Chuyên gia MSCI chỉ ra những đặc điểm ở doanh nghiệp được dòng vốn đầu tư ưa thích

Điểm đến của dòng vốn

Chia sẻ về kinh nghiệm các thị trường đã thành công trong thu hút vốn, bà Elsa Ben Hamou Dassonville, Trưởng nhóm Chuyên gia Giải pháp Phát triển Bền vững & Khí hậu khu vực châu Á - Thái Bình Dương (APAC) của MSCI cho biết, dòng vốn toàn cầu không chảy vào mọi doanh nghiệp, mà chỉ vào những nơi nhà đầu tư đặt niềm tin. Điều đó đồng nghĩa vốn sẽ hướng đến các công ty minh bạch, có khả năng phục hồi và sở hữu kế hoạch chuyển đổi rõ ràng.

Theo bà, tính bền vững ngày nay không còn là yêu cầu báo cáo, mà trở thành tín hiệu tài chính dẫn dắt phân bổ tài sản. Những doanh nghiệp đáp ứng tốt kỳ vọng này là điểm đến của dòng vốn dài hạn, tạo dựng danh tiếng và vị thế trên thị trường quốc tế.

Bà Elsa nhận định, Việt Nam đang ở “khoảnh khắc quan trọng”, khi các quyết định chính sách và quản trị được đưa ra hôm nay sẽ định hình sức cạnh tranh của thị trường trong tương lai.

Dựa trên nghiên cứu toàn cầu của MSCI với hơn 10.000 doanh nghiệp, bà Elsa cho biết năng lực quản trị luôn là yếu tố giúp một công ty bứt phá. MSCI nhìn vào ba điểm cốt lõi.

Thứ nhất là hội đồng quản trị độc lập, có chuyên môn và được trao quyền. Nhà đầu tư sẽ đặt câu hỏi: hội đồng quản trị đó có năng lực vượt qua biến động hay không? Các công ty thu hút vốn bền vững thường có hội đồng quản trị thể hiện rõ tính độc lập, không mang tính hình thức; có chuyên môn về rủi ro, kiểm toán, bền vững, chuyển đổi số; có các ủy ban chuyên trách và ranh giới chức năng được phân định minh bạch. Đây là tín hiệu đầu tiên cho thấy khả năng phục hồi, đặc biệt quan trọng tại các thị trường mới nổi.

Thứ hai là công bố thông tin rõ ràng, so sánh được. Nhà đầu tư không cần sự hoàn hảo, mà cần thông tin đầy đủ, nhất quán, có thể dự đoán và có bản tiếng Anh. Dữ liệu phải có chiều hướng tương lai về rủi ro - chiến lược và được bảo chứng bởi hệ thống kiểm soát nội bộ đáng tin cậy. Theo bà Elsa, minh bạch đang trở thành “một loại tiền tệ”, giúp giảm rủi ro cảm nhận và củng cố định giá.

Thứ ba, tính bền vững giờ là khung phân bổ vốn, không chỉ là khung báo cáo. Các quỹ cổ phần theo chỉ số bền vững đã vượt mốc 1.000 tỷ USD trong năm nay và tăng trưởng bình quân 20% mỗi năm. Những doanh nghiệp có mức độ “liên kết bền vững” cao hơn sẽ được nâng trọng số trong chỉ số, qua đó nhận dòng vốn ổn định hơn.

Nghiên cứu hiệu suất cho thấy các công ty có xếp hạng bền vững cao thường đạt tăng trưởng thu nhập tốt hơn, cổ tức cao hơn và biến động thấp hơn trong suốt 17 năm. Lý do không phải vì họ “xanh” hơn, mà vì họ quản trị rủi ro và phân bổ vốn hiệu quả.

Các diễn giả trao đổi tại hội nghị.

“Sự chuyển dịch từ “nên làm” thành “tiền thật” diễn ra khi doanh nghiệp tích hợp yếu tố ESG và khí hậu vào chiến lược, quản trị rủi ro, hoạch định vốn và kế hoạch chuyển đổi. Khi đó, dòng vốn “sticky capital” - vốn dài hạn, ít rút ra ngay cả khi thị trường biến động - sẽ ở lại”, bà Elsa Ben Hamou Dassonville chia sẻ.

Theo bà Elsa, nhà đầu tư hiện duy trì vốn tại những doanh nghiệp chứng minh được lộ trình chuyển đổi đáng tin cậy. Họ xoay vòng vốn trong nội bộ các quỹ khí hậu thay vì rút ra, khiến nhóm quỹ này tăng gần 15 điểm phần trăm thị phần tài sản. Châu Á cũng đang hưởng lợi từ xu hướng dịch chuyển vốn khỏi các doanh nghiệp Mỹ từng chiếm ưu thế.

Doanh nghiệp Việt nỗ lực vươn lên

Những năm trước đây, Vinamilk đã từng nằm trong danh sách Tài sản ASEAN (ASEAN Asset). Tuy nhiên, năm 2024, Vinamilk lại không nằm trong số đạt được 70% số điểm theo yêu cầu của ASEAN.

Ông Lê Thành Liêm, Thành viên HĐQT Công ty cổ phần Sữa Việt Nam (Vinamilk) chia sẻ, với việc Chính phủ đã tạo ra những hành lang pháp lý rất cụ thể, rõ ràng và những thay đổi về thể chế đã có trong những năm gần đây, thì phần còn lại là trách nhiệm của các công ty, mà ở đây là vai trò của hội đồng quản trị.

