực nông thôn, góp phần triển khai thành công Chương trình MTQG xây dựng NTM giai đoạn 2021 – 2025. Chương trình có vai trò quan trọng trong việc tạo nguồn lực và là tiêu chí bắt buộc đối với các xã đạt chuẩn để đánh giá các xã đạt chuẩn NTM, NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu… nhằm tạo ra cú hích mạnh mẽ cho phát triển kinh tế nông thôn.

Ông Nguyễn Hữu Phước – Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh đánh giá: Chương trình OCOP tại tỉnh thời gian qua đã và đang phát huy hiệu quả tích cực trong thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn, nâng cao đời sống người dân. Các sản phẩm OCOP góp phần gia tăng giá trị nông sản địa phương, đặc biệt là những sản phẩm thế mạnh của tỉnh như thanh long, nước mắm, thực phẩm chế biến sẵn và sản phẩm từ yến. Chương trình đã giúp hình thành các chuỗi giá trị liên kết giá trị từ sản xuất đến tiêu thụ, tạo sự kết nối chặt chẽ giữa hợp tác xã, doanh nghiệp và hộ sản xuất, từng bước định hình nền kinh tế nông thôn theo hướng bền vững. Không chỉ tiêu thụ tốt trong nước, nhiều sản phẩm OCOP của tỉnh đã xây dựng được thương hiệu riêng, tạo uy tín trên thị trường và hướng đến xuất khẩu.

Thời gian tới, các cấp, các ngành sẽ tiếp tục hỗ trợ các chủ thể OCOP trong công tác truyền thông, quảng bá sản phẩm, đào tạo kỹ năng xây dựng và phát triển thương hiệu, đồng thời tạo điều kiện để sản phẩm tham gia các hội chợ, sự kiện xúc tiến thương mại, hội nghị kết nối cung – cầu… nhằm mở rộng thị trường tiêu thụ và lan tỏa hình ảnh sản phẩm gắn với con người, văn hóa địa phương.

“Các chủ thể OCOP cần tiếp tục phát huy vai trò tiên phong, giữ vững chất lượng sản phẩm, chú trọng cải tiến mẫu mã, mở rộng quy mô sản xuất. Đồng thời, chủ động liên kết, hợp tác để cùng phát triển, không ngừng nâng cao năng lực cạnh tranh, từng bước nâng hạng sản phẩm, phấn đấu đạt chuẩn OCOP 5 sao cấp quốc gia”, ông Phước cho hay.

T.DUYÊN