Chuyện giữ rừng ở Xuân Nha

Lực lượng Hạt kiểm lâm- Ban quản lý rừng đặc dụng Xuân Nha tham gia tuần tra rừng.

Một chuyến tuần rừng

Những ngày trung tuần tháng 5, chúng tôi được dịp tham gia chuyến tuần tra rừng cùng lực lượng kiểm lâm tại rừng đặc dụng Xuân Nha. Sáng sớm, khi mặt trời còn chưa nhô lên khỏi rặng núi, chúng tôi đã cùng nhóm cán bộ kiểm lâm của Hạt kiểm lâm – Ban quản lý rừng đặc dụng Xuân Nha bắt đầu chuyến tuần tra rừng. Tiếng chim rừng ríu rít hòa vào tiếng lá khô xào xạc dưới chân, mở đầu cho một ngày đi rừng đầy gian nan và thách thức.

Đến đây mới biết, không có con đường nào gọi là đường tuần tra đúng nghĩa. Chúng tôi đi theo những lối mòn, luồn lách qua rừng rậm, leo dốc, vượt suối. Đôi giày bộ đội sờn vải in đầy bùn đất sau mỗi bước đi.

Vừa đi anh Phạm Quang Cảnh, Hạt trưởng Hạt kiểm lâm rừng đặc dụng Xuân Nha vừa chia sẻ: Hạt kiểm lâm – Ban quản lý rừng đặc dụng Xuân Nha đang quản lý hơn 18.000 ha rừng thuộc các xã Tân Xuân, Xuân Nha, Chiềng Xuân (Vân Hồ) và Chiềng Sơn (Mộc Châu), tỉnh Sơn La.

Đây là khu hệ sinh thái rừng kín thường xanh núi cao vùng Tây Bắc, có giá trị bảo tồn cao với nhiều loài động, thực vật quý hiếm, đa dạng về các hệ sinh thái, sinh cảnh với nhiều kiểu rừng có giá trị về bảo tồn nguồn gen và nghiên cứu khoa học.

Một góc rừng đặc dụng Xuân Nha.

Anh Cảnh kể, “Mỗi chuyến đi thế này có thể kéo dài từ vài tiếng đến cả ngày. Mục tiêu là phát hiện sớm những dấu hiệu xâm hại rừng, cây bị đốn trộm, bẫy thú rừng, hay dấu vết người lạ xâm nhập”.

Công việc tưởng chừng chỉ là đi bộ giữa rừng, nhưng thực chất là một cuộc chiến không tiếng súng. Các anh phải liên tục cảnh giác, quan sát mọi dấu hiệu bất thường. Chỉ một vết chặt mới trên thân cây, một đoạn dây thép giấu trong bụi cỏ, hay thậm chí mùi khói nhẹ cũng có thể là manh mối của một vụ vi phạm.

Anh Cảnh bày tỏ: Do địa bàn quản lý rộng, địa hình phức tạp, ranh giới rừng đặc dụng Xuân Nha tiếp giáp đường biên giới Lào và nằm trong các xã, với 20 cộng đồng bản tại vùng đệm, trên 2.400 hộ là đồng bào dân tộc Thái, Mường, Mông… đang sinh sống. Một phần do trình độ dân trí của người dân nơi đây còn hạn chế, cộng với tỷ lệ hộ nghèo cao nên việc trao đổi thông tin và triển khai công tác phối hợp quản lý, bảo vệ rừng gặp khá nhiều khó khăn.

Một số cán bộ kiểm lâm tham gia cùng chuyến đi chia sẻ, người kiểm lâm như người lính. Nếu cán bộ kiểm lâm không có mặt đúng lúc thì rừng bị phá, động vật bị giết. Chính vì thế, suốt nhiều năm qua, để nâng cao hiệu quả công tác quản lý, bảo vệ rừng và bảo tồn nguồn gen động, thực vật quý hiếm, bảo tồn đa dạng sinh học tại rừng đặc dụng Xuân Nha.

Hạt kiểm lâm – Ban quản lý rừng đặc dụng Xuân Nha đã tăng cường phối hợp chính quyền các xã, bản, thường xuyên tổ chức tuyên truyền vận động, phổ biến pháp luật về quản lý, bảo vệ, phòng cháy chữa cháy rừng, quản lý lâm sản cho người dân. Thường xuyên nắm bắt, cung cấp thông tin để các trạm kiểm lâm có giải pháp đấu tranh, ngăn chặn hiệu quả, kịp thời các hành vi xâm hại rừng…

Nhiều loài cây gỗ quý tại rừng đặc dụng Xuân Nha đang được bảo tồn.

Bảo tồn đa dạng sinh học

Được biết, hiện rừng đặc dụng Xuân Nha có 1.161 loài thực vật bậc cao, trong đó có 41 loài thuộc sách đỏ Việt Nam, 29 loài trong danh mục sách đỏ IUCN (Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Thế giới) và 43 loài động thực vật quý hiếm. Nổi bật trong số đó có 2 loài thực vật quý hiếm là thông Xuân Nha được xếp vào nhóm “cực kỳ nguy cấp” và Sa Mu dầu thuộc nhóm “nguy cấp”.

Cả hai loài này đang đứng trước nhiều mối đe dọa nghiêm trọng do môi trường sống bị thu hẹp, tái sinh kém và thiếu sự phối hợp hiệu quả trong quản lý bảo vệ rừng. Hiện nay cả 2 loài này số lượng còn rất ít, chỉ khoảng 200 cá thể thông Xuân Nha, còn Sa Mu dầu cũng đang đối mặt với nguy cơ đe dọa tuyệt chủng, chỉ ghi nhận được 3–5 cá thể nhỏ cao 4–5m, phân bố rải rác trên các đỉnh núi giáp ranh với bản Pha Luông cũ.

Một chuyến tuần tra rừng của lực lượng Hạt kiểm lâm- Ban quản lý rừng đặc dụng Xuân Nha.

Theo anh Cảnh cho biết: Để nâng cao hiệu quả công tác quản lý, bảo vệ rừng, bảo tồn nguồn gen động, thực vật quý hiếm, bảo tồn đa dạng sinh học, từ đầu đến nay, Hạt kiểm lâm rừng đặc dụng Xuân Nha đã tổ chức 53 đợt tuần tra theo phần mềm Smart để phát hiện vi phạm và ghi nhận diễn biến sinh thái; phối hợp với các xã, bản tổ chức 9 cuộc hội nghị tuyên truyền về pháp luật lâm nghiệp, đa dạng sinh học và phòng cháy chữa cháy rừng.

Đặc biệt, vừa qua Hạt kiểm lâm rừng đặc dụng Xuân Nha còn phối hợp Trung tâm con người và thiên nhiên (Panature) trong công tác nghiên cứu bảo tồn thông Xuân Nha và Sa Mu dầu loài thực vật cần được bảo vệ khẩn cấp.

Chuyến tuần tra rừng kết thúc vào cuối chiều. Khi trở về trạm, ai nấy đều mệt nhoài, nhưng tinh thần vẫn không suy giảm. Rừng chiều vẫn thâm u, bình lặng và nhờ có những con người như các anh kiểm lâm, rừng vẫn còn đó, xanh ngút ngàn và đầy sức sống. Những nỗ lực trong công tác quản lý, bảo vệ, bảo tồn và phát triển các loài động thực vật quý tại rừng đặc dụng Xuân Nha đã và đang góp phần nâng cao độ che phủ và tính đa dạng sinh học của rừng tại tỉnh Sơn La.

Quốc Định