“Các doanh nghiệp khu vực đã có những thay đổi rất mạnh, có quản trị rất tốt. Điều này đã định hình được vị trí của họ trên thị trường quốc tế”, ông Liêm chia sẻ và cho biết, nhận thấy điều này, HĐQT Vinamilk đã ban hành một nghị quyết riêng và công bố quyết định về thẻ điểm ASEAN về quản trị công ty cho chính doanh nghiệp, trong đó xác định khoảng trên 10 nội dung mà trong quá trình thực hiện chưa đạt được mức kỳ vọng.

Chẳng hạn, các thành viên HĐQT không điều hành phải học riêng ít nhất 1 năm một lần. Về việc chia cổ tức, thời gian chia/chuyển cổ tức cho cổ đông là trong vòng 30 ngày kể từ ngày công bố...

"Chính từ động lực và những thay đổi đấy, Vinamilk rất hy vọng kỳ đánh giá tới, công ty sẽ có những điểm số tăng lên. Chúng tôi xem đây cũng là một trong những trách nhiệm đối với cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam", ông Liêm cho biết.

Kinh nghiệm của Malaysia

Chia sẻ tại hội nghị, bà Jackie Mah, Chủ tịch và Tổng giám đốc, Viện Thành viên HĐQT Malaysia (ICDM) cho biết, Ủy ban Chứng khoán Malaysia tin rằng một khuôn khổ lành mạnh phụ thuộc rất nhiều vào ba kỷ luật riêng biệt: Kỷ luật thị trường, kỷ luật quản lý và kỷ luật tự giác.

Vì vậy, ICDM được giao nhiệm vụ nâng cao kỷ luật tự giác của các thành viên hội đồng quản trị và giám đốc để hỗ trợ thị trường thông qua đào tạo, đánh giá và cung cấp chất lượng tốt cho các công ty, trong đó nhấn mạnh tới sự đa dạng.

Vào năm 2021, ICDM đã thực hiện một chỉ số đa dạng và khảo sát 321 công ty. Kết quả đã đúc kết được 8 yếu tố giúp một hội đồng quản trị trở nên đa dạng: Giới tính, sự độc lập, nhiệm kỳ, văn hóa, tuổi tác, chuyên môn lĩnh vực, ngành công nghiệp và đại diện địa lý.

Về giới tính, các công ty Malaysia đã đạt khoảng 29% đại diện nữ trong hội đồng quản trị. Nghiên cứu chỉ ra rằng các công ty có hơn 1/3 đại diện nữ thực sự có ROE (Lợi nhuận/Vốn chủ sở hữu) tốt hơn. Hiện nay, 45% các công ty niêm yết ở Malaysia có hơn 30% đại diện nữ.

Về sự độc lập, Malaysia đã đạt 52% thành viên độc lập (independence), vượt qua mục tiêu 33%. Khi đánh giá các doanh nghiệp gia đình, nhiều công ty có thể cân bằng giữa giám đốc điều hành và giám đốc độc lập, nhưng vẫn đạt được đa số độc lập.

Xét về tính độc lập thực sự của các thành viên độc lập, bà Jackie Mah cho biết, chỉ 8% giám đốc được tìm nguồn từ các nguồn độc lập như các đại lý, trong khi 75% được tìm nguồn từ mạng lưới bạn bè hoặc mạng lưới cá nhân của chính họ.

Về tuổi tác và chuyên môn, nhiều công ty đang tìm kiếm các thành viên hội đồng quản trị trẻ hơn (40 - 50 tuổi) với các yêu cầu chuyên môn cao hơn như tính bền vững, kỹ thuật số, an ninh mạng hoặc chương trình nghị sự về con người.

Bà Jackie Mah cho biết, ICDM đang làm việc rất chặt chẽ với Ủy ban Chứng khoán Malaysia để giúp sửa đổi quy tắc quản trị vào năm tới. Trong đó, có ba lĩnh vực rất quan trọng muốn thay đổi.

Thứ nhất là khuyến khích các công ty công bố "thành phần hội đồng quản trị". Ở Úc và Hồng Kông (Trung Quốc), điều này là bắt buộc. Theo đó, các công ty phải công bố cách họ thành lập hội đồng quản trị, những bộ kỹ năng mà hội đồng quản trị hiện có và những bộ kỹ năng tương lai mà họ muốn có.

Thứ hai là về vai trò của giám đốc độc lập cấp cao. Điều rất quan trọng là mục tiêu của giám đốc độc lập cấp cao được mở rộng để đảm bảo hai điều: Đảm bảo các giám đốc độc lập giao tiếp với nhau và hoạt động hiệu quả; là người trung gian giữa cổ đông và công ty.

Thứ ba là luôn khuyến khích các giám đốc, thành viên hội đồng quản trị có học tập suốt đời. Hiện tại không có quy định với các đối tượng này, trong khi kế toán và luật sư có. Bà Jackie Mah cho biết, ICDM đang có kế hoạch ra mắt khuôn khổ chứng nhận cho các giám đốc ở Malaysia.

“Điều mà các nhà đầu tư muốn thấy ở các công ty là một khuôn khổ quản trị rủi ro mạnh mẽ, nhưng đồng thời họ muốn sự quản lý thực sự độc lập”, bà Jackie Mah nhận định.

Phan Hằng