Chuyển đổi xanh: Thách thức của doanh nghiệp trong phát triển bền vững

Chuyển đổi xanh và tầm quan trọng của nền kinh tế xanh

Một nền kinh tế xanh sẽ gắn liền với những nhà máy, xí nghiệp ít khói bụi; nguồn năng lượng sử dụng sạch và có thể tái tạo, thân thiện với môi trường; trong khi tài nguyên thế giới đang dần cạn kiệt, đa dạng sinh học đang bị suy giảm, ô nhiễm môi trường tiếp tục gia tăng, biến đổi khí hậu ngày càng rõ nét,... Kinh tế xanh cho kết quả là, hoạt động sản xuất và kinh doanh không dùng chất độc hại gây ô nhiễm môi trường và sức khỏe con người...

Nhiều quốc gia lựa chọn kinh tế xanh là mô hình phát triển mới để giải quyết đồng bộ những vấn nạn đang tiếp diễn phức tạp. Mô hình kinh tế xanh ghi nhận giá trị và vai trò của đầu tư vào vốn tự nhiên, tạo ra việc làm, là trụ cột để giảm nghèo... Thay vì sử dụng nhiên liệu hóa thạch, các quốc gia nên tập trung nguồn lực hướng đến phát triển nền kinh tế xanh sử dụng năng lượng tái tạo và công nghệ carbon thấp, khuyến khích sử dụng nguồn lực và năng lượng hiệu quả hơn...

Nền kinh tế carbon thấp là một hình mẫu lý tưởng cho nền kinh tế xanh, tập trung vào việc giảm thiểu khí thải nhà kính, góp phần giảm thiểu biến đổi khí hậu. Việc phát triển nền kinh tế không carbon không chỉ giúp bảo vệ môi trường mà còn thúc đẩy sự đổi mới trong công nghệ và sản xuất, tạo ra cơ hội tăng trưởng bền vững.

Chuyển đổi xanh đang là xu hướng và mục tiêu thiên niên kỷ của toàn thế giới, đây cũng là một trong những giải pháp được toàn cầu hướng đến để giảm thiểu tác động của con người đối với môi trường. Hoạt động này gồm nhiều hạng mục như chuyển dịch năng lượng xanh, công nghiệp xanh, năng lượng bền vững và kinh tế tuần hoàn. Chuyển đổi xanh đang là ưu tiên trong lựa chọn định hướng phát triển của nhiều quốc gia. Chuyển đổi xanh mang đến cơ hội tăng trưởng dài hạn cho doanh nghiệp, gắn với lợi ích bền vững cho cộng đồng về văn hóa, xã hội và môi trường...

Trong chuyển đổi xanh tăng trưởng doanh thu và tạo việc làm được thúc đẩy bởi các khoản đầu tư công và tư, với đặc điểm là sử dụng tốt hơn các nguồn tài nguyên, chống biến đổi khí hậu, giảm phát thải carbon, chất thải và ô nhiễm, ngăn ngừa mất đa dạng sinh học và suy thoái hệ sinh thái. Công nghệ xanh và các ngành công nghiệp xanh là động cơ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế quốc gia về chuyển đổi xanh.

Thách thức trong chuyển đổi xanh của doanh nghiệp

Thời gian qua, sự hiểu biết của cộng đồng doanh nghiệp về kinh doanh bền vững, giảm phát thải ra môi trường đã được nâng cao rõ rệt. Nhiều doanh nghiệp đã và đang lấy chuyển đổi xanh là chiến lược và là lợi thế cạnh tranh...

Nhiều doanh nghiệp đã và đang lấy chuyển đổi xanh là chiến lược và là lợi thế cạnh tranh/Ảnh minh họa

Tuy nhiên, sự thay đổi này diễn ra chủ yếu ở khối các doanh nghiệp lớn, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài; trong khi đó, số lượng doanh nghiệp nhỏ và vừa và siêu nhỏ ở Việt Nam chiếm đa số, nhưng chưa được quan tâm thích đáng và chưa có chuyển biến rõ nét... Theo thống kê, chuyển đổi xanh mới chỉ chiếm khoảng 5% quy mô nền kinh tế, kinh tế nâu (kinh tế dựa vào các nguồn năng lượng hóa thạch, chưa quan tâm đến các vấn đề xã hội, suy thoái môi trường và suy giảm tài nguyên thiên nhiên) vẫn tới 95% quy mô nền kinh tế...

Các chuyên gia kinh tế cũng khẳng định, bên cạnh những cơ hội và lợi ích, chuyển đổi xanh cũng đặt ra các thách thức và khó khăn cho doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ đang gặp rất nhiều khó khăn trong việc thực hiện các mục tiêu tăng trưởng xanh và phát triển bền vững. Các rào cản chính như: hạn chế về kinh nghiệm, vốn và công nghệ, nhận thức và hiểu biết về lợi ích dài hạn của chuyển đổi xanh, chính sách hỗ trợ và biện pháp khuyến khích chuyển đổi xanh cho các doanh nghiệp chưa đồng bộ...

