Chuyên gia tư vấn chọn nghề: Để không bị AI thay thế

Đặt đam mê và năng lực làm kim chỉ nam

Một trong những thông điệp được lặp lại xuyên suốt buổi tư vấn là thí sinh không nên chạy theo đám đông hay bị ám ảnh bởi khái niệm "ngành hot". TS Đặng Thị Ngọc Lan - Phó Hiệu trưởng trường ĐH Cửu Long chia sẻ, dù các ngành gắn với công nghệ đang thu hút sự quan tâm lớn, "thí sinh cần tìm hiểu đặc điểm và chiến lược đào tạo khác nhau của từng trường để chọn ngành phù hợp với bản thân và năng lực điểm số".

Các chuyên gia tại chương trình.

Đi sâu hơn vào vấn đề này, TS Huỳnh Kim Lâm - Trưởng Khoa Kỹ thuật Hóa học và Môi trường, trường ĐH Quốc tế (ĐHQG TP. HCM) khẳng định, yếu tố tiên quyết vẫn là sự kết hợp giữa đam mê và năng lực: "Thầy đồng tình với quan điểm về sự đam mê, nhưng cũng nhấn mạnh sự quan trọng của năng lực bản thân. Nếu may mắn, đam mê và năng lực trùng khớp thì rất tuyệt vời”.

Để giúp thí sinh có lựa chọn thực tế, TS Huỳnh Kim Lâm khuyên các bạn trẻ nên xây dựng một chiến lược và kế hoạch rõ ràng khi đăng ký. Cụ thể, nguyện vọng nên được sắp xếp theo thứ tự ưu tiên: Đầu tiên và quan trọng nhất là nguyện vọng xuất phát từ yêu thích và đam mê; tiếp theo là những lựa chọn phù hợp với năng lực thực tế, tức là những gì bản thân mình làm giỏi. “Để an toàn hơn, các em có thể chọn theo khuynh hướng nghề nghiệp của xã hội và cuối cùng, luôn cần có những lựa chọn chắc chắn để đảm bảo cơ hội nếu có áp lực về mưu sinh hoặc gia đình”, thầy Lâm chia sẻ.

PGS. TS. Huỳnh Kim Lâm (phải),

Chiến lược đặt nguyện vọng thông minh

Bước ngoặt trong tư duy chọn ngành được TS Đỗ Trọng Hợp - Phó Trưởng Khoa Công nghệ Phần mềm, trường ĐH Công nghệ thông tin (ĐHQG TP. HCM) nêu bật: "AI đã bao phủ hầu hết mọi ngành nghề, vì vậy, vấn đề không phải là học ngành gì để không bị AI thay thế, mà là học như thế nào để không bị AI thay thế”.

Để hiện thực hóa điều đó, TS Hợp nhấn mạnh, sinh viên cần tuân thủ bốn nguyên tắc quan trọng. Thứ nhất là học chuyên sâu, bởi AI dù lưu loát ở kiến thức bề mặt nhưng lại yếu ở chuyên môn sâu và kiến thức này sẽ giúp con người tận dụng AI hiệu quả. Thứ hai là trang bị kiến thức liên ngành, vì thế giới hiện đại cần những người có khả năng giao thoa giữa công nghệ, sáng tạo và dữ liệu. Thứ ba là luôn giữ vững tính thích nghi nhờ một nền tảng kiến thức cốt lõi vững chắc để dễ dàng học hỏi cái mới. Và nguyên tắc quan trọng nhất, theo ông, là phải "đứng trên AI", tức làm chủ nó. "Ví dụ, tại trường ĐH Công nghệ thông tin, AI không chỉ giới hạn ở việc sử dụng Chat GPT mà còn bao gồm việc học cách sử dụng các công cụ AI cao cấp hơn để tạo ra những sản phẩm đổi mới. Khi đó, bạn sẽ là người cuối cùng bị AI thay thế”, TS Đỗ Trọng Hợp chia sẻ.

TS Đỗ Trọng Hợp (phải)

TS Đặng Thị Ngọc Lan cũng đồng tình rằng, làm chủ AI chính là biến nó thành công cụ để làm việc hiệu quả hơn. Bà đưa ra hai con đường: "Đối với học sinh thích máy tính và công nghệ từ nhỏ, nên học về trí tuệ nhân tạo. Với những bạn thích các lĩnh vực khác, không quá đam mê máy tính, thì nên học ngành khác nhưng chuẩn bị tư thế ứng dụng AI để ngành nghề phát triển và công việc hiệu quả hơn”.

TS Đặng Thị Ngọc Lan (trái).

Những tư duy dài hạn này cần được cụ thể hóa bằng chiến lược đặt nguyện vọng thông minh: Ưu tiên ngành học trước, trường học sau và tận dụng cơ hội đăng ký nhiều nguyện vọng để có lựa chọn mơ ước, lựa chọn thực tế và lựa chọn an toàn. Các lĩnh vực như Kỹ thuật Phần mềm, Khoa học Dữ liệu, Thiết kế Vi mạch bán dẫn... chính là mảnh đất màu mỡ cho những ai sẵn sàng trở thành người điều khiển công nghệ thay vì bị bỏ lại phía sau.