Chuyển đổi mô hình sản xuất hiện đại, bền vững

Vụ lúa đông xuân niên vụ 2024 - 2025, lần đầu tiên tỉnh Điện Biên triển khai mô hình sản xuất lúa thông minh, giảm phát thải nhà kính. Đây được đánh giá là một bước tiến quan trọng, vừa nâng cao giá trị nông sản, vừa thích ứng với biến đổi khí hậu, bảo vệ môi trường. Mô hình được Sở Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với công ty: NetZero Carbon, BSB Nanotech và Spiro Carbon (gọi tắt là BNS) thực hiện tại 3 huyện: Điện Biên, Mường Ảng và Tuần Giáo (cũ). Tổng diện tích thực hiện mô hình gần 86ha trên các giống lúa: Đài thơm, séng cù, J02.

Sau một vụ triển khai, với sự đồng hành tích cực của cán bộ nông nghiệp và nỗ lực của nông dân, mô hình canh tác lúa thông minh giảm phát thải khí nhà kính đã mang lại kết quả tích cực. Năng suất lúa Đài thơm đạt khoảng 74,56 tạ/ha (cao hơn 3 tạ/ha so với gieo cấy truyền thống), séng cù đạt trên 51 tạ/ha (cao hơn 5 tạ/ha). Mô hình giúp giảm 172 tín chỉ carbon, góp phần bảo vệ môi trường đồng ruộng. Đồng thời, nông dân có thêm khoản thu nhập từ nguồn thưởng giảm tín chỉ carbon khoảng 880.000 đồng/ha, nâng tổng thu nhập tăng thêm từ 4,8 - 9,3 triệu đồng/ha lúa.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lò Văn Cương, lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường cùng Công ty Cổ phần NetZero Carbon đánh giá, so sánh bộ rễ cây lúa của mô hình canh tác thông minh.

Bà Trần Thị Lợi, đội Chăn Nuôi 2, phường Mường Thanh chia sẻ: Trước đây gia đình tôi vẫn sản xuất theo tập quán cũ, chủ yếu dựa vào kinh nghiệm. Tham gia mô hình lúa thông minh, chúng tôi được cán bộ kỹ thuật hướng dẫn từ khâu làm đất, chọn giống, gieo sạ đến bón phân, chăm sóc. Nhờ vậy cây lúa sinh trưởng tốt, ít sâu bệnh, năng suất cao hơn mà chi phí đầu vào giảm. Đặc biệt, việc được nhận thêm thu nhập từ tín chỉ carbon là điều hoàn toàn mới, giúp bà con có thêm động lực gắn bó với mô hình.

Qua tổng kết vụ đông xuân 2024 - 2025 cho thấy, mô hình canh tác lúa thông minh giảm phát thải khí nhà kính đã mang lại những chuyển biến rõ rệt cả về năng suất, chất lượng và hiệu quả môi trường. Với sự phối hợp chặt chẽ của “4 nhà”: Nhà nước, nhà khoa học, nhà doanh nghiệp và nhà nông, ngành Nông nghiệp kỳ vọng thời gian tới, mô hình sẽ được mở rộng, góp phần xây dựng vùng nguyên liệu lúa gạo chất lượng cao, phát triển theo hướng xanh, bền vững.

Tại xã Na Sang, vài năm gần đây, Hợp tác xã Nam Dương đã khảo sát, chủ động phối hợp với các hộ dân chuyển đổi nhiều diện tích đất kém hiệu quả sang trồng bí xanh. Để nâng cao giá trị, ứng dụng công nghệ sản xuất mới, Hợp tác xã liên kết với Hợp tác xã Nông nghiệp công nghệ cao Phú Mỹ Xanh triển khai trồng và chăm sóc bí theo hướng nông nghiệp sạch, chất lượng, an toàn. Toàn bộ luống bí được chăm sóc tỉ mỉ, hạn chế cỏ dại, sâu bệnh hại; thay thế giàn làm từ tre, gỗ bằng giàn lưới cho dây bí leo; áp dụng công nghệ tưới nhỏ giọt của Israel để giữ độ ẩm cho đất, bảo đảm dinh dưỡng cho quả, tiết kiệm chi phí thuê nhân công.

Nông dân xã Na Sang chăm sóc bí xanh theo mô hình liên kết.

