Cổ đông chỉ trích việc công ty con của Toyota được tư nhân hóa trị giá 33 tỷ USD

Chủ tịch Toyota Motor Akio Toyoda cũng là chủ tịch của tập đoàn bất động sản Toyota Fudosan, công ty sẽ kiểm soát một công ty mẹ mới sở hữu Toyota Industries.

Thỏa thuận hủy niêm yết nhà cung cấp xe nâng, phụ tùng ô tô và máy dệt 99 năm tuổi, nơi Toyota Motor tách ra vào năm 1937, đã gây ra sự phẫn nộ. Các cổ đông cảnh báo rằng mức giá bị cáo buộc không công bằng và thiếu minh bạch là một trở ngại đối với tiến trình cải cách quản trị doanh nghiệp kéo dài hàng thập kỷ của Nhật Bản.

“Các giám đốc của Toyota Industries đã hành xử rất khó hiểu”, Drew Edwards, giám đốc tại công ty quản lý tài sản GMO, công ty nắm giữ chưa đến 1% cổ phần của công ty trong hơn 10 năm, cho biết.

“Những rủi ro về quản trị tại Toyota Industries đã rõ ràng trong một thời gian dài và đã được chiết khấu vào định giá khi chúng tôi đầu tư. Nhưng đề xuất này thậm chí còn tệ hơn những gì tôi nghĩ”, ông nói thêm.

“Tôi có một hộp thư đến đầy những nhà đầu tư thực sự tức giận về điều này và họ nên như vậy”, một nhà đầu tư khác tại nhà cung cấp của Toyota cho biết.

Cổ phiếu của Toyota Industries, còn được gọi là TICO, đóng cửa ở mức 16.200 yên một cổ phiếu vào thứ Tư tuần này, giảm xuống dưới mức giá chào bán là 16.300 yên — mức mà các nhà hoạt động có thể tham gia sổ đăng ký cổ đông với rủi ro tối thiểu, theo các nhà môi giới.

Một số nhà hoạt động đang theo dõi tình hình và các cổ đông đang cân nhắc các lựa chọn của họ, những người có hiểu biết trực tiếp liên quan đến vấn đề cho hay.

"Tôi nghĩ rằng rất có khả năng hội đồng quản trị của TICO sẽ trở thành mục tiêu của một vụ kiện tập thể do các nhà đầu tư thiểu số bị lạm dụng của TICO đệ trình", John Seagrim, một nhà môi giới cổ phiếu Nhật Bản tại nhóm đầu tư CLSA có trụ sở tại London nói.

Mặc dù mức chào bán cao hơn 23% so với giá cổ phiếu của Toyota Industries trước khi thỏa thuận được đề xuất được công khai, nhưng vẫn thấp hơn nhiều so với kỳ vọng của thị trường là hơn 18.000 yên một cổ phiếu dựa trên một số báo cáo của phương tiện truyền thông.

Thỏa thuận mua lại cổ phần lớn nhất trong lịch sử Nhật Bản cuối cùng sẽ chứng kiến Toyota Fudosan, một tập đoàn bất động sản tư nhân, nắm giữ 99,44% quyền biểu quyết trong một công ty mẹ mới sẽ sở hữu Toyota Industries.

Trong khi đó, chính phủ và các cơ quan quản lý Nhật Bản đã khuyến khích các công ty giải thể các mạng lưới nắm giữ chéo danh mục sở hữu được kết nối giữa các công ty Nhật Bản niêm yết có thể phục vụ cho mục đích bảo vệ ban quản lý hoạt động kém hiệu quả.

Các cổ đông thiểu số nói Toyota Industries đang nêu bật mối quan ngại của Sở giao dịch chứng khoán Tokyo về việc mua lại cổ phần với mức giá chiết khấu ảnh hưởng đến các nhà đầu tư nhỏ hơn. Sàn giao dịch đang có động thái thực hiện các quy tắc chặt chẽ hơn vào mùa hè này để bảo vệ các cổ đông thiểu số.

Thỏa thuận này có thể thu hẹp mạng lưới sở hữu cổ phần giữa các công ty liên kết với Toyota. Các cổ đông chính của Toyota Fudosan là Toyota Motor, Toyota Industries và các nhà cung cấp của Toyota, và được Akio Toyoda, chủ tịch của Toyota Motor và một phần của gia đình sáng lập, làm chủ tịch.

Các nhà đầu tư đã bày tỏ sự thất vọng của họ khi hãng sản xuất ô tô Toyota Motor thực tế đang tài trợ cho thỏa thuận nhưng không xuất hiện với tư cách là người mua, một nhà đầu tư cho biết mục đích là "tránh phản ứng dữ dội".

“Điều này có thể được xem đơn giản là sự thay đổi từ cấu trúc sở hữu chéo hiện có giữa các công ty niêm yết trong tập đoàn sang một cấu trúc mới tập trung vào các thực thể của Toyota Fudosan và các công ty con của tập đoàn này”, Seiji Sugiura, nhà phân tích tại Tokai Tokyo Intelligence Lab nhận định.

Tại cuộc họp báo với nhà đầu tư vào thứ Ba, các cổ đông đã lên tiếng chỉ trích ban quản lý của Toyota Industries với những câu hỏi về tính phù hợp của giá và yêu cầu thêm thông tin chi tiết về cách tính giá chào hàng.

Toyota Industries khẳng định lại niềm tin của mình rằng mức giá phản ánh "giá trị nội tại" của công ty dựa trên lời khuyên từ các cố vấn tài chính. Công ty cũng chỉ ra rằng một ủy ban đặc biệt đã được thành lập để đánh giá lời chào hàng. Toyota Motor hiện chưa đưa ra bình luận.

Một số nhà phân tích cho rằng mức giá hợp lý còn phụ thuộc vào cách áp dụng thuế quan của Mỹ. Travis Lundy, một nhà phân tích độc lập, cho biết các công ty Toyota nên trả khoảng 23.000 đến 24.000 yên một cổ phiếu để phản ánh toàn bộ giá trị của Toyota Industries, bao gồm cả tài sản bất động sản bị định giá thấp.

"Đây là một thỏa thuận tồi đối với các nhóm thiểu số của Toyota Industries", ông Travis Lundy nói. "Nhưng nếu bạn đào sâu vào cấu trúc thỏa thuận và kinh tế, thì nó tệ hơn vẻ bề ngoài".

Tối thiểu 42,01% cổ phiếu của Toyota Industries cần được các cổ đông của công ty chào bán trước tháng 12 để lời chào hàng của Toyota Fudosan thành công.

Nam Nguyễn