Chuyển đổi xanh từ sử dụng năng lượng tiết kiệm

Những sản phẩm, giải pháp kỹ thuật giúp tiết kiệm năng lượng

Nhiều nội dung quan trọng được đại diện các sở, ngành, cơ quan nghiên cứu, chuyên gia và doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực năng lượng cùng trao đổi, chia sẻ tại sự kiện này. Trong đó đặc biệt nhấn mạnh đến tầm quan trọng của việc sử dụng hiệu quả, tiết kiệm năng lượng và chuyển dần sang các năng lượng xanh, sạch.

Nhu cầu năng lượng tăng nhanh

Phát biểu tại hội nghị, bà Nguyễn Thị Lâm Giang, Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công cho biết, trong hơn hai thập niên qua, Việt Nam duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế cao, kéo theo nhu cầu năng lượng tăng mạnh và liên tục. Giai đoạn 2001-2010, GDP tăng trung bình 7,26%/năm, giai đoạn 2011-2015 đạt 5,91%/năm; tương ứng, nhu cầu năng lượng tăng bình quân khoảng 10%/năm trong thập niên 2000 và khoảng 7%/năm từ 2011- 2019. Đặc biệt, nhu cầu điện tăng nhanh, bình quân 13%/năm giai đoạn 2001-2010 và duy trì gần 10%/năm từ 2011-2021.

Các báo cáo tại hội nghị cho thấy, cường độ năng lượng của nền kinh tế Việt Nam (năng lượng tiêu thụ trên một đơn vị GDP) vẫn ở mức cao, dù có xu hướng giảm. Mức tiêu thụ điện bình quân đầu người tăng từ 2.009 kWh/năm (2018) lên 2.512 kWh/năm (2023). Tổng cung năng lượng sơ cấp tăng từ 84.140 KTOE năm 2018 lên 101.788 KTOE năm 2023.

Tuy nhiên, nguồn năng lượng sơ cấp trong nước đang giảm dần khả năng đáp ứng, buộc Việt Nam phải nhập khẩu ròng các nhiên liệu hóa thạch, như: Than, dầu thô và LNG. Giai đoạn 2019-2023, cán cân năng lượng chuyển rõ rệt sang nhập khẩu, tạo áp lực lớn đối với an ninh năng lượng quốc gia.

Phát thải khí nhà kính từ ngành năng lượng hiện chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng phát thải quốc gia: Từ 63% năm 2010 lên gần 68% năm 2020. Theo kịch bản thông thường, tỷ lệ này có thể tăng lên 73,1% vào năm 2030 và 79,7% vào năm 2050 nếu không có giải pháp giảm phát thải hiệu quả.

Tại hội nghị, các đại biểu cũng dành nhiều thời gian phân tích hệ thống chính sách sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả của Việt Nam trong những năm qua. Một điểm nhấn quan trọng là việc Quốc hội thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, được kỳ vọng hoàn thiện hành lang pháp lý và tạo động lực mạnh mẽ hơn trong quản lý nhu cầu năng lượng, kiểm toán năng lượng bắt buộc, tiêu chuẩn hiệu suất năng lượng tối thiểu (MEPS), dán nhãn năng lượng và quy định trách nhiệm đối với cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm.

Cùng với các văn bản dưới luật như Nghị định 21/2011/NĐ-CP, 134/2013/NĐ-CP và 17/2022/NĐ-CP, hệ thống pháp lý sẽ ngày càng đồng bộ hơn, thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả trong các lĩnh vực công nghiệp, xây dựng, giao thông vận tải, nông nghiệp và tiêu dùng dân dụng.

Giới thiệu thiết bị tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải khí nhà kính

Sử dụng năng lượng tiết kiệm

Đại diện Bộ Công Thương nhấn mạnh, tiết kiệm năng lượng không chỉ là giải pháp kỹ thuật, mà còn là chiến lược quan trọng để bảo đảm an ninh năng lượng, giảm phát thải và nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế. Đây là nội dung xuyên suốt trong nỗ lực của Việt Nam hướng đến chuyển đổi xanh và thực hiện mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.

Trong thời gian qua, Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2019-2025 đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận. Hàng nghìn cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm đã thực hiện kiểm toán năng lượng; hàng loạt giải pháp tiết kiệm được triển khai, mang lại mức tiết kiệm đáng kể, ước tính từ hàng trăm nghìn đến hàng triệu KTOE mỗi năm tùy ngành và lĩnh vực.

Sử dụng xe điện tại các khu du lịch là giải pháp giúp giảm phát thải khí nhà kính

Các ngành tiêu thụ lớn như thép, xi măng, dệt may, chế biến thủy sản… đã đầu tư đổi mới dây chuyền sản xuất theo hướng giảm tiêu hao năng lượng. Nhiều dự án thí điểm về chiếu sáng hiệu quả, công trình xanh và mô hình quản lý năng lượng tại cơ sở trọng điểm tiếp tục được nhân rộng.

Tại Huế, thời gian qua thành phố đã chủ động xây dựng kế hoạch hành động về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, tổ chức đào tạo, kiểm tra và tăng cường truyền thông cộng đồng. Hiện nay, TP. Huế, đang khai thác thế mạnh tiềm năng ở địa phương để trở thành mô hình điểm về năng lượng sạch và sử dụng năng lượng hiệu quả, đặc biệt trong lĩnh vực công - nông nghiệp, dịch vụ - du lịch và đô thị xanh.

Tuy đạt nhiều kết quả, song các ý kiến của cơ quan quản lý và doanh nghiệp cũng chỉ ra những bất cập, khó khăn còn tồn tại, như công nghệ cũ, tiêu hao năng lượng vẫn phổ biến ở nhiều cơ sở sản xuất; chi phí đầu tư ban đầu cho thiết bị và công nghệ hiệu suất cao còn lớn; thiếu nguồn nhân lực kỹ thuật chuyên sâu về năng lượng; nhận thức của doanh nghiệp và người dân về sử dụng tiết kiệm năng lượng chưa đồng đều giữa các vùng và ngành. Trong khi đó, đổi mới công nghệ, chuyển đổi xanh và cải thiện hiệu suất sử dụng năng lượng đã trở thành định hướng ưu tiên trong giai đoạn 2025-2030 và những năm tiếp theo.

Để đáp ứng yêu cầu của giai đoạn mới, các bộ ngành và địa phương cần tiếp tục phối hợp hoàn thiện hệ thống văn bản hướng dẫn luật sửa đổi; nghiên cứu trình Chính phủ cơ chế thành lập và vận hành Quỹ hỗ trợ đầu tư sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; tiếp tục rà soát, ban hành thêm định mức sử dụng năng lượng đối với các ngành có cường độ tăng trưởng cao; đẩy mạnh chuyển đổi số, xây dựng cơ sở dữ liệu và các công cụ số phục vụ công tác quản lý Nhà nước và hỗ trợ doanh nghiệp. Việc tăng cường kết nối giữa cơ quan quản lý, chuyên gia, doanh nghiệp và các đơn vị cung cấp giải pháp năng lượng sẽ góp phần quan trọng vào mục tiêu thúc đẩy chuyển đổi xanh, đổi mới sáng tạo và phát triển bền vững quốc gia.

Minh Văn