Cơ chế hỗ trợ nạn nhân bị mua bán trở về - có gì thay đổi?

Tuyên truyền các nội dung liên quan phòng, chống tội phạm xâm hại trẻ em và tội phạm mua bán người

Vì vậy, cơ chế hỗ trợ nạn nhân trở về luôn được xác định là một trong những trụ cột quan trọng của công tác phòng, chống mua bán người tại Việt Nam.

Việc Luật Phòng, chống mua bán người năm 2024 và Nghị định 162/2025/NĐ-CP có hiệu lực từ ngày 1.7.2025 được đánh giá là bước chuyển quan trọng, tạo khung pháp lý toàn diện hơn, trực tiếp nâng mức độ bảo vệ và hỗ trợ nạn nhân trong quá trình tái hòa nhập cộng đồng.

Một trong những điểm thay đổi đáng chú ý là mở rộng phạm vi hỗ trợ. Luật 2024 không còn giới hạn chủ yếu ở phụ nữ và trẻ em, mà xác định mọi nạn nhân của mua bán người, bao gồm lao động di cư, người dân tộc thiểu số, nạn nhân bị bóc lột lao động, cưỡng bức hôn nhân hay lừa đảo đưa ra nước ngoài đều có quyền tiếp cận các dịch vụ hỗ trợ cần thiết. Cách tiếp cận này phản ánh sát thực tế khi tội phạm mua bán người ngày nay không còn nhắm vào một nhóm cố định, mà mở rộng đối tượng thông qua môi giới việc làm, mạng xã hội và không gian số.

Theo luật sư Phan Kế Hiền (Đoàn luật sư TP Hà Nội), Luật Phòng, chống mua bán người năm 2024 cho thấy sự thay đổi rõ rệt trong tư duy lập pháp. “Luật không chỉ tập trung xử lý tội phạm, mà đặt nạn nhân ở vị trí trung tâm cần được bảo vệ và phục hồi”.

Nghị định 162/2025/NĐ-CP đã cụ thể hóa rõ từng bước trong quy trình tiếp nhận, chăm sóc và hỗ trợ nạn nhân. Người trở về được tiếp cận y tế ban đầu, tư vấn tâm lý, hỗ trợ chi phí đi lại, bố trí nơi tạm trú an toàn, đồng thời được giới thiệu các chương trình đào tạo nghề, tạo sinh kế. Nạn nhân sau khi trở về nơi cư trú còn được tư vấn việc làm, kết nối thị trường lao động miễn phí và xem xét hỗ trợ vay vốn ưu đãi để ổn định cuộc sống. Cơ chế này thể hiện sự chuyển dịch từ “giải cứu chăm sóc tạm thời” sang “đồng hành dài hạn”.

Thực tế năm 2025 cho thấy tính cấp thiết của các chính sách mới. Việt Nam đã tiếp nhận nhiều nạn nhân bị lừa sang Campuchia trở về, với độ tuổi và trình độ đa dạng. Các trường hợp này đều được tiếp nhận, xác minh và hỗ trợ theo quy trình mới, từ chăm sóc y tế, tư vấn tâm lý đến hỗ trợ pháp lý và hướng nghiệp, cho thấy sự thay đổi rõ rệt trong cách tiếp cận, lấy nhu cầu của nạn nhân làm trung tâm.

Luật 2024 cũng tăng cường bảo đảm quyền của nạn nhân trong quá trình tố tụng. Nạn nhân được cung cấp thông tin về tiến trình giải quyết vụ việc, được trợ giúp pháp lý miễn phí và áp dụng các biện pháp bảo vệ khi cung cấp lời khai, hạn chế nguy cơ bị trả thù hoặc tái tổn thương, đặc biệt trong các vụ án có yếu tố xuyên biên giới. Theo luật sư Phan Kế Hiền, đây là điểm then chốt để nạn nhân yên tâm hợp tác với cơ quan chức năng.

Một minh chứng cho hiệu quả của cơ chế hỗ trợ là trường hợp anh Hà Văn An (Kon Tum), bị lừa bán ra nước ngoài. Sau khi trốn thoát và được hỗ trợ hồi hương an toàn, gia đình anh đã gửi thư cảm ơn cơ quan công an địa phương. Câu chuyện cho thấy tác động thực tế của sự phối hợp kịp thời, đúng quy trình trong hỗ trợ nạn nhân.

Có thể thấy cơ chế hỗ trợ nạn nhân theo luật mới đã vượt ra ngoài phạm vi bảo vệ khẩn cấp, hướng tới phục hồi toàn diện và lâu dài. Đây không chỉ là sự thay đổi về thủ tục, mà còn thể hiện cam kết rõ ràng của Nhà nước trong việc đặt sự an toàn và tương lai của nạn nhân ở vị trí trung tâm trong cuộc chiến phòng, chống mua bán người.

N.H