Ông Trần Hồng Quân, Chủ tịch UBND xã Na Sang chia sẻ: Việc người dân phối hợp với các hợp tác xã, doanh nghiệp để ứng dụng công nghệ vào sản xuất đã mang lại hiệu quả rõ rệt. Chi phí sản xuất giảm, nâng cao năng suất, sản phẩm bảo đảm chất lượng, an toàn. Mô hình bí xanh được triển khai phù hợp với chủ trương chuyển đổi cơ cấu cây trồng, hướng tới nền nông nghiệp hàng hóa, bền vững. Thời gian tới, xã tiếp tục khuyến khích, tạo điều kiện để các hộ dân, hợp tác xã nhân rộng mô hình, đồng thời đẩy mạnh liên kết với doanh nghiệp để bảo đảm đầu ra ổn định cho sản phẩm.

Cùng với mô hình lúa thông minh, trồng, chăm sóc bí xanh theo hướng sạch, hiệu quả từ mô hình nông nghiệp công nghệ cao tại nhiều địa phương trong tỉnh đang khẳng định hướng đi đúng và là xu thế tất yếu. Bởi lẽ, các mô hình này không chỉ nâng năng suất, chất lượng nông sản, giảm chi phí đầu tư mà còn thay đổi tư duy sản xuất, đưa nông sản từ nhỏ lẻ sang hàng hóa gắn với thị trường. Đặc biệt, việc áp dụng kỹ thuật, công nghệ mới giúp nông sản đáp ứng tiêu chuẩn an toàn, thân thiện môi trường, mở rộng cơ hội tham gia các chuỗi cung ứng lớn.

Nhiều mô hình nông nghiệp theo chuỗi liên kết được thực hiện góp phần nâng cao giá trị sản phẩm.

Một yếu tố then chốt trong chuyển đổi mô hình sản xuất hiện đại là thúc đẩy chuyển đổi số trong nông nghiệp. Thời gian qua, lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn đã được triển khai đồng bộ nhiều chương trình, giải pháp nhằm đưa công nghệ số vào sản xuất và tiêu thụ sản phẩm.

Ông Lê Xuân Cảnh, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường cho biết, thời gian qua, ngành đang tập trung nhiều nhiệm vụ trọng tâm, trong đó ưu tiên ứng dụng công nghệ số để quản lý môi trường, hiện đại hóa sản xuất và hỗ trợ xây dựng nông thôn mới. Công nghệ số không chỉ nâng cao năng suất, giảm chi phí mà còn góp phần thay đổi tư duy sản xuất, mở rộng kênh tiêu thụ, giúp nông dân tiếp cận với phương thức kinh doanh hiện đại.

Việc nâng cao nhận thức và trang bị kỹ năng số cho cán bộ, công chức, viên chức được coi là nền tảng quan trọng. Từ năm 2024 đến nay, đã có hàng trăm lượt học viên tham gia các khóa bồi dưỡng về công nghệ thông tin, an toàn dữ liệu, kỹ năng sử dụng phần mềm quản lý. Từ đó hình thành đội ngũ cán bộ đủ năng lực đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số trong nông nghiệp, nông thôn.

Nông dân bản Thèn Pả, xã Na Sang trồng rau màu theo mô hình liên kết với Hợp tác xã công nghệ cao Phú Mỹ Xanh, Hợp tác xã 7/5.

Hiện nay, ngành Nông nghiệp tăng cường hợp tác với doanh nghiệp công nghệ và các đơn vị viễn thông để phát triển hạ tầng số, mở rộng ứng dụng vào thực tế như: Quản lý vùng trồng, truy xuất nguồn gốc sản phẩm, dự báo dịch bệnh cây trồng, vật nuôi. Những giải pháp này góp phần giảm thiểu rủi ro, nâng cao chất lượng nông sản, tạo điều kiện thuận lợi cho thương mại điện tử phát triển.

“Việc thúc đẩy tiêu thụ nông sản qua các sàn thương mại điện tử không chỉ mở ra thị trường rộng lớn, minh bạch hơn mà còn khẳng định bước tiến mới của nông nghiệp địa phương trong quá trình hội nhập số. Với sự quyết tâm từ chính quyền và sự đồng thuận của người dân, nông nghiệp đang dần trở thành động lực quan trọng cho phát triển kinh tế nông thôn theo hướng hiện đại, bền vững...” - ông Lê Xuân Cảnh nhấn mạnh.

Quang Long