Chia sẻ với phóng viên PetroTimes về vấn đề này, chuyên gia kinh tế, PGS.TS Ngô Trí Long cho rằng, nhiều doanh nghiệp Việt Nam, chưa nhận thức đầy đủ về lợi ích của kinh tế xanh và còn e ngại về chi phí ban đầu cho các dự án xanh.

Bên cạnh đó, hệ thống chính sách và pháp lý hỗ trợ kinh tế xanh vẫn chưa hoàn thiện và thiếu tính đồng bộ. Các biện pháp khuyến khích và hỗ trợ còn hạn chế. Việc tiếp cận nguồn vốn để đầu tư vào các dự án xanh vẫn còn khó khăn do thiếu các cơ chế tài chính phù hợp và hỗ trợ từ các tổ chức tài chính.

“Các dự án xanh thường đòi hỏi công nghệ cao và nguồn nhân lực có chuyên môn sâu, trong khi đó, nguồn lực này ở Việt Nam còn hạn chế”, PGS. TS Ngô Trí Long nhận định.

Giải pháp nào giúp doanh nghiệp vượt qua thách thức

Theo các chuyên gia, để giúp các doanh nghiệp vượt qua khó khăn tài chính và phát triển bền vững trong chuyển đổi xanh, cần áp dụng các giải pháp đồng bộ, thiết thực và hiệu quả.

Chuyên gia tài chính, TS. Nguyễn Trí Hiếu

Trao đổi với PetroTimes, chuyên gia tài chính, TS. Nguyễn Trí Hiếu cho rằng, một trong những giải pháp quan trọng giúp các doanh nghiệp vượt qua khó khăn tài chính là việc tăng cường các gói hỗ trợ tín dụng xanh từ Nhà nước và các tổ chức tài chính. Các doanh nghiệp cần được tiếp cận với các khoản vay ưu đãi và lãi suất thấp để đầu tư vào công nghệ, sáng kiến bảo vệ môi trường. Bên cạnh đó, Nhà nước cần xây dựng các cơ chế bảo lãnh tín dụng cho các dự án xanh của doanh nghiệp, giúp giảm thiểu rủi ro tài chính và tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển bền vững.

Chính phủ, các tổ chức xã hội và các hiệp hội ngành nghề cần thúc đẩy các chương trình đào tạo, hội thảo và chia sẻ kiến thức về kinh tế xanh. Việc nâng cao nhận thức và cung cấp kiến thức về các giải pháp xanh sẽ giúp các doanh nghiệp hiểu rõ hơn về lợi ích của việc chuyển đổi sang nền kinh tế xanh, từ đó đưa ra các quyết định sáng suốt trong việc áp dụng công nghệ và phương thức sản xuất mới.

TS. Nguyễn Trí Hiếu cũng cho rằng, Chính phủ có thể xây dựng một hệ sinh thái khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào các giải pháp xanh thông qua các chính sách như miễn giảm thuế, tín dụng ưu đãi hoặc hỗ trợ pháp lý cho các sáng kiến bảo vệ môi trường. Đồng thời, doanh nghiệp có thể được hỗ trợ trong việc chứng nhận sản phẩm thân thiện với môi trường, hoặc được ưu tiên trong các hợp đồng cung cấp của các đơn vị công.

Ngoài ra, các doanh nghiệp có thể học hỏi kinh nghiệm và hợp tác quốc tế với các doanh nghiệp nước ngoài đã thành công trong việc chuyển đổi sang nền kinh tế xanh. Chính phủ có thể tạo điều kiện để các doanh nghiệp kết nối và hợp tác thông qua các chương trình chia sẻ công nghệ và mô hình kinh doanh bền vững. Điều này không chỉ giúp các doanh nghiệp tiết kiệm chi phí mà còn giảm thiểu rủi ro trong quá trình chuyển đổi, qua đó giúp các doanh nghiệp phát triển các sản phẩm xanh, tiết kiệm năng lượng và tái chế hiệu quả.

“Kinh tế xanh bền vững không phải là một lựa chọn mà là một yêu cầu cấp thiết trong bối cảnh hiện nay. Để xây dựng một nền kinh tế xanh bền vững, Việt Nam cần phối hợp chặt chẽ trong việc xây dựng các chính sách, tăng cường đầu tư vào công nghệ sạch, và thay đổi nhận thức cộng đồng. Mặc dù đối mặt với nhiều thách thức, chuyển đổi xanh chính là cơ hội lớn để các doanh nghiệp phát triển lâu dài và bền vững. Bằng cách áp dụng các giải pháp đồng bộ và hỗ trợ thích hợp từ Nhà nước, các doanh nghiệp sẽ vượt qua khó khăn tài chính và thực hiện thành công chuyển đổi xanh, góp phần bảo vệ môi trường và thúc đẩy sự phát triển kinh tế quốc gia’, TS. Nguyễn Trí Hiếu nhận định.

Huy Tùng